The object of research, development or design (in Russian) : алкалоиды и их производные

The object of research, development or design (in Kazakh) : алкалоидтар және олардың туындылары

Aim of work (in Russian) : Изучение возможности использования алкалоидов в реакциях с природными биологически активными соединениями в плане получения новых комбинированных производных с потенциальными фармакофорными группами, исследование особенностей механизмов реакций и взаимосвязи структура-биоактивность.

Aim of work (in Kazakh) : Әлеуетті фармакофорлық топтармен жаңа құрамдастырылған туынды алу жоспарында табиғи биологиялық белсенді қосылыстармен реакцияларда алкалоидтарды пайдалану мүмкіндігін зерделеу, реакциялар механизмдерінің ерекшеліктері және құрылым-биоактивтілік байланысын зерттеу

Методы исследования (на русском) : Синтез, химическая модификация, колоночная хроматография, тонкослойная хроматография, перекристаллизация, спектральные методы анализа, рентгеноструктурный анализ, масс - спектрометрия, квантово-химические расчеты

Методы исследования (на казахском) : Синтез, химиялық түрлендірулер, бағаналы хроматография, жұқа қабатты хроматография, қайта кристалдау, спектрлік зерттеу әдістері, рентгенқұрылымдық талдау, масс - спектрометрия, квантты-химиялық есептеу

Obtained results and novelty (in Russian) : Наработаны алкалоиды анабазин, цитизин и хинин для химической модификации. Проведена химическая модификация алкалоидов цитизина, анабазина и хинина как синтона в плане новых превращений гибридных молекул. Наработаны и синтезированы 38 производных данных алкалоидов, строение которых установлено на основании физико-химических констант, данных ИК-, ЯМР 1H, 13С-спектров, а также двумерных спектров COSY (1H-1H) и HMQC (1H-13C).. Проведено исследование супрамолекулярного комплекса включения алкалоида цитизина с β-циклодекстрином. Впервые осуществлено аминометилирование по Манниху 3,4-дигидропири¬мидин-(1Н)-2-тионов с алкалоидом цитизином. Проведен синтез и исследованы механизмы образования и пространственного строения 1- N-нитрофенил-2-цитизинилэтанола. Методом рентгеноструктурного анализа установлено пространственное строение 2 новых производных алкалоидов хинина и цитизина. Впервые проведен синтез и исследован механизм образования новых комбинированных производных алкалоидов с углеводами и флавоноидами. Полуэмпирическими методами квантовой химии АМ1 и РМ6 определены реакционная способность молекул алкалоидов и их производных. Проведен биологический скрининг новых производных алкалоидов на антимикробную, антивирусную, антиоксидантную, цитотоксическую, гемореалогическую, анальгетическую активности. Разработаны лабораторный регламент и акт внедрения.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Химиялық түрлендірулер жүргізу мақсатымен анабазин, цитизин және хинин алкалоидтары бөлініп алынды. Жаңа гибридті молекулалар алу мақсатында синтон ретінде цитизин, анабазин және хинин алкалоидтарының химиялық модификациясы жүргізілді, олардың негізінде 38 туынды синтезделді , құрылымдары физикалық-химиялық тұрақтылар және ИҚ-, ЯМР 1H, 13С-спектрлерінің екіөлшемді спектрлер COSY (1H-1H) және HMQC (1H-13C) мәліметтері арқылы анықталды. Цитизин алкалоидының β-циклодекстринмен супрамолекулярлы кешенді қосылысы алынды. Құрамдастырылған қосылыстар алу мақсатында алғаш рет цитизин алкалоиды мен 3,4-дигидропири¬мидин-(1Н)-2-тиондардың Манних бойынша аминметилдеу реакциясы жүргізілді. 1- N-нитрофенил-2-цитизинилэтанолдың синтезі жүргізіліп түзілу механизмі зерттелді және оның кеңістіктегі құрылымы анықталды. Рентгенқұрылымдық зерттеу әдісімен цитизин және хинин молекуласының кеңістіктегі құрылымы анықталды. Алғаш рет алкалоидтардың көмірсулар мен флавоноидтармен жаңа туындылары зерттелді. Квантты химияның АМ1 және РМ6 жартылай эмпирикалық әдістерімен алкалоидтар туындыларының реакциондық қабілеттіліктері анықталды. Алкалоидтардың жаңа туындыларының микробқа қарсы, вирусқа қарсы, цитотоксикалық, гемореалогиялық, антиоксиданттық анальгетикалық биологиялық скринингі жүргізілді.. Зертқаналық регламент және енгізу актісі жасалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработан лабораторный регламент получения (S)-(2-Пиридин-3-илпиперидин-1-ил)(5-фенилизоксазол-3-ил)метанона, обладающего фармакологической активностью(ЛР-016-2022). Данный регламент включает 10 технологических процедур. Отработан оптимальный метод получения нового производного алкалоида анабазина (S)-(2-Пиридин-3-илпиперидин-1-ил)(5-фенилизоксазол-3-ил)метанона

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Фармакологиялық белсенділігі бар (S)-(2-Пиридин-3-илпиперидин-1-ил)(5-фенилисоксазол-3-ил)метанонды өндіруге арналған зертханалық регламент әзірленді (LR-016-2022). Бұл регламент 10 технологиялық процедураны қамтиды. Анабазин (S)-(2-Пиридин-3-илпиперидин-1-ил)(5-фенилисоксазол-3-ил)метанонның жаңа алкалоидты туындысын алудың оңтайлы әдісі әзірленді.

Level of implementation (in Russian) : Разработанные методики синтеза производного алкалоида анабазина, экспериментальные данные и результаты рентгеноструктурного анализа внедрены в учебный процесс для чтения лекций и проведении лабораторных работ в разделах предметов «Табиғи дәрілік заттардың химиясы және технологиясы», «Органическая химия» . Использование результатов НИР позволит повысить уровень подготовки бакалавров и магистрантов.

Level of implementation (in Kazakh) : Анабазин алкалоидының туындысын синтездеудің әзірленген әдістері, эксперименттік мәліметтер және рентгендік дифракциялық талдау нәтижелері «Табиғи дарілік заттардың химия және технологиялары» пәндерінің бөлімдері бойынша дәріс оқу және зертханалық жұмыстарды жүргізу үшін оқу үдерісіне енгізілді.", «Органикалық химия». Зерттеу нәтижелерін пайдалану бакалавриат пен магистратураның дайындық деңгейін жоғарылатады

Efficiency (in Russian) : Разработаны методы получения гибридных структур, содержащих фрагменты природных алкалоидов в сочетании с другими биологически активными растительными метаболитами (флавоноиды и углеводы), в качестве соединений-лидеров для разработки новых фармакологически ценных агентов, с целью создания новых оригинальных лекарственных препаратов.

Efficiency (in Kazakh) : Жаңа фармакологиялық құнды агенттерді жасау үшін жетекші қосылыстар ретінде басқа биологиялық белсенді өсімдік метаболиттерімен (флавоноидтар және көмірсулар) біріктірілген табиғи алкалоидтардың фрагменттері бар гибридті құрылымдарды алу әдістері әзірленді.

Field of application (in Russian) : Биоорганическая химия, органическая химия, фармакология

Field of application (in Kazakh) : Биоорганикалық химия, органикалық химия, фармакология