The object of research, development or design (in Russian) : биоэнергетические растения Miscanthus sp. и Paulownia sp.

The object of research, development or design (in Kazakh) : биоэнергетикалық өсімдіктер Miscanthus sp. және Paulownia sp.

Aim of work (in Russian) : изучить фиторемедиационный потенциал и качественные и количественные характеристики биомассы Miscanthus sp. и Paulownia sp., полученной в процессе рекультивации исторически загрязненных почв, в целях разработки технологии утилизации и конверсии биомассы в биопродукт (биочар) и оценки потенциала их применения в фитоменеджменте, поддерживаемом биочарами различного происхождения.

Aim of work (in Kazakh) : Биомассаны кәдеге жарату және биоөнімге (биочар) конверсиялау технологиясын әзірлеу үшін, шығу тегі әртүрлі биочармен қамтамасыз етілген фитоменеджментте пайдалану әлеуетін бағалау мақсатында пестицидтермен ластанған топырақтарды рекультивациялау процесінде алынған Miscanthus sp. және Paulownia sp. биомассасының фиторемедиациялық потенциалы мен сапалық және сандық сипаттамаларын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : физиологические, химические.

Методы исследования (на казахском) : физиологиялық, химиялық.

Obtained results and novelty (in Russian) : Изучено динамика роста и развития, фотосинтетическая активность и фиторемедиа-ционный потенциал Miscanthus sp. и Paulownia sp. в условиях загрязнения почвы токсическими элементами (ТЭ) и хлорорганическими пестицидами (ХОП) в полевых условиях (территории бывшего склада химических средств защиты растений, пос. Кызылкайрат, Талгарский район; г. Хомутов, Чешская Республика). Показано, что в условиях загрязнения почвы ХОП растения проходят полный цикл жизни: у Paulownia sp снижается масса стебля, но повышается масса листьев и корня; у Miscanthus sp. снижается наземная биомасса и повышается масса корня. Загрязнители среды влияют на фотосинтетическую активность в листьях: у Paulownia sp. выявлено снижение хлорофилла а, а у Miscanthus sp. обнаружено снижение суммы хлорофиллов а и b относительно контроля. При оценке фиторемедиационных параметров установлено, что Miscanthus sp. обладает более высокой аккумуляционной способностью, чем Paulownia sp. Paulownia sp. обладает способностью накапливать из 24 изученных ХОП только 5 (γ-ГХЦГ, эндосульфан, кельтан, метоксихлор, ГХБ), КТЛ до 9.9, КБК до 571; Miscanthus sp. биоконцентрирует 15 ХОП из почвы: 6 - гипераккумулирует, 3 – фитостабилизирует, 5 - экстрагирует в наземную биомассу. В полевых условиях Чешской Республики Miscanthus sp. проходит полный цикл развития, в процессе вегетации повышается высота, снижается масса стебля относительно контроля; Paulownia sp. - снижение наземной биомассы и повышение массы корня.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Өсу және даму динамикасы, фотосинтетикалық белсенділік және miscanthus sp фиторемедиа потенциалы зерттелді. және Paulownia sp. дала жағдайында топырақтың уытты элементтермен (ТЭ) және хлорорганикалық пестицидтермен (ХОП) ластануы жағдайында (өсімдіктерді қорғаудың бұрынғы химиялық құралдары қоймасының аумағы, Қызылқайрат кенті, Талғар ауданы; Хомутов қ., Чехия Республикасы). Топырақтың ластануы жағдайында ХОП өсімдіктері өмірдің толық циклінен өтеді: Paulownia sp-де сабақ массасы төмендейді, бірақ жапырақ пен тамыр массасы артады; Miscanthus sp-де. жердегі биомасса азаяды және тамыр массасы артады. Қоршаған ортаны ластаушы заттар жапырақтардағы фотосинтетикалық белсенділікке әсер етеді: Paulownia sp. а хлорофиллінің төмендеуі анықталды, ал Miscanthus sp. бақылауға қатысты хлорофилл а және В қосындысының төмендеуі анықталды. Фиторемедиациялық параметрлерді бағалау кезінде Miscanthus sp. ол Paulownia sp-ге қарағанда жоғары аккумуляцияга ие. Paulownia sp. зерттелген 24 ХОП-тың тек 5-ін (γ-ГХЦГ, эндосульфан, келтан, метоксихлор, ГХБ), КТЛ-дан 9.9-ға дейін, КБК-дан 571-ге дейін жинақтау қабілеті бар; Miscanthus sp. топырақтан 15 ХОП биоконцентрациялайды: 6-гипераккумуляция, 3-фитостабилизация, 5 - жердегі биомассаға экстракция. Чехия даласында Miscanthus sp. дамудың толық циклі өтеді, вегетациялық кезеңде биіктік жоғарылайды, бақылауға қатысты сабақтың массасы төмендейді; Paulownia sp. - жердегі биомассаның төмендеуі және тамыр массасының жоғарылауы.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Paulownia sp. более адаптивна к условиям загрязнения, чем Miscanthus sp. Однако, Miscanthus sp. обладает высокой аккумуляционной способностью в отношении ХОП.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Өсімдік Paulownia sp. Miscanthus sp.-ге қарағанда ластану жағдайларына бейімделгіш. Алайда, Miscanthus sp. ол ХОП-ге қатысты жоғары аккумуляторлық қабілетке ие.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотрено.

Level of implementation (in Kazakh) : қарастырылмаған.

Efficiency (in Russian) : Полученные результаты могут иметь коммерческий характер и быть рекомендованы как для рекультивации загрязненных почв не только в Казахстане, но и на территориях с равнозначными климатическими условиями, так и для использования этих земель с целью получения ценной для энергетической промышленности биомассы.

Efficiency (in Kazakh) : Алынған нәтижелер коммерциялық сипатта болуы мүмкін және ластанған топырақты тек Қазақстанда ғана емес, сонымен қатар климаттық жағдайлары бірдей аумақтарда қалпына келтіру үшін де, энергетика өнеркәсібі үшін құнды биомасса алу мақсатында осы жерлерді пайдалану үшін де ұсынылуы мүмкін.

Field of application (in Russian) : Полученные результаты внесут вклад в развитие стратегии устойчивого развития, такие как фитоменеджмент и “zero-waste” технологии рекультивации и/или рационального использования маргинальных и загрязненных земель; будут способствовать разработке международных и государственных стандартов и требований к сырью растительного происхождения для производства биопродуктов, т.е. будут способствовать развитию возобновляемой энергетической промышленности на международном и государственном уровне.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелер фитоменеджмент және "zero-waste" сияқты тұрақты даму стратегиясын дамытуға үлес қосады. шекті және ластанған жерлерді қалпына келтіру және/немесе ұтымды пайдалану технологиялары; биоөнімдерді өндіру үшін өсімдік тектес шикізатқа қойылатын халықаралық және мемлекеттік стандарттар мен талаптарды әзірлеуге ықпал етеді, яғни халықаралық және мемлекеттік жерлерде жаңартылатын энергетика өнеркәсібін дамытуға ықпал етеді. деңгейінде.