The object of research, development or design (in Russian) : В настоящее время одним из современных направлений в развитии ресурсосберегающих технологий является так называемое точное земледелие, которое является интегрированным процессом управления ростом растений в соответствии с их потребностями. Иначе говоря, это оптимальное управление для каждого квадратного метра поля. Точное земледелие – это не только качественно новая система земледелия, но и новая стратегия ведения сельскохозяйственного производства, которая использует информационные технологии, извлекая данные из множества различных источников, и обеспечивает принятие оптимальных решений по управлению сельскохозяйственным предприятием; еще ее называют аккуратным сельским хозяйством. Смысл заключается в том, что каждое поле рассматривается как неоднородное по почвенному покрову, рельефу, содержанию элементов питания, влагообеспеченности и т.д. Для каждого участка в пределах одного поля разрабатываются дифференцированные технологии земледелия, направленные на получение заданных экономически и обусловленных экологически урожаев при максимальной экономии невозобновляемых ресурсов.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазіргі уақытта ресурстарды үнемдейтін технологияларды дамытудың заманауи бағыттарының бірі - дәл ауыл шаруашылығы деп аталады, бұл олардың қажеттіліктеріне сәйкес зауытты басқарудың интеграцияланған процесі болып табылады. Басқаша айтқанда, бұл өрістің әр шаршы метріне оңтайлы басқару. Дәл ауыл шаруашылығы, сонымен қатар сапалы жаңа ауылшаруашылық жүйесі ғана емес, сонымен қатар ауылшаруашылық өнімдерін өндірудің жаңа стратегиясы ғана емес, сонымен қатар түрлі әр түрлі көздерден мәліметтерді пайдаланады және ауылшаруашылық кәсіпорнын басқарудың оңтайлы шешімдерін қамтамасыз етеді; Оны ұқыпты ауыл шаруашылығы деп те атайды. Ауыл шаруашылығында жаңа бағыттағы көптеген анықтама бар. Мағынасы - әр өрістің әр өрісте топырақ жамылғысында гетерогенді, рельеф, тамақтану элементтері, ылғалмен қамтамасыз ету және т.б. қарастырылады. Әр бөлім үшін бір саланың ішінде сараланған ауылшаруашылық технологиялары әзірленді, олар экономикалық тұрғыдан және экологиялық таза дақылдардан туындаған, жаңартылмайтын ресурстарды үнемдеу кезінде пайда болды. Тыңайтқыштарды және басқа агрохимиялық агенттерді саралау технологияларын әзірлеу мен дамытудың міндетті шарты - бұл сіз осы әртүрлілікті көрсетуге мүмкіндік беретін топырақ құнарлылығының әр түрлі түрін карточкалау. рұқсат етілген дәлдік.

Aim of work (in Russian) : увеличение производства продукции свекловодства и производительности труда на основе использования наукоемких технологий в системе точного земледелия.

Aim of work (in Kazakh) : дәл егіншілік жүйесінде жоғары технологияларды пайдалану арқылы қант қызылшасы мен өнімділігін өндірісін арттыру.

Методы исследования (на русском) : Почвенные исследования будут проводиться по методике под редакцией Н. Н. Подубного, ландшафтные – по В. И. Кирюшину. Лабораторно-полевые – физико-химические и физические исследования почв проводился по следующим методикам: твердость электронным плотномером SC 900, структурно-агрегатный состав – по Н. А. Саввинову, кислотно-основное состояние – потенциометрическим методом, влагообеспеченность - по Вадюниной. Определение основных элементов питания в почве будет проводиться по общепринятым методикам: гумус общий и лабильный - по В. И. Тюрину;подвижный фосфор определяли по методу Мачигина в модификации ЦИНАО, обменный калий, щелочно-гидролизуемый азот по Корнфилду, легкогидролизуемый азот по Тюрину и Кононовой в модификации Кудеярова, cодержание сахара в корнеплодах - по ГОСТ 26205-91 Для разработки приемов управления продукционным процессом сахарной свеклы для технологий различного уровня интенсификации будет рассчитан приход фотосинтетически активной радиации по формуле Х.Г. Тооминга, Б.И.Гуляева [11]. Определение площади ассимиляционного аппарата, установлению величины коэффициента хозяйственной деятельности посева по методике А.А. Ничипорович и др [12]. Методика определения вегетационного индекса (NDVI - Normalized Difference Vegetation Index) непосредственно на посевах сахарной свекле по вегетации растений с помощью прибора Green Seeker по формуле [15]:NDVI=(NIR-RED)/(NIR+RED) ;

