The object of research, development or design (in Russian) : Основным объектом проекта является выявление архетипов в произведениях Абая на основе анализа изученных научных трудов об архетипе. В ходе детального изучения в сознании всего человечества представлений о древнейших образах, фигурах, призраках, моделях, образах, дифференциации общих архетипов, присущих генетическим особенностям каждой нации и улусу, классификация архетипов в произведениях Абая является одним из важных направлений работы проекта. Также объектом проектной работы является характеристика особенностей воплощения архетипов тени, маски, персона, эго, анима в произведениях Абая, разработка классификации мировых и национальных архетипов.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Архетип туралы зерттеген еңбектерді, ғылыми тұжырымдарды талдай отырып, Абай шығармаларындағы архетиптерді анықтау жобаның негізгі нысаны болып табылады. Бүкіл адамзат санасында өте көнеден келе жатқан кескін, фигура, елес, модель, арғы образдар туралы ұғымдарды жете зерттеп, әрбір ұлт пен ұлыстың генетикалық ерекшелігіне тән ортақ архетип кескіндердің ерекшелігін саралау барысында Абай шығармаларындағы архетиптерді жіктеу жоба жұмысының бір бағытын айқындайды. Сондай-ақ Абай шығармаларындағы көлеңке, маска, персона, эго, анима архетиптерінің бейнелену ерекшелігіне сипаттама беру, әлемдік және ұлттық архетиптердің классификациясын жасау да жоба жұмысының нысаны.

Aim of work (in Russian) : Целью данного проекта – является анализ и выявление тенденций развития культуры, литературы, искусства страны Казахстана в условиях глобализации и путей формирования всесторонне развитой личности; установление как наиболее сильного фактора, способствующего модернизации сознания, национальной и мировой литератур, а также произведений Абая. Анализ и объяснение понятий индивидуальное и коллективное бессознательное, архетип и психологические особенности персонажа, обоснованных в трудах мировых мыслителей, пути избавления человека от предрассудков, выявление факторов формирования и развития личности с позиций психоаналитического подхода на материале произведений Абая определяют основную цель проекта.

Aim of work (in Kazakh) : Конкурсқа ұсынылып отырған аталмыш жобаның мақсаты – Қазақстанның жаңа жаһандық даму жағдайында елдің мәдениеті мен әдебиетін, өнерін дамыту тенденциялары мен жан-жақты рухани дамыған тұлға қалыптастыру жолдарын сараптап анықтау, сананы жаңғыртуға ең зор ықпал ететін фактор ретінде ұлттық және әлемдік әдебиет пен Абай шығармаларын зерттеудің тиімді жолдарын айқындау болып табылады. Абай шығармаларын психоаналитикалық тұрғыда зерттеу арқылы мінез-құлықтың қалыптасуы мен оған әсер ететін факторларды анықтай отырып, адам бойындағы кертартпа әдет-дағдылардан арылу жолдарын әлемдік ойшылдардың еңбектеріндегі индивидуалды және ұжымдық бейсаналық (коллективное бессознательное), архетип ұғымдары мен кейіпкердің психологиялық ерекшелігін талдап, түсіндіру жобаның негізгі мақсатын айқындайды.

Методы исследования (на русском) : В данном проекте используется несколько подходов к изучению гуманитарной науки. Одним из них является герменевтический метод исследования. Герменевтический метод исследования основывается на интерпретации текста. Если обратить внимание на архетипические образы и символы в произведениях Абая с точки зрения герменевтического метода, в частности на фразу «сердце – это зеркало» или: «если в сердце нет зеркала», учитывая, что зеркало отражает «эго» поэта, то мы должны интерпретировать мифологему зеркала с точки зрения русского исследователя М.М. Бахтина. Сердце в произведениях Абая действует как зеркало, и Абай смотрит в свое сердце, как зеркало. Таким образом, сердце в творчестве Абая связано с мифологемой зеркала Бахтина. Он показал способ культивировать человеческую природу, почаще заглядывая в своё сердце и прислушиваясь к его словам. Этот метод создает предпосылки для всестороннего, систематического представления действий, которые учат человека критически относиться к себе, активировать социальные отношения. В результате сравнительного научного изучения мировых архетипов в произведениях Абая с работами зарубежных писателей, используя метод сравнительного анализа, мы можем выявить архетипы, присущие сознанию человечества, и собственно индивидуально-авторские архетипы, характерные исключительно для произведений Абая.

