The object of research, development or design (in Russian) : Коровы голштинской породы, гетерозиготные носители мутации гаплотипов фертильности HH1,HH5,HCD, образцы сыворотки крови гомозиготных здоровых коров и гетерозиготных носителей генетического дефекта HCD. Замороженные образцы ДНК всего 194 быков, в том числе быков разных пород АО «Асыл Тулик» - 149 голов, ТОО «Таурус» - 37 голов, ТОО «Асыл» - 8 голов.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Голштеин тұқымды сиырларындағы HH1, HH5, HCD ұрықтандырғыш гаплотиптерінің мутациясының гетерозиготалы тасымалдаушылары, HCD генетикалық ақауының гетерозиготалы тасымалдаушылары және гомозиготалы сау сиырлардың қан сарысуының үлгілері. Қатырылған ДНҚ үлгілері барлығы 194 бұқа, оның ішінде «Асыл Түлік» АҚ - ның әртүрлі тұқымды бұқалары - 149 бас, «Таурус» ЖШС - 37 бас, «Асыл» ЖШС-8 бас.

Aim of work (in Russian) : Изучение параметров репродуктивной функции гомозиготных здоровых коров и гетерозиготных носителей мутации HH1,HH5,HCD, определение содержания в сыворотке крови холестина высокой и низкой плотности у здоровых коров и у гетерозиготных носителей мутации HCD, проведение генетического мониторинга на носительство синдрома субфертильности у быков производителей.

Aim of work (in Kazakh) : Гомозиготалы сау сиырлардың және HH1,HH5, HCD мутациясының гетерозиготалы тасымалдаушыларының репродуктивті функциясының параметрлерін зерттеу, сау сиырларда және HCD мутациясының гетерозиготалы тасымалдаушыларында жоғары және төмен тығыздықтағы холестиннің қан сарысуындағы құрамын анықтау, шәует өндіруші бұқаларда субфертильділік синдромын тасымалдауға генетикалық мониторинг жүргізу.

Методы исследования (на русском) : Анализ репродуктивной функции здоровых коров и коров, гетерозиготных носителей мутации проводился путем изучения параметров воспроизводительной функции. Определение содержания холестерина высокой и низкой плотности проводилось с помощью коммерческого набора компании «Abnova», измерение оптической плотности образцов проводилось с помощью ридера с длиной волны 340 nm. Выделение ДНК из образцов спермы быков проводилось с помощью коммерческого набора. ДНК тестирование быков производителей проводилось методом TETRA-PRIMER ARMS-PCR реакции.

Методы исследования (на казахском) : Сау сиырлар мен гетерозиготалы мутацияның тасымалдаушы сиырлардың репродуктивті қызметін талдау өсіп-өну қызметінің көрсеткіштерін зерттеу арқылы жүргізілді. Жоғары және төмен тығыздықтағы холестеринді анықтау «Abnova» компаниясының коммерциялық жиынтығымен жүргізілді, үлгілердің оптикалық тығыздығын өлшеу толқын ұзындығы 340 nm ридер көмегімен жүргізілді. Бұқалардың шәует үлгілерінен ДНҚ-ны бөліп алу коммерциялық жиынтық арқылы жүзеге асырылды. Бұқалардың ДНҚ сынақтары TETRA-PRIMER ARMS-PCR реакциясы арқылы жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Исследованиями установлено, что существует положительная корреляция с аллелями мутантного типа гена APOB (галотип HCD), наблюдается тенденция изменения концентрации холестерина высокой и легкой плотности у коров, гетерозиготных носителей мутации HCD. Новизной исследования является выявление одного гетерозиготного носителя мутации, синдрома субфертильности у быка симментальской породы зарубежной селекции и изменение концентрации некоторых фракции холестерина у коров, гетерозиготных носителей гаплотипа.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеулер негізінде APOB генінің мутантты типі аллельдерімен (HCD гаплотипі) оң корреляция бар екенін анықтады, HCD мутациясының гетерозиготалы тасымалдаушы сиырларында жоғары және төменгі тығыздықтағы холестерин концентрациясының өзгеру тенденциясы байқалады. HCD.Зерттеудің жаңалығы- шетелдік селекциядағы симменталь тұқымды бұқасында субфертильділік синдром мутациясының бір гетерозиготалы тасымалдаушысы анықталды және HCD гаплотипінің гетерозиготалы тасымалдаушылары сиырларда холестериннің кейбір фракцияларының концентрациясының өзгеруі байқалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Оптимизирован способ детекции носителей синдрома субфертильности у быков производителей с помощью TETRA-PRIMER ARMS-PCR реакции. Проведение генетического мониторинга и управление процессом элиминации генетических дефектов в базовых хозяйствах позволяет снизить уровень эмбриональной смертности у коров.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : TETRA-PRIMER ARMS-PCR реакциясың көмегімен бұқаларда субфертильділік синдромының тасымалдаушыларын анықтау әдісі оңтайландырылған. Генетикалық мониторинг жүргізу және базалық шаруашылықтардағы генетикалық ақауларды жою процесін басқару сиырлардағы эмбрионалді өлімнің деңгейін төмендетуге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : В рамках реализации проекта получены: 1 патент на изобретение РК (диагностика гаплотипа фертильности HH1), 1 патен на полезную модель РК (диагностика гаплотипа HH5). В рамках проекта протестированы 211 образцов ДНК коров голштинской породы ТОО «Байсерке-Агро», 200 образцов ТОО «Амиран», имеется информация о гетерозиготных носитлях мутации HH3, HH5, HCD.

Level of implementation (in Kazakh) : Жобаны іске асыру шеңберінде: ҚР өнертабысына 1 патент (HH1 ұрықтандырғыш гаплотипінің балауы), пайдалы модельге 1 патент (HH5 гаплотипінің балауы) алынды. Жоба аясында «Байсерке-Агро» ЖШС голштеин сиырларының 211 ДНҚ үлгісі, «Амиран» ЖШС 200 үлгісіне зертеу жүргізілді, HH3, HH5, HCD мутациясының гетерозиготалы тасымалдаушылары туралы ақпарат жинақталды.

Efficiency (in Russian) : Диагностика носителей вредных мутации была проведена классическим ПЦР-ПДРФ анализом, на втором этапе работы разработаны и внедрены эффективные, альтернативные, более дешевые способы детекции гаплотипов фертильности HH1, HH3, HH5 с помощью метода TETRA-PRIMER ARMS-PCR реакции.

Efficiency (in Kazakh) : Зиянды мутацияларды тасымалдаушыларды балау классикалық ПТР-ПДРФ талдауымен жүргізілді, жұмыстың екінші кезеңінде TETRA-PRIMER ARMS-PCR реакциясы әдісін қолдана отырып, HH1, HH3, HH5 ұрықтандырғыш гаплотиптерін анықтаудың тиімді, балама, арзан әдістері әзірленді және енгізілді.

Field of application (in Russian) : Племенные молочные хозяйства, где разводятся голштинская порода, племенные центры АО «Асыл-Тулик», ТОО «Таурус», дистрибьюторские компании, которые реализуют замороженную сперму быков производителей.

Field of application (in Kazakh) : Голштеин тұқымы өсірілетін «Асыл-Түлік» АҚ ,«Таурус» ЖШС, асыл тұқымды сүт шаруашылықтары, асыл тұқымды орталықтар, бұқалардың қатырылған шәуетін сататын дистрибьюторлық компаниялар.