The object of research, development or design (in Russian) : Клинические изоляты микобактерий туберкулеза; ДНК клинических изолятов M. tuberculosis, выделенных от впервые выявленных больных легочным туберкулезом и повторных случаев из разных областей Казахстана; ДНК референсного штамма M. tuberculosis H37Rv; эпидемиологические и клинические данные лекарственной чувствительности клинических изолятов M.tuberculosis от больных туберкулезом легких.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Туберкулез микобактерияларының клиникалық изоляттары, Қазақстанның әр түрлі аймақтарынан өкпе туберкулезімен ауыратын туберкулездің жаңа және қайталанған жағдайлары бар науқастардан бөлініп алынған M. tuberculosis клиникалық изоляттарының ДНҚ-сы; M. tuberculosis H37Rv референс штаммының ДНҚ-сы; өкпе туберкулезі науқастарының эпидемиологиялық және клиникалық мәліметтері, M. tuberculosis дәрілік сезімталдығы.

Aim of work (in Russian) : Целью исследования является проведение комплексной молекулярно-генетической характеристики генотипа Beijing M. tuberculosis в Казахстане

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты Қазақстанда таралған M. tuberculosis Beijing генотипінің жүйелік молекулалық-генетикалық сипаттамасын өткізу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Для выполнения задач настоящего проекта за отчетный период проводился сбор клинических изолятов M.tuberculosis от впервые выявленных и повторных случаев туберкулеза из различных областей Казахстана, молекулярно-генетическая характеристика и оценка генотипа Beijing с использованием методов генотипирования (MIRU-VNTR анализ) и определения мутаций в генах, отвечающих за лекарственную устойчивость к ПТП 1 ряда – рифампицину и изониазиду.

Методы исследования (на казахском) : Аталған жоба міндеттерін орындау үшін есеп беру кезеңінде Қазақстанның әр түрлі аймақтарынан өкпе туберкулезімен ауыратын туберкулездің жаңа және қайталанған жағдайлары бар науқастардан туберкулез микобактериялар жиналды, генотиптеу (MIRU-VNTR анализі) мен 1-ші қатардағы туберкулезге қарсы препараттар - рифампицин мен изониазидке дәрілік төзімділікке жауап беретін гендердегі мутацияларды анықтау әдістері көмегімен Beijing генотипінің молекулалық-генетикалық сипаттамасы жұмысы басталды

Obtained results and novelty (in Russian) : За отчетный период было собрано 150 клинических изолятов M. tuberculosis от впервые выявленых и повторных случаев туберкулеза легких из четырех областей Казахстана (Северо-Казахстанская, Павлодарская, Костанайская, Алматинская области). В настоящее время работы по сбору клинических изолятов M. tuberculosis продолжаются. Были выделены чистые культуры M. tuberculosis и проведена их идентификация. Выделена ДНК из клинических изолятов M. tuberculosis. Оценена лекарственная чувствительность M. tuberculosis к ПТП 1 ряда - изониазиду, рифампицину, этамбутолу и стрептомицину методом пропорций и с использованием BACTEC-MGIT 960 системы (США). Было проведено MIRU-VNTR генотипирование 100 клинических изолятов M. tuberculosis от впервые выявленных случаев и рецидивов с использованием 12 MIRU+3ETR локусов. Результаты генотипирования показали, что среди впервые выявленных случаев было идентифицировано больше M. tuberculosis семейств (8 семейств – Beijing, LAM, Ural, Haarlem, Cameroon, NEW-1, S и Delhi/CAS), чем среди повторных случаев (5 семейств - Beijing, LAM, Haarlem, NEW-1 и Delhi/CAS). Было проведено секвенирование katG и rpoB генов у 75 клинических изолятов M. tuberculosis среди впервые выявленных случаев на секвенаторе ABI 3730 (Applied Biosystems).