Методы исследования (на казахском) : Аталған жобада гуманитарлық ғылымды зерттеудің бірнеше тәсілі қолданылады. Солардың бірі герменевтикалық зерттеу әдісі. Герменевтикалық зерттеу әдісі мәтінді түсіндіруге негізделеді. Герменевтикалық зерттеу әдісі арқылы Абай шығармаларындағы архетиптік кескіндерді, фигураларды атап айтқанда ақынның эгосын танытатын «жүрегі айна» немесе «жүректе айна жоқ болса» деген тіркестің астарына мән берсек орыс зерттеушісі М.Бахтиннің айна мифологемасы арқылы түсіндіруге тура келеді. Абай айнаға қарағандай өз жүрегіне үңіледі. Яғни айнадан көргендей өз бейнесіне өзге біреудің көзқарасымен қарауы деген байламға келеміз. Ендеше Абай шығармасындағы жүрек Бахтиннің айна мифологиясымен сабақтасып жатыр. Бір ғана жүрек сөзі арқылы адам болмысын тәрбиелеудің жолын көрсетті. Компаративистік талдау әдісі тұрғысынан Абай шығармаларындағы әлемдік архетиптерді шетелдік жазушылардың шығармаларымен салыстырмалы ғылыми зерттеу нәтижесінде жалпы адамзат баласының санасына тән ұғымдар мен Абайдың өз шығармаларына тән ерекше құбылысты анықтауға қол жеткіземіз.

