The object of research, development or design (in Russian) : Интеграция тюркского мира в ХХІ веке: лингвистические аспекты кыпчакского фактора

The object of research, development or design (in Kazakh) : ХХІ ғасырдағы түркі әлемінің интеграциясы: қыпшақтық фактордың лингвистикалық аспектілері

Aim of work (in Russian) : В проекте предусматривается цель Формирование новой системы комплексного исследования кипчакского фактора в антропоцентрической парадигме на стыке «история:язык:культура» в интеграции тюркского мира XXI века.

Aim of work (in Kazakh) : Жобада ХХІ ғасырдағы түркі әлемі интеграциясының қыпшақтық факторын «тарих:тіл:мәдениет» тоғысында антропоөзектік парадигмада кешенді зерттеудің жаңа жүйесін қалыптастыру мақсаты көзделеді.

Методы исследования (на русском) : При реализации проекта используются традиционные описательные методы научного исследования, историко-сравнительные, синхронные методы сравнения, обобщение, сортировка, структурная и лексикографическая систематизация лингвистического анализа, морфемно-компонентный анализ, историко-семантический анализ, межъязыковая эквивалентность и др. используются методы.

Методы исследования (на казахском) : Жобаны жүзеге асыру барысында ғылыми зерттеудің дәстүрлi сипаттама әдiсi, тарихи-салыстырмалы, синхронды салыстыру әдiстерi, лингвистикалық талдаудың жинақтау, сұрыптау, құрылымдық және лексикографиялық жүйелеу, морфемдiк-компоненттiк талдау, тарихи-семантикалық талдау, тіларалық эквиваленттілік, және т.б. амал-тәсілдері қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Изучается связь между языком древнекыпчакских письменных памятников и современными тюркскими языками, относящимися к кипчакской группе на пересечении «История: язык: культура», возрождается практика составления многоязычных словарей; разъяснен лексикографический опыт по общему направлению; изучено языковое родство кипчакских языков; выявлен вопрос языковых отношений на межтюркском уровне;Ведется работа по составлению «Словаря казахско-каракалпакско-башкирского языков» ( завершена работа по составлению словаря по буквам А, Ә, Б, В, Г, Ғ, Д, Е, Ж, З, И, Й, К, Қ, Л, М, Н). Согласно календарному плану, 8 октября 2021 года в Туркестане прошла международная он-лайн конференция «Интеграция тюркского мира и кыпчакский фактор в XXI веке», материалы которой опубликованы в виде сборника. Опубликованы 1 статья в научном журнале БД Scopus, 1 статья в зарубежном научном издании, 2 статьи в журналах перечня КОКСОН МОН РК, 2 статьи в других отечественных научных изданиях. По результатам работы было представлено 3 доклада на международных конференциях за рубежом, 7 докладов на международных конференциях в Республике Казахстан, которые опубликованы в сборниках материалов конференции.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : «Тарих:тіл:мәдениет» тоғысындағы көне қыпшақ жазба ескерткіштері тілі мен қыпшақ тобына кіретін қазіргі түркі тілдері арасындағы сабақтастық зерделенді және көптілді сөздіктер түзу тәжірибесі жаңғыртылуда; жалпықыпшақтық бағыттағы лексикографиялық тәжірибе түсіндірілді; қыпшақ тілдерінің өзара тілдік байланысы зерделенді; түркіаралық деңгейдегі тілдік байланыстар мәселесі айқындалды; «Қазақ-қарақалпақ-башқұрт тілдерінің сөздігін» құрастыру жұмыстары жүргізілуде (А, Ә, Б, В, Г, Ғ, Д, Е, Ж, З, И, Й, К, Қ, Л, М, Н әріптер бойынша сөздік түзіліп аяқталды). күнтізбелік жоспарға сәйкес 2021 жылдың 8-қазанда Түркістан қаласында «ХХІ ғасырдағы түркі әлемінің интеграциясы және қыпшақтық фактор» атты халықаралық on-line конференция өткізіліп, оның материалдары жинақ түрінде жарық көрді. Scopus базасындағы ғылыми журналда 1 мақала, шетелдік ғылыми басылымда 1 мақала, ҚР БҒМ БҒССҚК тізбесіндегі журналдарда 2 мақала жарық көрді. Отандық өзге ғылыми басылымдарда 2 мақала жарияланды. Жұмыс нәтижелері бойынша шетелдерде өткен халықаралық конференцияларды 3 баяндама, Қазақстан Республикасында өткен халықаралық конференцияларда 7 баяндама жасалып, олар конференция материалдарының жинақтарында жарық көрді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Составление древней лексики современных тюркских языков, относящихся к группе кыпчаков (казахский, каракалпакский, башкирский, татарский, ногайский, карачаевский, балкарский, караимский и др.) И фиксация в современных лексикографических источниках, на основе которых интертюркские языки в области тюркологии Возрождение преемственности традиций в практике составления многоязычных словарей - одна из важнейших задач тюркологии XXI века, в том числе и в области кыпчаковедения.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қыпшақ тобына енетін қазіргі түркі тілдерінің (қазақ, қарақалпақ, башқұрт, татар, ноғай, қарашай, балқар, қарайым және т.б.) байырғы сөздік қорын жинақтап, заманауи лексикографиялық көздерде фиксациялау, соның негізінде түркітану саласында ғасырға жуық уақыт үзіліп қалған түркі тілдері аралық көптілді сөздіктер түзу тәжірибесіндегі дәстүр жалғастығын жаңғырту – ХХІ ғасырдағы түркітану ғылымының, соның ішінде қыпшақтану саласының алдында тұрған келелі міндеттердің бірі.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Все публикации, опубликованные в рамках проекта, могут быть использованы учеными, исследователями, докторантами, магистрантами в области гуманитарных исследований.

Field of application (in Kazakh) : Жоба бойынша жарық көретін барлық жарияланымдарды гуманитарлық ғылыми ізденістер кезінде ғалымдар, ғылыми қызметкерлер, PhD докторанттар, магистранттар мақсатты түрде пайдалана алады.