The object of research, development or design (in Russian) : Печной газ фосфорного производства, его обезвреживание от токсичных примесей и утилизация в ценную продукцию, реакция окисления фосфина, металлокомплексный катализ, укрупненные лабораторные и пилотные испытания.

The object of research, development or design (in Kazakh) : фосфор өндірісінің пеш газы, оны улы қоспалардан залалсыздандыру және бағалы өнімге кәдеге жарату, фосфиннің тотығу реакциясы, металл кешенді катализ, ірілендірілген зертханалық және пилоттық сынақтар

Aim of work (in Russian) : Цель работы: укрупненные лабораторные и пилотные испытания низкотемпературного медно-аммиачного способа очистки печного газа от фосфина и его утилизация, подбор оптимальных условий

Aim of work (in Kazakh) : пеш газын фосфиннен тазартудың төмен температуралы мыс-аммиак әдісінің ірілендірілген зертханалық және пилоттық сынақтары және оны кәдеге жарату, оңтайлы жағдайларды таңдау

Методы исследования (на русском) : Прикладные исследования: Эксперимент, расчеты, анализ, дизайн и конструкция реакторов. Применяемые экспериментальные методы: кинетические, редокс-потенциометрия, газовая хроматография, РФА спектроскопия, БЭТ, Сканирующая электронная микроскопия

Методы исследования (на казахском) : Қолданбалы зерттеулер: Эксперимент, есептеулер, талдаулар, реакторларды жобалау және салу. Қолданылатын тәжірибелік әдістер: кинетикалық, тотықсыздандырғыш потенциометрия, газ хроматографиясы, РФА, BET, сканерлеуші ​​электронды микроскопия

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведены укрупнённые испытания способа очистки печного газа от фосфина водными медно-аммиачными комплексами. С этой целью были спроектированы и апробированы укрупненные лабораторная и пилотная установки с размерами реактора на порядок и два порядка больше обычного лабораторного реактора. Были воспроизведены установленные ранее и выявлены новые закономерности процесса очистки в условиях масштабирования. Был осуществлен переход от модельной фосфин-содержащей смеси к реальному печному газу. Были оптимизированы параметры процесса. Впервые проведены пилотные испытания медно-аммиачного способа очистки реального печного газа от фосфина на производственной площадке ТОО «Казфосфат», г. Тараз. Подтверждена высокая эффективность разработанного способа, который позволяет достичь степени очистки печного газа от фосфина 98-99%, превращая его при этом в ценное минеральное удобрение – аммофос. По результатам испытаний получен акт испытания и представлен технологический регламент. Проведены испытания катализаторов для реакции WGSR с получением водорода из оксида углерода, получаемого после очищения газа. Показана высокая активность катализаторов, позволяющих конвертировать CO со степенью конверсии 90-96%. Установлена высокая стабильность их работы, сохраняющаяся в течение 100 часов непрерывной эксплуатации. Опубликовано 2 статьи, 6 тезисов докладов на международной конференции. Одна статья (Q2, IF=4.5) подана и прошла рецензию, вторая статья направляется в печать (Q2, IF=4.5).