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты: 1. По календарному плану проекта 25 февраля 2021 года был организован и проведен научный круглый стол «Значение мировых архетипов в произведениях Абая». 2. Опубликованы научные статьи в Вестник «Торайғыров Университеті» №2. 2021 г., Вестник ЕНУ им.Л.Н.Гумилева №4. 2021г., Вестник КарГУ №4. 2021 г. 3. В 2021 годах на сайтах "Әдебиет порталы" и "Абай.кз " опубликованы статьи об архетипах Абая. 4. В российском рецензируемом журнале РИНЦ в январе 2021 года была опубликована статья М.Оразбек и М.Аманғазықызы по теме: «Лирика Абая Кунанбаева в зеркале философии К.Г.Юнга: архетип «анима»..». 5. Издан учебник спецкурса «Проблема архетипов в творчестве Абая», состоящий из 11 печатных листов, а также электронный учебник и учебной программы для дистанционного обучения. 6. Подготовлена и издана Хрестоматия «Наследие Абая и воспитание подрастающего поколения» к учебнику казахской литературы в средней школе. 6 п.л. 7. Опубликованы статьи по теме проекта на международных научно-практических, научно-теоретических конференциях. 8. Опубликована статья А.Ментебаевой и М.Оразбек в международном журнале «The scientific heritage», 20217 – №76. (Budapest, Hungary). Журнал «The scientific heritage» входит в базу данных РИНЦ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жоба бойынша төмендегідей нәтижелерге қол жеткізілді: 1. Күнтізбелік жоспарға сәйкес 2021 жылы 25 ақпанда «Абай шығармаларындағы әлемдік архетиптердің мәні» деп аталатын ғылыми дөңгелек ұйымдастырылып өткізілді. 2. Жоба нәтижелері ҚРБҒМ бекіткен журналдар: "Торайғыров Университеті" Хабаршысы 2021 жылы №2 санында, Л.Н. Гумилев ат.ЕҰУ хабаршысының 2021 жылы №4 санында, Е.Бөкетов атындағы ҚарМУ Хабаршысы 2021 жылы №4 санында ғылыми мақалалар жарияланды. 3. 2021 жылы "Әдебиет порталы" мен "Абай.кз" сайттарында Абай архетиптері туралы мақалалар жарияланды. 4. «Абай шығармаларындағы архетип мәселесі» деп аталатын арнаулы курстың 11 баспа табақтан тұратын оқу құралы және қашықтан оқытуға арналған оқуға арналған электронды құралы мен оқу бағдарламасы жарыққа шықты. 5. Орта мектептегі қазақ әдебиеті оқулығына арналған «Абай мұрасы және ұрпақ тәрбиесі» деп аталатын Хрестоматия дайындалып жарыққа шықты. 6. Ресей РИНЦ базасына кіретін журналда 2021 жылы қаңтар айында М.Оразбек пен М.Аманғазықызының «Лирика Абая Кунанбаева в зеркале философии К.Г.Юнга: архетип «анима»..» деп аталатын мақаласы жарық көрді. 7. Жоба нәтижелері бойынша халықаралық және республикалық ғылыми конференцияларда баяндама жасалып, конференция материалдарында жарияланды. 8. А.Ментебаева мен М.Оразбектің мақаласы халықаралық «The scientific heritage», 20217 – №76. (Budapest, Hungary) журналда жарияланды. «The scientific heritage» журналы РИНЦ базасына кіреді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : По теме проекта в 2021 году опубликовано 9 статей. Из них две статьи опубликованы в журналах, входящих в зарубежную базу РИНЦ, три статьи в журналах, входящих в список МОН РК, две статьи в сборниках международных и республиканских научных конференций. Опубликованы 2 статьи на сайте «Литературный портал» и «Абай.кз». По теме проекта опубликовано 1 учебник, 1 электронный учебник для дистанционного обучения, 1 учебная программа, 1 хрестоматия. Всего вышло 4 книги.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба тақырыбы бойнша 2021 жылы 9 мақала жарияланды. Оның ішінде 2 мақала шетелдік РИНЦ базасына енетін журналда, 3 мақала ҚР БҒМ тізіміне енген журналдарда, 2 мақала халықаралық және республикалық ғылыми конференция жинақтарында жарияланды. Әдебиет порталы, Абай.кз интернет сайтында 2 мақала жарияланды. Жоба тақырыбы бойынша 1 оқулық, 1 қашықтан оқуға арналған электронды оқулық, 1 оқу бағдарламасы, 1 хрестоматия жарыққа шықты. Барлығы 4 кітап жарыққа шықты.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Полученные результаты имеет положительное влияние на казахстанские исследования. На основе изучения архетипов в произведениях Абая проводится сравнительно-сопоставительный анализ изучения произведений мировой литературы, литературы стран Евразии и тюркских народов. Настоящее время это способствовала привлечению внимания мирового сообщества к казахстанским исследованиям и созданию научных связей с мировыми научными центрами. Результаты проекта в определенной степени способствует реализации задач, указанных в статьи Президента Республики Казахстан К. Токаева «Абай и Казахстан в XXI веке» и статьи Елбасы Н. А. Назарбаева «Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания», «Семь граней Великой степи» и Государственная программа развития образования до 2025 года, государственная программа «Цифровой Казахстан».

Efficiency (in Kazakh) : Алынған нәтижелер қазақстандық зерттеулерге оң әсерін тигізуде. Абай шығармаларындағы архетиптерді зерттеу негізінде жалпы әлемдік әдебиетті зерттеуге, яғни Еуразия елдері мен түркі халықтарының әдебиетіне ғылыми-сараптамалық талдау жасалды. Бұл әлемдік қауымдастықтың қазақстандық зерттеулерге көңіл аударуына ықпал етіп, әлемдік ғылыми орталықтармен ғылыми байланыстар жасауға жол ашты. Жоба нәтижелері ҚР Президенті Қ.Тоқаевтың «Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан мақаласы мен Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру», «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақалалары мен Қазақстан Республикасында Білім беруді дамытудың 2025 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасын, «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасында көрсетілген міндеттердің орындалуына белгілі дәрежеде үлес болып қосылады.

Field of application (in Russian) : Результаты, полученные в ходе проекта, используются на всех 3 этапах системы образования (бакалавриат, магистратура, докторантура) при подготовке специалистов по филологию и литературоведению и Абаеведению. Будут использоваться во всех областях гуманитарных наук

Field of application (in Kazakh) : Жоба барысында алынған тұжырымдар филология және әдебиеттану ғылымы және Абайтану бойынша мамандар даярлауда білім беру жүйесінің 3 сатысында да (бакалавриат, магистратура, докторантура) пайдаланылады. Гуманитарлық ғылым саласының барлық түрінде қолданылады.