The object of research, development or design (in Russian) : Азолы, тиазолины, 1,3-оксазолидины, алкалоиды, цитизин, анабазин, сальсолин, 3,5-диметилизоксазол, S,N-содержащие гетероциклы, ЯМР спектры, фармакологическая активность.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Азолдар тиазолиндер, 1,3-оксазолидиндер, алкалоидтар, цитизин, анабазин, сальсолин, 3,5-диметилизоксазол, S,N-құрамды гетероциклдер, ЯМР спектрлері, фармакологиялық белсенділік.

Aim of work (in Russian) : Целенаправленный синтез и установление строения новых тиазолинов, сульфопроизводных азолов, 3-метил-5-винилзамещенных изоксазолов, 1,3-оксазолидинов производных алкалоидов, проведение их биоскрининга на различные фармакологические активности.

Aim of work (in Kazakh) : Алкалоидтар негізінде жаңа тиазолиндердің, сульфазолдардың, 3-метил-5-винилді алмастыратын изоксазолдардың, 1,3-оксазолидиндердің құрылымын мақсатты түрде синтездеу және құрылымын анықтау, олардың биоскринингін әртүрлі фармакологиялық белсенділікке жүргізу.

Методы исследования (на русском) : К основным методам исследования относятся методы тонкого органического синтеза, включающее направленное введение фамакофорных групп в стартовые молекулы (алкалоиды, 3,5-диметилизоксазола, тиазолы) как в условиях классических реакций, так и с использованием микроволнового воздействия. При проведении химических экспериментов будут использованы существующие, апробированные многолетней практикой, методики синтеза соединений. Для установления структур и физических свойств синтезированных соединений использованы физико-химические методы: ИК-, ЯМР 1Н- и 13С-спектроскопия, масс-спектрометрия и методы хроматографии (колоночная и тонкослойная), определение температуры плавления. Методы тестирования на биологическую (антиоксидантную, антибактериальную и антигрибковую) активность в рамках первичного биологического отбора (скрининг) синтезированных веществ будут реализовываться в рамках покупки услуг сторонних организаций.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеудің негізгі әдістеріне классикалық реакциялар жағдайында да, микротолқынды экспозицияны қолдана отырып, фамакофорлық топтарды бастапқы молекулаларға (алкалоидтар, 3,5-диметилизоксазол, тиазолдар) бағыттауды қамтитын жұқа органикалық синтез әдістері жатады. Химиялық эксперименттерді жүргізу кезінде қолданыстағы, көп жылдық тәжірибеде сыналған қосылыстарды синтездеу әдістері қолданылады. Синтезделген қосылыстардың құрылымы мен физикалық қасиеттерін анықтау үшін физикалық-химиялық әдістер қолданылады: ИҚ-, ЯМР 1Н- және 13С-спектроскопия, масс-спектрометрия және хроматография әдістері (колонкалық және жұқа қабат), балқу температурасын анықтау. Синтезделген заттарды бастапқы биологиялық іріктеу (скрининг) шеңберінде биологиялық (антиоксиданттық, Бактерияға қарсы және саңырауқұлаққа қарсы) белсенділікке тестілеу әдістері бөгде ұйымдардың қызметтерін сатып алу шеңберінде іске асырылатын болады.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате НИР синтезирован и всесторонне изучен 4-[(3,5-диметил-1,2-оксазол-4-ил)сульфонил]цитизин. Установлено, что благодаря электроноакцепторным свойствам сульф¬амидная группа в 4-положении изоксазольного цикла осуществлен синтез сульфонамидных производных 3-метил-5-винилзамещенных изоксазолов. Взаимодействие 1,2-дибромо-3-изотиоцианатпропана с пиразолами, а также алкалоидами цитизин и сальсолин привело к одностадийному и довольно мягкому методу получения соответствующих бромметильных производных 1,3-тиазолина. Проведен молекулярный докинг синтезированных производных 1,3-тиазолина на предполагаемую антибактериальную активность на примере пенициллин-связывающего белка-мишени (PBP4) бактерий E.coli «Homo sapiens» и S. aureus «Homo sapiens» Синтезировано и всесторонне изучено новое соединение – 4-[(3,5-диметил-1,2-оксазол-4-ил)сульфонил]цитизин, содержащее в своей структуре изоксазольный гетероцикл, сульфогруппу и алкалоид цитизин. При помощи спектроскопии ЯМР 1Н, 13С определены значения химических сдвигов, мультиплетность и интегральная интенсивность сигналов. Методами двумерной спектроскопии ЯМР COSY (1H-1H), HMQC (1H-13C) и HMВC (1H-13C) изучено взаимное влияние атомов внутри молекул. Ряд новых синтезированных соединений прошли испытания на различные виды биологической активности, в частности, на антиоксидантную, противодиабетическую и гемореологическую активности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ҒЗЖ нәтижесінде 4-[(3,5-диметил-1,2-оксазол-4-ил)сульфонил]цитизин синтезделіп, жан-жақты зерттелді. Электроноакцепторлық қасиеттерінің арқасында сульфамид тобы изоксазол циклінің 4-позициясында 3-метил-5-винил алмастырылған изоксазолдардың сульфанамидті туындыларын синтездегені анықталды. 1,2-дибромо-3-пропан изотиоцианатының пиразолдармен, сондай-ақ цитизин және сальсолин алкалоидтармен әрекеттесуі нәтижесінде 1,3-тиазолиннің бромметил туындыларын алудың бір сатылы және өте жұмсақ әдісіне әкелді. E.coli «Homo sapiens» және S. aureus «Homo sapiens» бактерияларының пенициллинді байланыстыратын ақуызы (PBP4) мысалы негізінде 1,3-тиазолиннің синтезделген туындыларын молекулалық қондыру арқылы бактерияға қарсы белсенділікке болжам жүргізілді. Құрамында изоксазол гетероцикл, сульфотобы және алкалоид цитизині бар - 4-[(3,5-диметил-1,2-оксазол-4-ил)сульфонил]цитизин жаңа қосылыс синтезделіп, жан-жақты зерттелді. ЯМР 1Н, 13С спектроскопиясының көмегімен химиялық ауысу мәндері, сигналдардың мультиплеті және интегралдық қарқындылығы анықталды. ЯМР COSY (1H-1H), HMQC (1H-13C) және HMВC (1H-13C) екі өлшемді спектроскопия әдістерімен молекулалар ішіндегі атомдардың өзара әсері зерттелді. Бірқатар жаңа синтезделген қосылыстар антиоксидантты, диабетке қарсы және гемореологиялық биологиялық белсенділіктің әртүрлі түрлеріне сынақтан өткізілді

