The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования это подземные горные выработки угольных шахт, которые проводятся и поддерживаются при различных горно-геологических и горнотехнических условиях эксплуатации, с учетом осложняющих факторов: зоны повышенного и опорного горного давления, под- и надработка пластов, наличие геологических нарушений при различных схемах развития горных работ.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі-күрделі факторларды ескере отырып, әртүрлі тау - кен-геологиялық және тау-кен техникалық пайдалану жағдайларында жүргізілетін және сақталатын көмір шахталарының жерасты тау-кен қазбалары: жоғары және тірек тау-кен қысымы аймақтары, қабаттарды өңдеу және өңдеу, тау-кен жұмыстарын дамытудың әртүрлі схемаларында геологиялық бұзылулардың болуы.

Aim of work (in Russian) : Разработка технологии поддержания подготовительных выработок на основе управления напряженно-деформированным состоянием приконтурного массива горных пород впереди очистного забоя.

Aim of work (in Kazakh) : Тазарту кенжарының алдында контур маңындағы тау жыныстары массивінің кернеулі-деформацияланған жай-күйін басқару негізінде дайындық қазбаларын қолдау технологиясын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Проведенные ранее исследования показали необходимость разработки и промышленной апробации технологии горно-подготовительных работ в сложных горно-геологических условиях с учетом геомеханического состояния приконтурного массива пород. Планируется выполнение научно-прикладных работ по оценке факторов с использованием автоматизированной геоинформационной системы: обоснование оптимальных количественных параметров систем с учетом схем развития и ведения подземных горных работ; исследование по оценке влияния факторов и определению оптимальных параметров среднесуточной нагрузки на очистной забой по горнотехническим возможностям; выбор эффективных средств механизации основных и вспомогательных процессов выемки угольных пластов; расчет крепи и горного давления; обоснование параметров крепления горных выработок угольных шахт на основе моделирования проявлений горного давления и расчета нагрузки на горную крепь; выбор оптимальных технологических звеньев подсистем угольной шахты на базе программного модуля интеллектуальной подсистемы для выбора оптимальных технологических звеньев подсистем угольной шахты; определение параметров технологии подсистемы «очистных и горно-подготовительных работ».

Методы исследования (на казахском) : Бұрын жүргізілген зерттеулер тау жыныстарының контур маңындағы массивінің геомеханикалық жай-күйін ескере отырып, күрделі тау-кен-геологиялық жағдайларда тау-кен дайындау жұмыстарының технологиясын әзірлеу және өнеркәсіптік сынақтан өткізу қажеттігін көрсетті. Автоматтандырылған геоақпараттық жүйені пайдалана отырып, факторларды бағалау бойынша ғылыми-қолданбалы жұмыстарды орындау жоспарлануда: жерасты тау-кен жұмыстарын дамыту және жүргізу схемаларын ескере отырып, жүйелердің оңтайлы сандық параметрлерін негіздеу; факторлардың әсерін бағалау және тау-кен техникалық мүмкіндіктері бойынша тазарту кенжарына орташа тәуліктік жүктеменің оңтайлы параметрлерін анықтау бойынша зерттеу; көмір қабаттарын қазудың негізгі және қосалқы процестерін механикаландырудың тиімді құралдарын таңдау; бекіту және тау-кен қысымын есептеу; тау-кен қысымының көріністерін модельдеу және тау-кен бекіткішіне жүктемені есептеу негізінде көмір шахталарының тау-кен қазбаларын бекіту параметрлерін негіздеу; көмір шахтасының кіші жүйелерінің оңтайлы технологиялық буындарын таңдау үшін зияткерлік кіші жүйенің бағдарламалық модулі негізінде көмір шахтасының кіші жүйелерінің оңтайлы технологиялық буындарын таңдау; "тазарту және тау-кен дайындау жұмыстары" кіші жүйесі технологиясының параметрлерін анықтау.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате реализации проекта будут оптимизированы геотехнологические способы предупреждения внезапных выбросов с воздействием на геомеханическое состояние массива при обосновании его параметров на основе управления напряженно-деформированным состоянием пересекаемого горного массива по фронту продвижения выработки с разработкой рекомендаций и выходом на апробацию результатов исследований в опытно-промышленных условиях, мониторингом и оценкой состояния горного массива вокруг выработок, подготовкой технико-экономического обоснования технологических решений; результаты исследований будут запатентованы в казахстанском патентном ведомстве; проведены стендовые и расширенные промышленные испытания, осуществлена коммерциализация технологии путем заключения лицензионных договоров. На сегодняшний день одним из актуальных направлений развития угольной отрасли является разработка и апробация технологичных ресурсосберегающих способов и активных средств крепления выработок со стабилизацией горного массива для достижения высокого технико-экономического эффекта и повышения безопасности горных работ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаны іске асыру нәтижесінде ұсынымдар әзірлей отырып және тәжірибелік-өнеркәсіптік жағдайларда зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізуге шыға отырып, қазбалар айналасындағы тау-кен массивінің жай-күйін мониторингтей және бағалай отырып, қазбаны ілгерілету майданы бойынша қиылысатын тау-кен массивінің кернеулі-деформацияланған жай-күйін басқару негізінде оның параметрлерін негіздей отырып, массивтің геомеханикалық жай-күйіне әсер ете отырып, кенеттен шығарындылардың алдын алудың геотехнологиялық тәсілдері оңтайландырылатын болады технологиялық шешімдердің техникалық-экономикалық негіздемесі; зерттеу нәтижелері қазақстандық патенттік ведомствода патенттелетін болады; стендтік және кеңейтілген өнеркәсіптік сынақтар өткізіледі, лицензиялық шарттар жасасу арқылы Технологияны коммерцияландыру жүзеге асырылады. Бүгінгі таңда көмір саласын дамытудың өзекті бағыттарының бірі жоғары техникалық-экономикалық тиімділікке қол жеткізу және тау-кен жұмыстарының қауіпсіздігін арттыру үшін тау-кен массивін тұрақтандырумен қазбаларды бекітудің технологиялық ресурс үнемдеу тәсілдері мен белсенді құралдарын әзірлеу және сынақтан өткізу болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : - установление обоснованных параметров крепления для сохранения устойчивости выработок, закрепленных анкерной крепью в передней зоне опорного давления очистного забоя на шахте Карагандинского угольного бассейна с определением параметров деформационных процессов (результаты производственных наблюдений); - установление параметров при одно- и двухуровневом креплении выработок на основе закономерностей образования размеров зон развития деформаций и напряжений вокруг выработки в зависимости от геолого-технологических параметров по длине действующего опорного горного давления впереди лавы (аналитическое моделирование).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : - деформациялық процестердің параметрлерін (өндірістік бақылаулардың нәтижелері)анықтай отырып, Қарағанды көмір бассейні шахтасындағы тазарту кенжарының тірек қысымының алдыңғы аймағында якорь бекіткішімен бекітілген қазбалардың тұрақтылығын сақтау үшін бекітудің негізделген параметрлерін белгілеу; - лаваның алдында әрекет ететін тірек тау қысымының ұзындығы бойынша геологиялық-Технологиялық параметрлерге байланысты қазбаның айналасындағы деформациялар мен кернеулердің даму аймақтарының қалыптасу заңдылықтары негізінде қазбаларды бір және екі деңгейлі бекіту кезінде параметрлерді белгілеу (аналитикалық модельдеу).

