The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются буроугольная мелочь месторождения Киякты и хвосты обогащения Жездинской обогатитетльной фабрики.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі- Қияқты кен орнының қоңыр көмірінің ұсақтары және Жезді кен байыту фабрикасының байыту қалдықтары болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Цель работы состоит в разработке технологии получения препарата-адаптогена на основе гуматов из угля и экстрактов дикорастущих растений для создания устойчивого растительного покрова на техногенных объектах горнопромышленного комплекса.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты тау-кен кешенінің техногендік объектілерінде тұрақты өсімдік жамылғысын құру үшін көмірден гуматтар мен жабайы өсімдіктердің сығындылары негізінде адаптогенді-препарат алу технологиясын беру болып табылады.

Методы исследования (на русском) : В данном Проекте будут использованы как теоретические, так и эмпирические методы исследования. В процессе эмпирических исследований будут использоваться: - физическое моделирование процессов переработки некондиционного бурого угля; - методы наблюдения и измерения с использованием современных приборов для регистрации технологических и технических параметров получения препарата из угля; - метод описания эксперимента, состоящий в фиксировании данных, которые будут получены с помощью сертифицированных приборов, с учётом соблюдения принципов достоверности, точности и логической последовательности.

Методы исследования (на казахском) : Бұл жобада зерттеудің теориялық және эмпирикалық әдістері қолданылатын болады. Эмпирикалық зерттеулер процесінде мыналар қолданылады: - кондициялық емес қоңыр көмірді өңдеу процестерін физикалық модельдеу; - препаратты көмірден алудың технологиялық және техникалық параметрлерін тіркеуге арналған заманауи аспаптарды пайдалана отырып бақылау және өлшеу әдістері; - сенімділік, дәлдік және логикалық дәйектілік принциптерін ескере отырып, сертификатталған аспаптардың көмегімен алынатын деректерді жазудан тұратын экспериментті сипаттау әдісі.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате проведенных исследований осуществлен анализ месторождений бурых углей Казахстана с высокими значениями гуминовых кислот, а также изучен отечественный и зарубежный опыт применения современных технологий для получения из угля гуминовых кислот. Так как объектом полевых испытаний и внедрения предлагаемой технологии являются техногенные отходы Жездинской обогатительной фабрики, осуществлена оценка текущего состояния техногенных отходов (хвостов) и исследован видовой состав растений на прилегющих территориях, а также отобраны пробы хвостов обогащения и различных видов многолетних дикорастущих растений. Проведены лабораторные исследования физико- химических свойств полученных проб хвостов, почв и растительности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде гумин қышқылдарының мәні жоғары Қазақстанның қоңыр көмір кен орындарына талдау жүргізілді, сондай-ақ көмірден гумин қышқылдарын алу үшін заманауи технологияларды қолданудың отандық және шетелдік тәжірибесі зерделенді. Жезді байыту фабрикасының техногендік қалдықтары далалық сынау және ұсынылған технологияны енгізу объектісі болып табылатындықтан, техногендік қалдықтардың (қалдықтардың) ағымдағы жай-күйін бағалау жүзеге асырылды және іргелес аумақтардағы өсімдіктердің түрлік құрамы зерттелді, сондай-ақ байыту қалдықтарының және көпжылдық жабайы өсімдіктердің әртүрлі түрлерінің сынамалары алынды. Алынған құйрық, топырақ және өсімдік сынамаларының физика-химиялық қасиеттеріне зертханалық зерттеулер жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Ожидаемый социально-экологический эффект от реализации проекта заключается в разработке рекомендаций и технических решений, способствующих снижению уровня загрязнения компонентов окружающей среды с одной стороны за счет вовлечения в отработку отвалов некондиционного бурого угля, а с другой стороны – создания зеленого массива на поверхности пылящих техногенных отвалов. Все это позволит не только улучшить экологическую обстановку на прилегающих к ним территориях, но и обеспечит работой местное население, что будет способствовать решению социальных проблем.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асырудан күтілетін әлеуметтік-экологиялық әсер бір жағынан үйінділерді өңдеуге кондициялық емес қоңыр көмірді тарту есебінен қоршаған орта компоненттерінің ластану деңгейін төмендетуге ықпал ететін ұсынымдар мен техникалық шешімдерді әзірлеу, ал екінші жағынан – тозаңданатын техногендік үйінділердің бетінде жасыл массив жасау болып табылады. Мұның бәрі іргелес аумақтардағы экологиялық жағдайды жақсартып қана қоймай, жергілікті халықты жұмыспен қамтамасыз етеді, бұл әлеуметтік мәселелерді шешуге ықпал етеді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Эффективность проводимых исследований состоит в получении нового «препарата-адаптогена» и разработке технологий его применений для биологической рекультивации, который позволяет обеспечить бурный рост зеленой массы дикорастущих растений на субстрате хвостохранилища, что значительно сокращает его пыление. Предполагается, что при скорости ветра более 20 м/с пылеобразование с поверхности хвостохранилища уменьшится на 70-80 %. Вследствие этого будет улучшения экологической ситуации в районе расположения отходов, что будет способствовать снижению заболеваемости местного население силикозом, анемией, раковыми заболеваниями и др.

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділігі жобада «препарат-адаптогенді» қоңыр көмірден бөліп алу технологиясы және оны шаң басу үшін биологиялық рекультивациялау жұмыстарын жүргізу көзделген. Бұл технологияны пайдалану көпжылдық жабайы өсімдіктердің қалың болып және тез өсуіне кепілдік береді. Желдің жылдамдығы 20 м/с-пен соққанда қалдық қоймасының бетінен шаң түзілуі 70-80%-ға азаяды деп болжануда. Нәтижесінде қалдықтарды орналастыру аймағындағы экологиялық жағдай жақсарады, бұл жергілікті тұрғындар арасында қазіргі уақытта көп таралып жатқан силикоз, анемия, қатерлі ісік және т.б. кеселдердің шығуын төмендетеді.

Field of application (in Russian) : Область применения разработанной в Проекте технологии связана с биологической рекультивацией техногенных объектов горнопромышленного комплекса. Потенциальными потребителями препарата - адаптогена являются горно-добывающие и металлургические предприятия

Field of application (in Kazakh) : Жобада әзірленген технологияны қолдану саласы тау-кен кешенінің техногендік объектілерін биологиялық рекультивациялаумен байланысты. Адаптоген препаратының әлеуетті тұтынушылары тау-кен және металлургия кәсіпорындары болып табылады