Методы исследования (на казахском) : Топырақтық зерттеулер Н. Н. Подубныйдың редакциясымен әдістеме бойынша жүргізіледі, ландшафттық – В.И. Кирюшин бойынша. Топырақтың зертханалық – далалық-физикалық-химиялық және физикалық зерттеулері мынадай әдістемелер бойынша жүргізілетін болады: қаттылығы электронды тығыздықты өлшеуішпен, құрылымдық – агрегаттық құрамы-Н. А.Саввинов бойынша, қышқылдық – негіздік жағдайы - Потенциометриялық әдіспен, ылғалмен қамтамасыз етілуі-Вадюнина бойынша. Жалпы және лабильді қарашірік - В. И. Тюрин; жылжымалы фосфор Мачигин әдісімен ОАҚКИ модификациясында анықталды, алмасу калийі, өсімдіктердегі жалпы азот, жалпы фосфор және жалпы калий, Корнфилд бойынша сілтілі-гидролизденетін азот, Кудеяров модификациясында Тюрин және Кононова бойынша жеңіл гидролизденетін азот, тамыр дақылдарындағы қант мөлшері МЕМСТ 26205-91 бойынша анықталды. Әр түрлі қарқындылық технологиялары үшін қант қызылшасының өндірістік процесін басқару әдістерін әзірлеу үшін Х. г. Томинг, Б. и. Гуляев формуласы бойынша фотосинтетикалық белсенді радиацияның келуі есептеледі [11]. Ылғалжәне құрғақ биомассаның жиналуы, ассимиляциялық аппараттың ауданын анықтау, А.А. Ничипорович әдістемесі бойынша егістің шаруашылық қызметі коэффициентінің шамасын белгілеу және т. б. [12]. Вегетациялық индексті (NDVI - Normalized Difference Vegetation Index) өсімдіктердің вегетациясы бойынша тікелей қант қызылшасы егістіктерінде Green Seeker құрылғысының көмегімен формула бойынша анықтау әдістемесі [15]: NDVI=(NIR-RED)/(NIR+RED) ;

Obtained results and novelty (in Russian) : По результатам проведенных исследований установлены для первого уровня интенсификации (50 т/га) содержание подвижного фосфора, в среднем по двум гибридам, составляло 48,8 мг/кг почвы, обменного калия 380 мг/кг. Для второго (65 т/га) и третьего (90 т/га) уровней интенсификации - 52,2 и 53,2 и 380 - 400 мг/кг, соответственно. Низкая обеспеченность почвы доступными формами азота компенсировалась дробным внесением азотных удобрений в ответственные фазы роста и развития растений и основного их внесения в дозах, рассчитанных на уровень планируемой продуктивности культуры. Определено, что по сахарной свекле самым высоким объемом фотосинтетической деятельности и продуктивностью обладал гибрид. Ямполь, сформировавший самую большую по площади ассимиляционную поверхность (53,7тыс. м2 /га) в сравнении с гибридом Аксу у некоторого максимальная площадь листа была равно 52,0 тыс. м2/га. Самый высокий урожай сухой биологической массы был получен по гибриду Ямполь (225,8ц/га) на высоком фоне минерального питания растении (N180,P180,P150). Несколько низкий урожай 210,2ц/га был получен по гибриду Аксу. Такие уровни накопления сухого урожая соответствовали максимальная площадь ассимиляционного аппарата 53,7тыс.м2/га и 52,0 тыс. м2/га, а также при поглощении энергии солнца на посевах сахарной свеклы порядка 1534 МДЖ/м2 формируется урожай корнеплодов по гибриду Ямполь 702,4ц/га и Аксу 685,6ц/га на высоком фоне минерального питания.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жүргізілген зерттеулердің нәтижелері бойынша топырақтың минералды қоректенудің негізгі элементтерімен қамтамасыз етілу деңгейі (2021 жылғы жағдайлар үшін) белгіленді, интенсификацияның бірінші деңгейі (50 т/га) үшін жылжымалы фосфордың мөлшері орта есеппен екі гибрид бойынша 48,8 мг/кг топырақты, алмасу калийі 380 мг/кг құрады, интенсификацияның екінші (65 т/га) және үшінші (90 т/га) деңгейлері үшін - тиісінше 52,2 және 53,2 және 380 - 400 мг / кг. Топырақтың азоттың қол жетімді түрлерімен қамтамасыз етілуінің төмендігі өсімдіктердің өсуі мен дамуының жауапты кезеңдеріне азот тыңайтқыштарын бөлшек енгізу және оларды жоспарланған дақыл өнімділігінің деңгейіне есептелген дозада негізгі қолдану арқылы өтелді. Ақсу буданымен салыстырғанда ауданы бойынша ең үлкен ассимиляция бетін қалыптастырған Ямполь (53,7 мың м2/га) парақтың ең үлкен ауданы 52,0 мың м2/га болды. Өсімдіктің минералды қоректенуінің жоғары фонында (N180,P180,P150) Ямполь буданы бойынша ең жоғары өнім (225,8ц/га). Ақсу буданы бойынша 210,2 ц/га аз өнім алынды. Құрғақ егіннің жинақталуының мұндай деңгейлері ассимиляция аппаратының максималды ауданы 53,7 мың м2/га және 52,0 мың м2/га, сондай-ақ фараларды ассимиляциялау коэффициентінде 2,14% және 2,02% сәйкес келді. Күн энергиясын сіңіру кезінде қант қызылшасы егістіктерінде шамамен 1534 МДж/м2 минералды қоректенудің жоғары аясында Ямполь 702,4 ц/га және Ақсу 685,6 ц/га буданы бойынша тамыр дақылдарының түсімі қалыптасады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Одним из универсальных показатели эффективности удобрений является величина, характеризующая окупаемость внесенных удобрений дополнительно полученной продукцией. С другой стороны, этот показатель очень отчетливо показывает генетически заложенный потенциал отзывчивости изучаемых гибридов на увеличение уровня минерального питания. В этом плане рассматриваемые гибриды обладают не одинаковыми показателями. Гибрид «Аксу» превосходит гибрид «Ямпол» по отзывчивости на минеральные удобрения. Так при внесении 330, 420 и 510 кг д.в. NPK под гибрид «Аксу», каждый кг внесенных удобрений обеспечивал получение 62,3, 80,6 и 86,4 кг дополнительной продукции. Гибрид «Ямпол» обеспечивал сравнительно меньшую окупаемость, которая составила - 58,9, 58,4 и 81,8 кг соответственно, что на 6, 27 и 11% меньше чем на гибриде «Аксу».

