The object of research, development or design (in Russian) : Три вида растений с фармацевтическими перспективами,принадлежащие к семейству сложноцветных; Artemisia schrenkiana Ldb., Gnaphalium kasachstanicum Kirp. и Куприан. ex Kirp и Arctium tomentosum Mill.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Asteraceae тұқымдасына жататын фармацевтикалық перспективтілігі бар үш өсімдік түрі; Artemisia schrenkiana Ldb., Gnaphalium kasachstanicum Kirp. & Kuprian. ex Kirp және Arctium tomentosum Mill.

Aim of work (in Russian) : Изучить возможности расширения сырьевой базы на основе фитохимического анализа и эколого-ценотических, ресурсных исследований на основе выращивания 3 лекарственных видов семейства сложноцветных (Artemisia schrenkiana Ldb., Gnaphalium kasachstanicum Kirp. И Arctium tomentosum Mill.) в Казахстане имеет промышленное значение.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанда өсетін Asteraceae тұқымдасына жататын туысына жататын 3 өндірістік маңызы бар дәрілік Artemisia schrenkiana Ldb., Gnaphalium kasachstanicum Kirp. & Kuprian. ex Kirp және Arctium tomentosum Mill. өсімдіктеріне фитохимиялық анализдер, экологиялық-ценотикалық және ресурстық зерттеу негізінде олардың шикізат базасын кеңейту мүмкіндіктерін қарастыру.

Методы исследования (на русском) : Сбор и обработка растений осуществлялись с использованием современных методов геоботанических исследований. Собраны гербарии С.А. Абдуллина и С.К. Оно было выявлено и проверено с помощью определений Черепанова. Исследуемые части растений собраны в Жетысуском и Абайском областах. Для определения запасов лекарственного растительного сырья учитывали два показателя: площадь произрастания растений и определение продуктивности. Анатомические препараты исследуемых лекарственных растений проводились на микротоме ТОС-2 с морозильной камерой. Микрофотографии анатомических срезов и анализировали их на микроскопе МС 300 с видеокамерой САМ В400/1,3М.