Level of implementation (in Russian) : - разработка технологии и средств крепления с учетом геомеханического состояния массива и схем развития горных работ (подать заявку на патент; свидетельство об интеллектуальной собственности); - формирование прогрессивных технологических решений, изготовление опытно-промышленной партии средств контурного упрочнения горного массива и произведении мониторинга внедряемых технологий крепления контуров выработок (испытание опытно-промышленных партий различного назначения); - опытно-промышленная апробация и реализация результатов ис-следований по совершенство¬ванию технологических схем проведения выработок с канатными и составными анкерами в условиях шахты (акт шахтных опытно-промышленных испытаний); - создание прогрессивных способов крепления при проведении выработок в зонах геологических нарушений, зонах повышенного горного давления (технологические схемы), в т.ч. с синтетическими смолами.

Level of implementation (in Kazakh) : - массивтің геомеханикалық жай-күйін және тау-кен жұмыстарын дамыту схемаларын ескере отырып, бекіту технологиясы мен құралдарын әзірлеу (патентке өтінім беру; зияткерлік меншік туралы куәлік); - прогрессивті технологиялық шешімдерді қалыптастыру, тау-кен массивін контурлық нығайту құралдарының тәжірибелік-өнеркәсіптік партиясын дайындау және енгізілетін қазба контурларын бекіту технологияларына мониторинг жүргізу (әртүрлі мақсаттағы тәжірибелік-өнеркәсіптік партияларды сынау); - шахта жағдайында арқанды және құрамдас анкерлермен қазбаларды жүргізудің технологиялық сызбаларын жетілдіру жөніндегі зерттеу нәтижелерін тәжірибелік-өнеркәсіптік сынау және іске асыру (шахталық тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтар актісі); - геологиялық бұзылу аймақтарында, жоғары тау қысымы аймақтарында (Технологиялық схемалар), оның ішінде синтетикалық шайырлармен қазбаларды жүргізу кезінде бекітудің прогрессивті тәсілдерін жасау.

Efficiency (in Russian) : Разработанные способы и средства крепления и стабилизации вмещающего горного массива позволят управлять геомеханическими процессами для снижения интенсивности образования зон расслоения, трещинообразования и зон нарушения сплошности, ослабленных зон и уменьшения повышенных деформаций угле-породного массива в очистном забое и вокруг подготовительной выработки, избежать образование зон с избыточным напряженно-деформированным состоянием горного массива для повышения устойчивости и снижения дефектности горного массива.

Efficiency (in Kazakh) : Сыйымды тау-кен массивін бекітудің және тұрақтандырудың әзірленген тәсілдері мен құралдары стратификация аймақтарының, жарықтардың пайда болу қарқындылығын және тұтастықтың бұзылу аймақтарын, әлсіреген аймақтарды төмендету және тазарту кенжарында және дайындық қазбасының айналасында көмір-жыныс массивінің жоғарылаған деформацияларын азайту үшін геомеханикалық процестерді басқаруға, тұрақтылықты арттыру үшін тау-кен массивінің шамадан тыс кернеулі-деформацияланған күйі бар аймақтардың пайда болуын болдырмауға мүмкіндік береді. тау алабының ақауын азайту.

Field of application (in Russian) : Разработка прогрессивных технологических решений по реализации технологии анкерного крепления выработок впереди очистного забоя и смолянизации пород для упрочнения нарушенного (или ослабленного) горного массива для обеспечения эффективной и безопасной эксплуатации угольных шахт.

Field of application (in Kazakh) : Көмір шахталарын тиімді және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету үшін бұзылған (немесе әлсіреген) тау-кен массивін нығайту үшін тазарту кенжарының алдында қазбаларды анкерлік бекіту және жыныстарды шайырлау технологиясын іске асыру бойынша прогрессивті технологиялық шешімдерді әзірлеу.