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Тыңайтқыштардың тиімділігінің әмбебап көрсеткіштерінің бірі-қосымша алынған өнімдермен қолданылған тыңайтқыштардың өтелуін сипаттайтын мән. Екінші жағынан, бұл көрсеткіш зерттелген будандардың минералды тамақтану деңгейінің жоғарылауына генетикалық тұрғыдан жауап беру әлеуетін айқын көрсетеді. Осыған байланысты қарастырылатын будандардың көрсеткіштері бірдей емес. "Ақсу" буданы минералды тыңайтқыштарға жауаптылығы бойынша "Ямпол" буданынан асып түседі. Сонымен, 330, 420 және 510 кг Д. В. "Ақсу" буданы бойынша NPK, енгізілген әрбір кг тыңайтқыш 62,3, 80,6 және 86,4 кг қосымша өнім алуды қамтамасыз етті. "Ямпол" буданы салыстырмалы түрде аз өтелімділікті қамтамасыз етті, ол тиісінше 58,9, 58,4 және 81,8 кг құрады, бұл "Ақсу"буданына қарағанда 6, 27 және 11% - ға аз.

Level of implementation (in Russian) : В целях обучения практике использования инноваций проведены агроучебы в Алматинской области в Талдыкорганском регионе Коксуском, Ескелдинском района, в Панфиловском регионе и в г. Талдыкорган (выставка-демонстрация технологии и продукции проекта), проведены научно-методические консультаций для крестьянско-фермерских хозяйств.

Level of implementation (in Kazakh) : Инновацияларды қолдану тәжірибесін үйрету мақсатында Алматы облысы Талдықорған ауданында Көксу, Ескелді ауданында, Панфилов ауданында және Талдықорған қаласында ауылшаруашылық зерттеулері (технологиялар мен жоба өнімдерінің көрме-көрсету), ғылыми және шаруа қожалықтарына әдістемелік кеңестер өткізілді.

Efficiency (in Russian) : Помимо экономии затрат и повышения эффективности использования почв в результате дифференцированного подхода к их обработке, внедрение точного земледелия позволяет более рационально использовать инструменты государственной поддержки сельхозпроизводителей. Рост конкурентоспособности на мировом рынке продовольствия, экспортоориентированность отечественного агропромышленного комплекса, недостаточная эффективность использования почв и важность обеспечения продовольственной безопасности страны диктуют необходимость подготовки кадров для внедрения точного сельского хозяйства, обладающих современными знаниями и навыками в сфере информационных технологий, способных творчески подходить к решению нетривиальных задач, заинтересованных в развитии отечественного АПК.

Efficiency (in Kazakh) : Шығындарды үнемдеуден басқа және топырақты пайдалану тиімділігін арттырумен қатар, өңдеудің сараланған тәсілі нәтижесінде дәл ауыл шаруашылығын енгізу ауылшаруашылық тауар өндірушілеріне мемлекеттік қолдау құралдарын ұтымды пайдалануға мүмкіндік береді. Әлемдік азық-түлік нарығындағы бәсекеге қабілеттілікті арттыру, отандық агроөнеркәсіптік кешеннің экспорты, топырақты пайдаланудың жеткіліксіздігі және елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің маңыздылығы қазіргі заманғы білім мен дағдылармен кадрларды даярлау қажеттілігін білдіреді Отандық ҚХА-ны дамытуға мүдделі емес, тривиалды емес міндеттерді шығаратын ақпараттық технологиялар саласы.

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство, свекловодство

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы, қант қызылшасын өсіру