The object of research, development or design (in Russian) : микроРНК, митоМИР, митохондрия, MFN2, PARK2, р16

The object of research, development or design (in Kazakh) : микроРНҚ, митоМИР, митохондрия, MFN2, PARK2, р16

Aim of work (in Russian) : Основная цель проекта - изучение механизмов радиационно-индуцированного старения при участии митохондрий и митохондриальных микроРНК.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның негізгі мақсаты-митохондрия мен митохондриялық микроРНҚ қатысуымен радиациялық-индукцияланған қартаю механизмдерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : qPCR, ИФА, биоинформатический анализ, измерение трансмембранного потенциала митохондрий, исследование ультраструктуры митохондриального аппарата

Методы исследования (на казахском) : qPCR, ИФТ, биоинформатикалық талдау, митохондрияның трансмембраналық потенциалын өлшеу, митохондриялық аппараттың ультрақұрылымын зерттеу

Obtained results and novelty (in Russian) : Будет создана экспериментальная животная модель радиационно-индуцированного старения Будет исследован биомаркер клеточного старения - уровень белка p16; Будет проведен анализ экспрессии тканевой микроРНК, полученной из тканей радиочувствительных органов; Будет проведен анализ экспрессии экзосомальной микроРНК; Будет исследована корреляция между уровнем р16 в тканях и сыворотке крови и уровнем экспрессии клеточной и экзосомальной микроРНК Будут исследованы биоэнергетические характеристики митохондрий при воздействии ионизирующего излучения; Будет проведен анализ митохондриальных белков; Идентификация митоМИР; Создание биологических путей, опосредующих радиационно-индуцированное клеточное старение при участии митоМИР и митохондрий По результатам проекта в целом будут опубликованы не менее 3 статей и (или) обзоров в рецензируемых научных изданиях по научному направлению проекта, входящих в 1, 2 и (или) 3 квартиль по импакт-фактору в базе Web of Science и (или) имеющих процентиль по CiteScore в базе Scopus не менее 50 и не менее 1 статьи или обзора в отечественном издании, рекомендованном КОКСОН либо не менее 2 статей и (или) обзоров в рецензируемых научных изданиях, входящих в 1 и (или) 2 квартиль по импакт-фактору в базе Web of Science и (или) имеющих процентиль по CiteScore в базе Scopus не менее 65 либо не менее 1 статьи или обзора в рецензируемом научном издании, входящем в 1 квартиль в базе Web of Science или процентиль по CiteScore в базе Scopus не менее 95

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Радиациядан туындаған қартаюдың эксперименттік жануарлар моделі жасалады. Жасушалық қартаюдың биомаркері - P16 ақуыз деңгейі, органдардағы тіндерден алынған тіндік микроРНҚ экспрессиясы мен экзосомалық микроРНҚ экспрессиясына талдау жасалады; тіндер мен қан сарысуындағы P16 деңгейі мен жасушалық және экзосомалық микроРНҚ экспрессия деңгейі арасындағы корреляция зерттеледі. Иондаушы сәулеленуге ұшыраған кезде митохондриялардың биоэнергетикалық сипаттамалары, ақуыздары зерттеледі; Митомирді анықтау; митомир мен митохондриялардың қатысуымен радиациялық индукцияланған жасушалық қартаюға делдал болатын биологиялық жолдарды құру. Жобаның нәтижелері бойынша тұтастай алғанда Web of Science базасында импакт-фактор бойынша 1, 2 және (немесе) 3 квартильге кіретін және (немесе) Scopus базасында citescore бойынша кемінде 50 процентилі бар жобаның ғылыми бағыты бойынша рецензияланатын ғылыми басылымдарда кемінде 3 мақала және (немесе) шолулар жарияланатын болады. ҚР ҒЖБМ БҒСҚК ұсынған журналдарда кемінде 1 мақала немесе шолу немесе Web of Science базасында импакт-фактор бойынша 1 және (немесе) 2 квартильге кіретін және (немесе) Scopus базасында citescore бойынша кемінде 65 процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымдарда кемінде 2 мақала және (немесе) шолулар немесе Web of Science базасында 1 квартильге немесе Scopus базасында citescore бойынша процентильге кемінде 95-ке кіретін рецензияланатын ғылыми басылымда кемінде 1 мақала немесе шолу мақала жарияланатын болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Знание фундаментальных механизмов радиационно-индуцированного старения позволит расширить спектр возможных подходов к замедлению скорости старения, отсрочки или полной остановки развития возрастных заболеваний, особенно для лиц, проживающих в условиях воздействия высоких доз ионизирующего излучения. Что бесспорно является актуальным для Республики Казахстан в связи с воздействием на здоровье граждан последствий ядерных взрывов Семипалатинского полигона, добычей и переработкой урана, высокого естественного радиационного фона (радон).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Радиациялық - индукцияланған қартаюдың іргелі тетіктерін білу қартаю жылдамдығын бәсеңдетуге, әсіресе иондаушы сәулеленудің жоғары дозалары әсер ету жағдайында тұратын адамдар үшін жасқа байланысты аурулардың дамуын кейінге қалдыруға немесе толық тоқтатуға ықтимал тәсілдердің спектрін кеңейтуге мүмкіндік береді. Тұрғындардың денсаулығына Семей полигонының ядролық жарылыстары салдарының әсер етуіне, уранды өндіруге және қайта өңдеуге, жоғары табиғи радиациялық фонға (радон) байланысты Қазақстан Республикасы үшін бұл сөзсіз өзекті болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : жүзеге асырылмаған

Efficiency (in Russian) : Результаты наших предыдущих исследований свидетельствуют о том, что профиль экспрессии микроРНК в значительной степени изменяется при воздействии альфа-излучения у лиц, проживающих на территориях с повышенным уровнем радона. Кроме того, наблюдается также значительное изменение и в уровне свободно-циркулирующей митохондриальной ДНК, что может говорить о вовлеченности митохондрий и малых некодирующих РНК в клеточный ответ на воздействие ионизирующего излучения. Рядом исследований было показано, что радиация может провоцировать клеточное старение, и более того, даже провоцировать развитие таких возраст-ассоциированных заболеваний как рак, нейродегенеративные заблолевания и заболевания сердечно-сосудистой системы. В этом проекте мы планируем углубиться в изучение механизмов радиационно-индуцированного старения при участии митохондрий и митохондриальных микроРНК.

Efficiency (in Kazakh) : Біздің алдыңғы зерттеулеріміздің нәтижелері микроРНҚ экспрессиясының профилі радон деңгейі жоғары аумақтарда тұратын адамдарда альфа сәулеленудің әсерінен айтарлықтай өзгеретінін көрсетеді. Сонымен қатар, еркін айналмалы митохондриялық ДНҚ деңгейінде де айтарлықтай өзгеріс бар, бұл иондаушы сәулеленудің әсеріне клеткалық реакцияға митохондрия мен кіші кодталмаған РНҚ-ның қатысуы туралы айтуға болады. Бірқатар зерттеулер көрсеткендей, радиация клеткалық қартаюды тудыруы мүмкін, сонымен қатар қатерлі ісік, нейродегенеративті қате аурулары және жүрек-тамыр жүйесі аурулары сияқты жасқа байланысты аурулардың дамуына себеп болуы мүмкін. Бұл жобада біз митохондрия мен митохондриялық микроРНҚ қатысуымен радиациялық индукцияланған қартаю механизмдерін зерттеуді жоспарлап отырмыз.

Field of application (in Russian) : медицина, молекулярная биология

Field of application (in Kazakh) : медицина, молекулалық биология