The object of research, development or design (in Russian) : Технология получения водорода плазмо-химическим способом. Сорбционно-активные материалы для хранения водорода. Твердооксидный топливный элемент.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Плазмалық-химиялық сутегін алу технологиясы. Сутегін сақтауға арналған сорбциялық белсенді материалдар. Қатты оксидті отын ұяшығы.

Aim of work (in Russian) : Разработка и развитие инновационных устройств, материалов и технологий для обеспечения эффективного внедрения и использования водородной энергетики.

Aim of work (in Kazakh) : Сутегі энергетикасын тиімді енгізу мен пайдалануды қамтамасыз ету үшін инновациялық құрылғыларды, материалдар мен технологияларды әзірлеу және дамыту.

Методы исследования (на русском) : Измельчение и высокоэнергетическая механическая обработка компонентов механической смеси; металлографический анализ для изучения микроструктуры, морфологии поверхности и определения образующихся фазовых составляющих и их размеров; сканирующая электронная микроскопия и энергодисперсионный анализ для исследования распределения элементов и морфологии поверхности; рентгенофазовый анализ образцов для изучения фазового состава и кристаллографических структур; УФ-видимый спектрометр; ИК-Фурье-спектрометр FT-801; способ измерения электрофизических параметров полупроводников методом Ван Дер Пау.

Методы исследования (на казахском) : Механикалық қоспа компоненттерін ұсақтау және жоғары энергетикалық механикалық өңдеу; микроқұрылымды, беттік морфологияны зерттеуге және түзілетін фазалық құрауыштарды және олардың өлшемдерін анықтауға арналған металлографиялық талдау; элементтердің таралуын және беттік морфологияны зерттеуге арналған сканерлейтін электрондық микроскопия және энергодисперсиялық талдау; фазалық құрамды және кристаллографиялық құрылымдарды зерттеуге арналған үлгілерді рентгенофазалық талдау; УК-көрінетін спектрометр; ИК-Фурье-FТ-801 спектрометрі; Ван Дер Пау әдісімен жартылай өткізгіштердің электрофизикалық параметрдерін өлшеу тәсілі.

Obtained results and novelty (in Russian) : начата разработка нового способа получения водорода и установки для проведения прикладных исследований; проведены обоснование и разработка способа получения водорода с применением плазменных технологий; разработаны методические рекомендации по получению водорода с применением плазменных технологий; разработан способ механохимического синтеза порошковой смеси; разработан способ твердофазного механохимического синтеза порошковой смеси методом комбинирования технологических процессов, определены оптимальные параметры механоактивации и механосинтеза порошковых систем на основе титана; разработан метод формирования твердооксидного топливного элемента; получены модельные образцы электродов твердооксидных топливных элементов (ТОТЭ); разработаны перспективные материалы для электродов ТЭ с диспергированными моно и биметаллическими наночастицами металлов; проведены синтез и стабилизация металлсодержащих наночастиц с каталитической активностью; разработана методика синтеза и стабилизации металлсодержащих наночастиц; разработана методика получения наночастиц и матрицы-подложки; проведена разработка композиции «углеродная матрица-подложка методом послойного осаждения, технология получения матрицы-подложки; проведена разработка способа получения моно- и биметаллических наночастиц металлов на оптимальных носителях; изучена электрохимическая активность электродов состава Ме/С и Ме-Ме/С; выполнена сравнительная характеристика материалов по каталитической активности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : сутегін алудың жаңа тәсілін және қолданбалы зерттеулер жүргізу үшін қондырғыны әзірлеу басталды; плазмалық технологияларды қолданумен сутегін алу тәсілін негіздеу және әзірлеу жүргізілді; плазмалық технологияларды пайдалана отырып, сутегін алу бойынша әдістемелік ұсынымдар әзірленді; ұнтақ қоспасын механикалық синтездеу әдісі әзірленді; технологиялық үдірістерді біріктіру әдісімен ұнтақ қоспасын қатты фазалық механохимиялық синтездеу әдісі әзірленді; титан негізіндегі ұнтақты жүйелердің механоактивациясы мен механосинтезінің оңтайлы параметрлері анықталды; қатты оксидті отын элементін қалыптастыру әдісі жасалды; қатты оксидті отын элементтері (ҚООЭ) электродтарының моделдік үлгілері алынды; металдардың дисперленген моно және биметалды нанобөлшектері бар ОЭ электродтары үшін перспективті материалдар әзірленді; құрамында металл бар нанобөлшектерді каталитикалық белсенділікпен синтездеу және тұрақтандыру жүргізілді; құрамында металл бар нанобөлшектерді синтездеу және тұрақтандыру әдістемесі әзірленді; нанобөлшектер мен матрица-төсемдерді алу әдістемесі әзірленді; қабатты тұндыру әдісімен көміртекті матрица-төсем композициясын әзірлеу жүргізілді; матрица-төсемді алу технологиясы; металдардың моно- және биметалдық нанобөлшектерін оңтайлы тасығыштарда алу тәсілі әзірленді; Ме/С және Ме-Ме/С құрамындағы электродтардың электрхимиялық белсенділігі зерттелді; каталитикалық белсенділік бойынша материалддардың салыстырмалы сипаттамасы орындалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : методика получения водорода плазмо-химическим способом; способ твердофазного механохимического синтеза порошковой смеси методом комбинирования технологических процессов; метод формирования твердооксидного топливного элемента; модельные образцы электродов твердооксидных топливных элементов; перспективные материалы для электродов ТЭ с диспергированными моно и биметаллическими наночастицами металлов; методика синтеза и стабилизации металлсодержащих наночастиц; методика получения наночастиц и матрицы-подложки; способ получения моно- и биметаллических наночастиц металлов на оптимальных носителях.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : плазмалық-химиялық әдіспен сутегін алу әдісі; технологиялық үдірістерді біріктіру әдісімен ұнтақ қоспасын қатты фазалық механохимиялық синтездеу әдісі; қатты оксидті отын элементін қалыптастыру әдісі; қатты оксидті отын элементтері электродтарының моделдік үлгілері; металдардың дисперленген моно және биметалды нанобөлшектері бар ОЭ электродтары үшін перспективті материалдар; құрамында металл бар нанобөлшектерді синтездеу және тұрақтандыру әдістемесі; нанобөлшектер мен матрица-төсемдерді алу әдістемесі; металдардың моно- және биметалдық нанобөлшектерін оңтайлы тасығыштарда алу тәсілі.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Создание научно-технического задела для развития Казахстана в области водородных технологий; повышение эффективности использования энергоресурсов для обеспечения народное хозяйство надежными, компактными и безопасными источниками, работающими на водороде для различных нужд; развитие экологически чистой энергетики и принятие обществом идей водородной экономики.

Efficiency (in Kazakh) : Қазақстанның сутегі технологиялары саласында дамуының ғылыми-техникалық негіздерін жасау; халық шаруашылығын әртүрлі қажеттіліктер үшін сутегімен жұмыс істейтін сенімді, жинақы және қауіпсіз көздермен қамтамасыз ету үшін энергетикалық ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыру; таза энергетиканы дамыту және сутегі экономикасы идеяларын қоғаммен қабылдау.

Field of application (in Russian) : Водородные технологии, экологически чистая энергетика, водородная экономика.

Field of application (in Kazakh) : Сутегі технологиялары, экологиялық таза энергетика, сутегі экономикасы.