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сулы мыс аммиак кешендерінің көмегімен пеш газын фосфиннен тазарту әдісінің кеңейтілген сынақтары жүргізілді. Осы мақсатта кеңейтілген зертханалық және тәжірибелік қондырғылар жобаланған, құрастырылған және реактор өлшемдері кәдімгі зертханалық реакторға қарағанда магнитудасы ретті және магнитудасы екі рет үлкен болып сыналған. Бұрын белгіленген үлгілер қайта шығарылды және масштабтау жағдайында тазалау процесінің жаңа заңдылықтары анықталды. Құрамында фосфині бар үлгі қоспасынан нақты пеш газына көшу жасалды. Процесс параметрлері оңтайландырылған. Алғаш рет «Қазфосфат» ЖШС өндірістік алаңында Тараз қ. Жасалған әдістің жоғары тиімділігі дәлелденді, бұл пеш газын фосфиннен бағалы минералды тыңайтқыш – аммофосқа айналдыра отырып, 98-99% тазарту дәрежесіне жетуге мүмкіндік береді. Сынақ нәтижелері бойынша сынақ сертификаты алынып, технологиялық регламент ұсынылды. WGSR реакциясының катализаторлары көміртегі тотығынан сутегін алу үшін сыналған, оның көзі фосфор өндірісінен тазартылған пеш газы болады. Катализаторлардың жоғары активтілігі, процесс жағдайларына және катализатордың табиғатына байланысты СО-ны 90-96% түрлендіру дәрежесімен түрлендіруге мүмкіндік береді және олардың жұмысының жоғары тұрақтылығы анықталды. орнатылған, ол 100 сағат үздіксіз жұмыс істеуге арналған. 2 мақала, 6 баяндама тезистері жарияланды. Оның ішінде 2021 жылы – 1 мақала (КОКСОН), 2 абстракт. 2022 жылы – 1 мақала, 4 тезис, 1 мақала жіберіліп, қаралды, бір мақала баспаға жіберілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Степень очистки от фосфина составляет 90-99%. Продукты реакции – ценные минеральные удобрения моно- и диаммонийфосфаты. Оптимальное содержание компонентов каталитического раствора составляет: CuSO4 – 0,02-0,06, NH4OH – 0,65-1,3, Н3РО4 – 0,95-1.3 моль/л. Определены оптимальные значения температур – 30-50оС и рН = 6,5-7,0

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Фосфиннен тазарту дәрежесі 90-99% құрайды. Реакция өнімдері бағалы минералды тыңайтқыштар моно- және диаммоний фосфаттары болып табылады. Каталитикалық ерітіндінің компоненттерінің оңтайлы мөлшері: CuSO4 - 0,02-0,06, NH4OH - 0,65-1,3, H3PO4 - 0,95-1,3 моль/л. Оңтайлы температура мәндері анықталды - 30-50 ° C және рН = 6,5-7,0

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : жүзеге асырылмаған

Efficiency (in Russian) : Преимуществами разрабатываемой технологии очистки является не только поглощение фосфина, но и его утилизация с получением в результате его окисления ценного продукта – аммофоса, являющегося минеральным удобрением, возможность использования кислорода, содержащегося в печном газе, что не требует внешних источников кислорода для проведения непрерывной регенерации катализатора. Преимуществом технологии является и низкотемпературная область проведения процесса, что исключает окисление основного компонента печного газа – оксида углерода. Считаем целесообразным проведение последующих испытаний с целью дальнейшего масштабирования процесса и внедрения отечественной технологии очистки печного газа от фосфина и валоризации отходов производства желтого фосфора.

Efficiency (in Kazakh) : Әзірленген тазарту технологиясының артықшылығы фосфинді сіңіру ғана емес, сонымен қатар оның тотығуы нәтижесінде бағалы өнім – аммофос, минералды тыңайтқыш алу, пештің құрамындағы оттегін пайдалану мүмкіндігі болып табылады. катализаторды үздіксіз регенерациялау үшін оттегінің сыртқы көздерін қажет етпейтін газ. Технологияның артықшылығы – пеш газының негізгі компоненті – көміртегі тотығының тотығуын жоққа шығаратын процестің төмен температуралы аймағы. Процесті одан әрі кеңейту және пеш газын фосфиннен тазарту және сары фосфор өндірісінің қалдықтарын валоризациялаудың отандық технологиясын енгізу мақсатында келесі сынақтарды өткізу орынды деп санаймыз.

Field of application (in Russian) : Результаты исследований могут быть использованы на предприятиях фосфорной и металлургической промышленности.

Field of application (in Kazakh) : зерттеу нәтижелерін фосфор және металлургия өнеркәсібі кәсіпорындарында қолдануға болады