The object of research, development or design (in Russian) : Содово-засоленных почв предгорных равнин Юго-Востока Казахстана

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы тау алды жазықтығының содалы-тұзданған топырақтары

Aim of work (in Russian) : Разработать научные и технологические основы мелиорации содово-засоленных почв предгорных равнин Юго-Востока Казахстана элементарной серой и серной кислотой. Цель будет достигнута сопряженным изучением специфики влияний эквивалентных доз мелиорантов (включая фосфогипс) на почвенные процессы, сперва в условиях лабораторных модельных экспериментов с последующим испытанием перспективных вариантов в условиях естественного залегания содово-засоленных почв очагового распространения.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы тау бөктеріндегі жазықтардың сода-тұзды топырақтарын элементарлы күкірт және күкірт қышқылымен мелиорациялаудың ғылыми-технологиялық негіздері әзірленсін. Мелиоранттардың (соның ішінде фосфогипстің) баламалы дозаларының топырақ процестеріне спецификалық әсерін, алдымен зертханалық модельдік тәжірибелер жағдайында конъюгациялық зерттеу, содан кейін соданың табиғи пайда болу жағдайында перспективалық нұсқаларды сынау арқылы мақсатқа қол жеткізіледі. ошақты таралған сортаң топырақтар.

Методы исследования (на русском) : При определении особенностей распространения содово-засоленных почв будет использован сравнительно-географический метод, позволяющий из общего почвенного покрова вычленить регионы распространения и особенности топографии содово-засоленных почв. В лабораторных условиях будут определены сравнительные мелиоративные эффективности фосфогипса, элементарной серы и серной кислоты. Повторность опыта пятикратная. До начала опыта определяется исходный состав (ионный состав, сумма солей и рН водной вытяжки, состав и сумма поглощенных оснований и электропроводность) образцов содово-засоленных почв.

Методы исследования (на казахском) : Содалы-тұзды топырақтардың таралу ерекшеліктерін анықтау кезінде жалпы топырақ жамылғысынан сода-тұзды топырақтардың таралу аймақтары мен жер бедерінің ерекшеліктерін оқшаулауға мүмкіндік беретін салыстырмалы географиялық әдіс қолданылатын болады. Фосфогипстің, күкірт элементінің және күкірт қышқылының салыстырмалы мелиоративтік тиімділігі зертханалық жағдайда анықталады. Тәжірибе бес рет қайталанды. Тәжірибе басталар алдында сода-тұзды топырақ үлгілерінің бастапқы құрамы (иондық құрамы, тұздардың мөлшері және су сығындысының рН, сіңірілген негіздердің құрамы мен мөлшері және электр өткізгіштігі) анықталады.

Obtained results and novelty (in Russian) : - впервые изучены сравнительные эффективности инновационных для республики мелиорантов элементарной серы и серной кислоты на содово-засоленных почвах; - раскрыты особенности химизма взаимодействия испытуемых мелиорантов с содово-засоленными почвами; - разработаны параметры технологии мелиорации мелко- и среднепятнистых очагов содово-засоленных почв элементарной серой и серной кислотой, адаптированные к особенностям почвенно-мелиоративным (проведение мелиоративных работ без строительство дренажных систем) и производственным (орошение напуском и дождеванием или их сочетаний) условиям ведение земледелия в предгорных равнинах юго-востока Казахстана.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : - алғаш рет содалы-тұзды топырақтарда республика үшін инновациялық элементарлы күкірт және күкірт қышқылы мелиоранттарының салыстырмалы тиімділігі зерттелді; - сыналған мелиоранттардың содалы-тұзды топырақтармен әрекеттесу химиясының ерекшеліктері ашылды; - топырақ-мелиоративтік (дренаждық жүйелерді салусыз мелиоративтік жұмыстарды жүргізу) ерекшеліктеріне бейімделген күкіртті және күкірт қышқылымен сода-тұзды топырақтардың ұсақ және орташа нүктелі ошақтарын мелиорациялау технологиясының параметрлері әзірленді. Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы тау бөктеріндегі жазықтардағы шаруашылықтың өндірістік (су басу және жаңбырлатып суару немесе олардың комбинациясы) жағдайлары.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Внедрение в производство адаптированных инновационных к природным и производственным условиям технологии мелиорации содово-засоленных почв позволит сократить сроки продолжительности периода химической мелиорации (внесение мелиоранта и промывка) до одного месяца при применении серной кислоты, до одного года при применений элементарной серы, при 3-4 лет фосфогипсом. Следовательно, экономическая эффективность мелиорации и выйгрыш во времени будут разными для поднятия плодородия содово-засоленных почв до уровня их незасоленных аналогов - луговых и лугово-сероземных почв. Урожайность кормовых, технических и зерновых культур от внедрения разработанных элементов технологии повысится в 1,5-2,5 раза, что приведет к значительному росту, социально-экономического состояния хозяйствующих субъектов с содово-засоленными почвами.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Табиғи және өндірістік жағдайларға бейімделген сода-тұзды топырақтарды рекультивациялаудың инновациялық технологиясын өндіріске енгізу күкірт қышқылын пайдаланған кезде химиялық рекультивация (мелиорант және жуу) кезеңінің ұзақтығын бір айға дейін қысқартады. бір ай. элементарлы күкіртті қолданғанда бір жыл, фосфогипс 3-4 жыл. Демек, мелиорацияның экономикалық тиімділігі және тұзды-тұзды топырақтардың құнарлылығын олардың сортаңданбаған аналогтары – шалғынды және шалғынды-серозды топырақтар деңгейіне дейін көтеру үшін уақыт бойынша ұту әр түрлі болады. Әзірленген технологиялық элементтерді енгізуден мал азықтық, техникалық және дәнді дақылдардың өнімділігі 1,5-2,5 есеге артады, бұл сода-тұзды топырақты шаруашылық жүргізуші субъектілердің әлеуметтік-экономикалық жағдайының айтарлықтай өсуіне әкеледі.

Level of implementation (in Russian) : Не внедренность

Level of implementation (in Kazakh) : Не внедренность

Efficiency (in Russian) : Повышение плодородие содово-засоленных за счет ускоренной их мелиорации позволит получить дополнительную прибыль от сельскохозяйственной продукции. За счет этого повысятся экономическая состоятельность и улучшается экологические условия субектов как производящие вышеиспытанные инновационные мелиоранты, так и их применящих. Вовлечение промелиорированных содово-засоленных почв в сельскохозяйственный оборот расширит границы пригодных для земледелия земель в РК. Область применения

Efficiency (in Kazakh) : Содалы-тұздалған топырақтардың құнарлылығын олардың тездетілген мелиорациясы есебінен арттыру ауыл шаруашылығы өнімінен қосымша пайда алуға мүмкіндік береді. Осының арқасында экономикалық төлем қабілеттілігі артып, жоғарыда сыналған инновациялық мелиоранттарды өндіретін және оларды пайдаланатын субъектілердің экологиялық жағдайы жақсарады. Рекультивацияланған содалы-тұзды топырақтарды ауыл шаруашылығы айналымына тарту Қазақстан Республикасындағы ауыл шаруашылығына жарамды жерлердің шекарасын кеңейтуге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Применения элементарной серы и серной кислоты для мелиорации содово-засоленных почв Юго-востока Казахстана

Field of application (in Kazakh) : Қазақстанның Оңтүстік-Шығысындағы содалы-тұзданған топырақтарын мелиорациялау үшін элементарлы күкірт пен күкірт қышқылын қолдану