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Есеп беру кезеңінде Қазақстанның төрт облысынан (Солтүстік Қазақстан, Павлодар, Қостанай, Алматы) өкпе туберкулезінің жаңа және қайталанған жағдайлары бар науқастардан 150 M. tuberculosis клиникалық изоляттары жиналды. Қазіргі уақытта M. tuberculosis клиникалық изоляттарын жинау бойынша жұмыстар жалғасуда. M. tuberculosis таза дақылдары бөлінді және M. tuberculosis анықталды. M. tuberculosis клиникалық изоляттарынан ДНҚ бөлінді. M. tuberculosis препаратының туберкулезге қарсы бірінші қатардағы препараттарға дәрілік төзімділік (изониазид, рифампицин, этамбутол және стрептомицин) пропорция әдісімен және BACTEC-MGIT 960 (АҚШ) жүйесін қолдану арқылы бағаланды. Жаңа және қайталанған жағдайлары бар туберкулез науқастардын 100 M. tuberculosis клиникалық изолятына 12 MIRU + 3ETR локустарын қолдану арқылы MIRU-VNTR генотиптеу жүргізілді. Генотиптеу нәтижелері көрсеткендей, жаңа жағдайлары бар туберкулезбен ауыратын науқастардын ішінде генотиптер көп анықталды (8 генотиптер - Beijing, LAM, Ural, Haarlem, Cameroon, NEW-1, S и Delhi/CAS), қайталанған жағдайлары бар туберкулез науқастарға қарағанда 5 генотиптер анықталды (Beijing, LAM, Haarlem, NEW-1 және Delhi/CAS). Жаңа жағдайлары бар туберкулезбен ауыратын науқастардын арасында 75 M. tuberculosis клиникалық изолятында katG және rpoB гендерінің секвенерлеу жүргізілді ABI 3730 (Applied Biosystems) аппаратында.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Самым распространенным семейством M. tuberculosis среди всех клинических изолятов является китайский генотип Beijing. Штаммы семейства M. tuberculosis Beijing среди новых случаев были идентифицированы в 62% случаев и среди рецидивов в 88% случаев. Возможно это связано с тем, что генотип Beijing связан с лекарственной устойчивостью и является наиболее вирулентным и больше ассоциирован с повторными и хроническими формами туберкулеза. Среди впервые выявленных случаев преобладали штаммы семейства LAM и Haarlem – 16% и 6% по сравнению с повторными случаями – 6% и 2%, соответственно. Штаммы семейства NEW-1 и Delhi/CAS были идентифицированы в одинаковых количествах (по 2%) как среди новых так и среди повторных случаев. В katG гене ассоциированного с лекарственной устойчивостью к ПТП 1 ряда - изониазиду была найдена мутация в 315 кодоне с заменой аминокислоты серина на треонин Ser315Thr (AGC→ACC) в 40% случаев (30 из 75 образцов). У остальных 45 клинических образцов M. tuberculosis (60%) мутаций в данном кодоне не было. В гене rpoB ассоциированного с лекарственной устойчивостью к ПТП 1 ряда - рифампицину было идентифицировано 2 варианта мутаций в так называемой «горячей точке» гена (81 bp RRDR-регион, 507-533 кодоны). В основном, в rpoB гене мутации были найдены в 531 кодоне.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Барлық клиникалық изоляттардың ішінде ең көп тараған M. tuberculosis генотипі – қытай Beijing. M. tuberculosis Beijing генотипі штамдары жаңа жағдайлары бар туберкулезбен ауыратын науқастардын арасында 62% жағдайда және рецидивтердің арасында 88% жағдайда анықталды. Мүмкін, бұл Beijing генотипінің дәрілік төзімділігімен байланысты және ең қауіпті және туберкулездің қайталанатын және созылмалы түрлерімен байланысты. Жаңа жағдайлары бар туберкулезбен ауыратын науқастардын арасында LAM және Harlem генотип штаммдары басым болды - 16% және 6%, қайталанған жағдайлары бар туберкулез науқастарда сәйкесінше 6% және 2%. NEW-1 және Delhi/CAS генотип штаммдары жаңа және қайталанған жағдайлары бар туберкулез науқастардын арасында бірдей мөлшерде (әрқайсысы 2%) анықталды. Туберкулезге қарсы 1-ші қатардағы препарат - изониазидке төзімділікпен байланысты katG генінде 315 кодонының мутациясы анықталды, 40% жағдайда амин қышқылының алмастыруы серин треонинға анықталды Ser315Thr (AGC → ACC) (30 үлгі жалпы 75тен). M. tuberculosis қалған 45 клиникалық изолятында (60%) бұл кодонда мутация жоқ. Туберкулезге қарсы 1-ші қатардағы препарат (рифампицин) дәрілік төзімділікпен байланысты rpoB генінде 2 мутация нұсқасы анықталды, ол геннің «ыстық нүктесі» деп аталатын жеріңде табылды (81а.к. RRDR-аймағы, 507-533 кодондар). Негізінде rpoB генінде 531 кодонында мутациялар табылған.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : медицина, в частности во фтизиатрии

Field of application (in Kazakh) : медицина, және де туберкулезді зерттеу саласында