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Социально-экономический эффект выполнение проекта связан с обеспечением населения новыми высокоэффективными лекарственными средствами и выводом на рынок отечественных инновационных препаратов для лечения социально значимых заболеваний - инфекционных, вирусных и других заболеваний.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асырудың әлеуметтік-экономикалық мәні - халықты жаңа жоғары тиімді дәрілік заттармен қамтамасыз етумен және әлеуметтік маңызы бар ауруларды - жұқпалы, вирустық және басқа да ауруларды емдеуге арналған отандық инновациялық препараттарды нарыққа шығарумен байланысты.

Level of implementation (in Russian) : Разработаны методы получения новых тиазолиновых, 3-метил-5-винилзамещенных изоксазолов, 1,3-оксазолидиновых производных алкалоидов цитизина и сальсолина, изучены их физико-химические и фармакологические свойства. С применением современных физико-химических методов (ИК-, ЯМР1Н-, 13С и COSY (1Н-1Н), HMQC (1Н-13С)-спектроскопия) установлены строения 12 новых гетероциклических производных вышеуказанных алкалоидов. Проведен биоскрининг новых соединений, среди которых выявлены вещества, обладающие высокой антиоксидантной и антимикробной активности.

Level of implementation (in Kazakh) : Цитизин және сальсолин алкалоидтарының негізінде жаңа тиазолинді, 3-метил-5-винилді алмастыратын изоксазолды, 1,3-оксазолидинді туындыларын алу әдістері әзірленді, олардың физика-химиялық және фармакологиялық қасиеттері зерттелді. Қазіргі заманғы физика-химиялық әдістерді (ИҚ-, ЯМР 1Н-, 13С және COSY (1Н-1Н), HMQC (1Н-13С)-спектроскопиясы) қолдана отырып, жоғарыда аталған алкалоидтардың 12 жаңа гетероциклді туындыларының құрылыстары анықталды. Жаңа қосылыстардың скринингі жүргізілді, олардың ішінде антиоксидантты және микробқа қарсы белсенділігі жоғары заттар анықталды.

Efficiency (in Russian) : Впервые разработан и предложен одностадийный способ получения N-сальсолино-5-бромметил-1,3-тиазолина – синтона в синтезе биологический активных веществ с выходом 90,0%. Установлено его строение и биологическая активность. Одностадийным методом и высокими выходами осуществлен синтез ряда изоксазоловых производных алкалоида цитизин. Предложенный метод синтеза гибридных молекул, содержащих одновременно сульфонамидные производные 3-метил-5-винилзамещенных изоксазолов и алкалоид цитизин.

Efficiency (in Kazakh) : Алғаш рет биологиялық белсенді заттар синтезінде N-сальсолино-5-бромметил-1,3-тиазолин – синтон алудың 90,0% шығымы бар бір сатылы әдісі әзірленді және ұсынылды. Оның құрылымы мен биологиялық белсенділігі анықталды. Бір сатылы әдіспен және жоғары өнімділікпен алкалоид цитизиннің бірқатар изоксазолин туындыларының синтезі жүзеге асырылды. 3-метил-5-винилді алмастырылған изоксазолдар мен алкалоид цитизиндерінің сульфамидті туындылары бар гибридті молекулаларды синтездеудің әдісі ұсынылды.

Field of application (in Russian) : Результаты исследований могут быть полезными для специалистов, работающих в области химии тонкого органического синтеза, молекулярного дизайна биологически активных соединений, технологии производства субстанции лекарственных веществ, фармакологии.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері жұқа органикалық синтез химиясы, биологиялық белсенді қосылыстардың молекулалық дизайны, дәрілік заттардың субстанциясын өндіру технологиясы, фармакология саласында жұмыс істейтін мамандар үшін пайдалы болуы мүмкін.