The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются: виброзащитные устройства на опорах качения, ограниченных поверхностями вращения высокого порядка и релаксирующий грунт.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны- жоғары дәрежелі айналу беттерімен шектелген теңселмелі тірекке орнатылған дірілден қорғайтын қондырғы және релаксацияланатын жер қабаты.

Aim of work (in Russian) : Цель работы заключается в исследовании стохастических свойств нелинейных колебаний виброзащитных систем с опорами качения, ограниченных поверхностями вращения высокого порядка с учетом трения качения на релаксирующих грунтах при случайных возмущениях.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – релаксацияланатын жер қабатындағы дөңгелеу кедергісін ескеріп, кездейсоқ қоздыру болған жағыдайда, жоғары дәрежелі айналу беттерімен шектелген теңселмелі тіректен тұратын дірілденқорғау жүйесінің сызықты емес тербелісінің стохастикалық қасиеттерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Для этой цели используется аппарата кумулянтного анализа случайных негауссовых процессов, спектральный и корреляционный метод решения нелинейных задач.

Методы исследования (на казахском) : Осы мақсатты орындау үшін, гаусты емес кездейсоқ процесстердің кумулянтты талдау аппараттарын, сызықты емес есептерді шешудің спектірлік және корреляциялық әдістерін қолданады.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1 Определены закон установления среднего и кумулянтов второго порядка при произвольных начальных условиях. 2 Исследована устойчивость стохастических систем виброизоляций с опорами качения по моментам второго порядка – так называемая устойчивость в среднем квадратичном. 3 Получены спектральные плотности и корреляционные функции для кинематических величин, описывающие системы. В качестве внешнего воздействия взята случайная функция типа «белого шума» и воздействия представленного узкополосным спектром. 4 Определены моментных и кумулятных функции колебательных процессов виброзащищаемого тела на опорах качения со спрямленными поверхностями 5 В рамках корреляционной теории в стационарной постановке получено вероятностные характеристики виброзащитных систем и дано оценка об эффективности виброзащиты опорами качения.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1 Қалауымызша алынытын бастапқы шарттар үшін орташа және екінші ретті кумулянттардың орнығу заңдылықтары анықталды. 2 Теңселмелі тіректен тұратын стохастикалық дірілоқшаулау жүйесінің орташа квадраттық орнықтылық деп аталатын - екінші ретті моменттері бойынша орнықтылығы зерттелді. 3 Жүйені сипаттайтын кинематикалық шамалар үшін спектрлік тығыздық және корреляциялық функциялар алынды. Сыртқы әсер ретінде кездейсоқ функцияның «ақ шу» деп аталатын түрі және таржолақты спектрмен сипатталатын әсер алынды. 4 Түзетілетін беттермен шектелген теңселмелі тіректерге орнатылған дірілденқорғалатын дененің тербелмелі процесстерінің моменттік және кумулянттық функциялары анықталды. 5 Корреляциялық теория шеңберінде, стационар қойылымда дірілденқорғау жүйесінің ықтималдылық сипаттамалары алынды және теңселмелі тірек арқылы дірілқорғаудың эффективтілігіне баға берілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Создание стохастических моделей виброзащитных устройств на виброопорах со спрямленными поверхностями», сокращая дополнительных затрат на антисейсмические мероприятия, уточнения норм проектирования и расчетных методик, даст экономический и научный эффект при создании средств сейсмозащиты для зданий и сооружений в строительстве Республики Казахстан, что даст ожидаемый научный и социально-экономический эффект без затрат,

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Түзетілетін беттермен шектелген дірілтірегіне орнатылған дірілден қорғайтын қондырғының стохастикалық моделін жасау, антисейсмикалық шараларға жұмсалатын қосымша шығындарды қысқартады, жобалау нормасының және есептеу әдістемесінің дәлдігін артады, Қазақстан Республикасында құрылыста ғимараттар мен нысандарды сейсмикалық қорғау құралдарын құру кезінде экономикалық және ғылыми нәтиже береді, бұл күтілетін ғылыми және әлеуметтік-экономикалық нәтиже - шығынсыз экономикалық эффект

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Результаты работы позволяют получить расчетную модель для определения стохастических свойств сооружений с сейсмоизоляцией типа «опорный кинематический фундамент», а также могут быть использованы при расчетах стохастических свойств машин и механизмов, в которых демпфирование колебаний осуществляется силами трения качения на релаксирующих материалах.

Field of application (in Kazakh) : Жұмыстың нәтижесі «тіректік кинематикалық фундамент» түріндегі жер сілкінісінен қорғау қондырғысы бар ғимараттардың стохастикалық қасиеттерін анықтау үшін қажетті есептеу моделін алуға мүмкіндік береді, оны тағыда тербелісті демпферлеу, релаксациаланатын материалдардағы дөңгелеу ұйкелісі арқылы жүзеге асатын машиналар мен механизмдердің стохастикалық қасиеттерін есептеу кезінде қолдануға болады.