The object of research, development or design (in Russian) : аморф тәрізді шынылар - (1-х)ZnO-0.25Al2O3-0.25WO3-хBi2O3 негізіндегі қорғаныс экрандау материалдары.

The object of research, development or design (in Kazakh) : аморфноподобные стекла – защитные экранирующие материалы на основе (1-х)ZnO-0.25Al2O3-0.25WO3-хBi2O3.

Aim of work (in Russian) : Целью данного проекта за первый год реализации проекта являлась разработка технологии получения стекол (1-х)ZnO-0.25Al2O3-0.25WO3-хBi2O3 при вариации компонент, а также характеризация их структурных, прочностных и оптических свойств.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаны іске асырудың бірінші жылындағы осы жобаның мақсаты компоненттердің вариациясы кезінде (1-х)ZnO-0.25Al2O3-0.25WO3-хBi2O3 шыныларын алу технологиясын әзірлеу, сондай-ақ олардың құрылымдық, беріктік және оптикалық қасиеттерін сипаттау болды.

Методы исследования (на русском) : растровая электронная микроскопия, энергодисперсионный анализ, рентгенофазовый анализ, метод индентирования и однократного сжатия, оптическая спектроскопия.

Методы исследования (на казахском) : расторлық электронды микроскопия, энергия дисперсиясын талдау, рентгендік фазалық талдау, индентирлеу және бір сығымдау әдісі, оптикалық спектроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Отработана методика получения стекол (1-х)ZnO-0.25Al2O3-0.25WO3-хBi2O3 с различным составом с применением метода механохимического синтеза путем перемалывания оксидных соединений в заданном мольном соотношении с последующим термическим отжигом при температуре 1100⁰С. Установлена тенденция фазовых трансформаций в зависимости от концентрации допанта Bi2O3: ZnO/ZnAl2O4/ZnWO4 → ZnO/ZnAl2O4/ZnWO4/Bi2WO6 → ZnAl2O4/ZnWO4/Bi2WO6 → ZnAl2O4/Bi2WO6/Bi2W2O9. В ходе проведенных исследований было установлено, что увеличение концентрации Bi2O3 происходит формирование новых фазовых включений в виде орторомбических фаз Bi2WO6 и Bi2W2O9, появление которых приводит к увеличению плотности керамик и изменению дислокационной плотности. Анализ прочностных свойств, в частности, твердости и устойчивости к растрескиванию, показал, что изменение фазового состава керамик при увеличении концентрации Bi2O3 приводит к существенному упрочнению керамик, которое обусловлено эффектами наличия межфазных границ, а также увеличением дислокационной плотности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : (1-х)ZnO-0.25Al2O3-0.25WO3-хBi2O3 шыныларын алу әдістемесі механохимиялық синтез әдісін қолдана отырып, берілген моль қатынасында оксидті қосылыстарды ұнтақтау арқылы, содан кейін 1100 °С температурада термиялық күйдіру арқылы әр түрлі құраммен жасалды. Bi2O3 допант концентрациясына байланысты фазалық трансформация тенденциясы белгіленді: ZnO/ZnAl2O4/ZnWO4 → ZnO/ZnAl2O4/ZnWO4/Bi2WO6 → ZnAl2O4/ZnWO4/Bi2WO6 → ZnAl2O4/Bi2WO6/Bi2W2O9. Жүргізілген зерттеулер барысында Bi2O3 концентрациясының жоғарылауы орторомбиялық Bi2WO6 және Bi2W2O9 фазалары түрінде жаңа фазалық қосылыстардың пайда болатыны анықталды, олардың пайда болуы керамика тығыздығының жоғарылауына және дислокациялық тығыздықтың өзгеруіне әкеледі. Беріктік қасиеттерін, атап айтқанда қаттылық пен жарылуға төзімділікті талдау Bi2O3 концентрациясының жоғарылауымен керамиканың фазалық құрамының өзгеруі фазааралық шекаралар болуы, сондай-ақ дислокациялық тығыздықтың жоғарылауына байланысты керамиканың айтарлықтай қатаюына әкелетінін көрсетті.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономическая эффективность заключается в увеличении эффективности экранирования и увеличения поглощающей способности экранирующих материалов за счет изменения фазового состава, а также увеличения устойчивости к внешним воздействиям.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Экономикалық тиімділік фазалық құрамды өзгерту арқылы экрандау тиімділігін арттыру және экрандау материалдарының сіңіру қабілетін арттыру, сондай-ақ сыртқы әсерлерге төзімділікті арттыру болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотерно

Level of implementation (in Kazakh) : қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) : Эффективность предлагаемой технологии заключается в увеличении прочностных свойств экранирующих материалов за счет изменения фазового состава.

Efficiency (in Kazakh) : Ұсынылған технологияның тиімділігі фазалық құрамды өзгерту арқылы экрандайтын материалдардың беріктік қасиеттерін арттыру болып табылады.

Field of application (in Russian) : защита от ионизирующего излучения, экранирующие материалы.

Field of application (in Kazakh) : иондаушы сәулеленуден қорғау, экрандау материалдары.