Методы исследования (на казахском) : Өсімдіктерді жинау және өңдеу геоботаникалық зерттеудің заманауи әдістерімен жүргізілді. Жиналған гербарийлер С.А. Абдуллина және С.К. Черепанов анықтамаларымен көмегімен салыстырлып, тексерілді. Зерттелетін өсімдіктер мүшелері Жетісу және Абай облыстарынан жиналды. Дәрілік өсімдіктер шикізат қорын анықтау үшін екі көрсеткіші ескерілді: өсімдіктің өсу ауданы және өнімділікті анықтау маңыздылығы. Зерттелетін дәрілік өсімдіктердің анатомиялық препарат мұздатқышы бар ТОС-2 микротомы көмегімен жүзеге асты. Анатомиялық кесінділердің микрофотосуреттері CAM V400/1.3M видеокамерасы бар MC 300 микроскопында түсіріліп, талдау жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведен анализ литературы по сведениям ближнего и дальнего зарубежья о видах растений Asteraceae, являющихся объектом исследования. Разработаны методические предложения по фитохимическим исследованиям. Проведена ресурсная оценка сырьевой базы исследуемых видов растений. Для проведения подготовительных работ проведен поиск популяций Artemisia schrenkiana, Gnaphalium kasachstanicum и установлены их экологические и ценотические границы, составлены карты распространения видов, определены продуктивность и сырьевая база. Проведена фитоценотическая характеристика растительных сообществ с участием Artemisia schrenkiana. Результаты анатомо-морфологических исследований Artemisia schrenkiana, Gnaphalium kasachstanicum подтверждены рисунками и фотографиями. Подведены итоги исследования первого года. 2 статьи опубликованы в отечественных журналах, входящих в перечень комитета по обеспечению качества в сфере образования и науки. 1 статья в печати. Новизна работы заключается в том, что впервые для комплексного изучения фармацевтических видов определены ареал и фитоценотические особенности растения Artemisia schrenkiana. Впервые разработаны методические предложения по фитохимическим исследованиям растений Artemisia schrenkiana и Gnaphalium kasachstanicum, изучены анатомо-морфологические особенности органов растений.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттелетін Asteraceae тұқымдасы өсімдік түрлері туралы жақын және алыс шетелдің басылымдарының мәліметтеріне әдебиеттік талдау жүргізілді. Фитохимиялық зерттеулер бойынша әдістемелік ұсыныстар әзірленді. Өсімдіктердің зерттелетін түрлерінің шикізат базасына ресурстық бағалау жүргізілді. Artemisia schrenkiana, Gnaphalium kasachstanicum популяцияларына іздеу жүзеге асырылады және эколого-ценотикалық шектеуін анықталды, түрлерді тарату бойынша карта-сызбалар құрылды, дайындама жұмыстар үшін өнімділік және шикізат қорлары анықталды. Artemisia schrenkiana қатысатын өсімдік қауымдастықтарына фитоценотикалық сипаттамалар жүргізілді. Artemisia schrenkiana, Gnaphalium kasachstanicum анатомиялық-морфологиялық зерттеулер нәтижелері суреттермен және фотосуреттермен расталды. Бірінші жылдағы зерттеу қорытындыларын дайындалды. Білім және ғылым саласында сапаны қамтамасыз ету комитеті тізіміне кіретін отандық журналдарда 2 мақала жарияланды. 1 мақала баспада. Жұмыстың жаңалығы; алғаш рет фармацевтикалық маңызы бар түрлерді кешенді зерттеу үшін Artemisia schrenkiana өсімдігінің таралуа аймағы, фитоценотикалық ерекшеліктері анықталды. Бірінші рет Artemisia schrenkianа және Gnaphalium kasachstanicum өсімдіктерін фитохимиялық зерттеулер бойынша әдістемелік ұсыныстар әзірленді, өсімдік мүшелерінің анатомиялық-морфологиялық ерекшеліктері зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Потенциальная социальная значимость проекта связана с обеспечением отечественного фармацевтического рынка рядом отечественных лекарственных растений высокого качества и существенно доступных по сравнению с зарубежными аналогами, для использования в лекарственных наборах и сырьем для производства отечественных фитопрепаратов, а также позволит способствовать поступательному инновационному развитию экономики Республики Казахстан. Участие в проекте молодых ученых позволит повысить качество образования и подготовить высококвалифицированных специалистов, что повлияет на их карьерный рост в будущем. Результаты исследований находятся в области эффективного использования ресурсов лекарственных растений, увеличения запасов сырья, а полученные биологически активные природные соединения (в зависимости от их активности) могут быть использованы в качестве лекарственных средств, пищевых добавок или ингредиентов для лечения различных заболеваний.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаның потенциалды қоғамдық маңыздылығы отандық фармнарықтың отандық фитопрепараттар өндірісі үшін дәрілік жинақтар мен шикізаттар құрамында қолдану үшін, шет елдік баламалармен салыстырғанда сапалы және айтарлықтай қолжетімді, отандық дәрілік өсімдіктер сериясымен қанығуымен байланысты және Қазақстан Республикасы экономикасының үдемелі инновациялық дамуына ықпал ететін болады. Жас ғалымдар жобасына қатысу білім сапасын жақсартуға және жоғары білікті мамандарды даярлауға мүмкіндік береді, бұл болашақта олардың мансаптық өсуіне әсер етеді. Зерттеу нәтижелері дәрілік өсімдіктер ресурстарын тиімді пайдалану, шикізат қорын ұлғайту саласында және алынған биоактивті табиғи қосылыстар (олардың белсенділігіне байланысты) әртүрлі ауруларды емдеуге арналған дәрілік заттар, тағамдық қоспалар немесе ингредиенттер ретінде пайдаланылуы мүмкін.

Level of implementation (in Russian) : Енгізлмеген

Level of implementation (in Kazakh) : Не введено

Efficiency (in Russian) : Полученные в ходе исследования результаты важны для определения запасов лекарственных растений и их эффективного использования. Это принесет положительные изменения в казахстанскую фармацевтическую промышленность и здравоохранение.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеуде алынған нәтижелер дәрілік өсімдіктердің қорын анықтау мен оларды тиімді пайдалану үшін маңызды. Бұл Қазақстандық фармацевтикалық өндіріс пен денсаулық сақтау саласына оң өзгеріс береді.

Field of application (in Russian) : Предприятия, осуществляющие промышленную подготовку лекарственного растительного сырья для фармацевтической промышленности, биомедицины, общей биологии и аптечной сети.

Field of application (in Kazakh) : Фармөнеркәсіп, биомедицина, жалпы биология салалары және дәріханалық желі үшін дәрілік өсімдік шикізаттың өнеркәсіптік дайындамасын жүзеге асыратын кәсіпорындар.