The object of research, development or design (in Russian) : Изотопы радона и их дочерние продукты распада (ДПР

The object of research, development or design (in Kazakh) : Радон изотоптары және ыдыраудың ұрпақтық өнімдері (ЫҰӨ)

Aim of work (in Russian) : Исследование динамики накопления изотопов радона и его ДПР в организме человека, объектах антропогенной среды и вычисление на этой основе рисков онкозаболеваемости различных когорт населения и в различных условиях проживания при выполнении мониторинговых измерений топологий распределения активности изотопов радона и его ДПР.

Aim of work (in Kazakh) : Радон изотоптарының және оның ЫЕӨ-нің адам ағзасында, антропогендік орта нысандарында жинақталу қарқынын зерттеу және осы негізде радон изотоптары мен оның ЫЕӨ белсенділігінің таралу топологиясын мониторингтік өлшеулерді орындау кезінде халықтың әртүрлі когорталарының (топтарының) және әртүрлі өмір сүру жағдайларында онкологиялық ауруға шалдығу қаупін есептеу.

Методы исследования (на русском) : В рамках исследования применялся широкий комплекс методов, включающий альфа-радиометрию, бета- и гамма-спектрометрию, измерение объёмной активности радона и его ДПР и методы теоретического компьютерного моделирования.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу аясында альфа-радиометрия, бета- және гамма-спектрометрия, радон мен оның ЫЕӨ көлемді белсенділігін өлшеу және теориялық компьютерлік модельдеу әдістерін қамтитын әдістердің кең кешені қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1. Были разработаны методики для измерения топологии распределения локальных зон фоновой радиации с помощью современных электронных радиометров, твердотельных трековых детекторов и спектрометрических устройств для регистрации земных и биогенных бета-радионуклидов. Новизной является экспресность разработанных методов in-vivo. 2. Проведены и проводятся мониторинговые измерения топологий распределения изотопов радона в непрерывном режиме для вычисления индексов риска онкозаболеваемости и расчета получаемых доз от естественных источников радиации. Новизной в наших мониторинговых измерениях является автоматическое изменение временных периодов при повышении и понижении первой производной колебаний радиоактивности. 3. Были выполнены моделирующие измерения онкопоражений изотопами радона биообъектов на пучках калибровочных альфа-частиц для определения порога чувствительности современных электронных радиометров,твердотельных трековых детекторов и устройств для регистрации земных бета-радионуклидов. Новизной оказалось уточнение полных коэффициентов поглощения для легких и легчайших химических элементов при вычислении доз и рисков онкозаболеваемости. 4. Методами точечной альфа-радиометрии и бета-, гамма-спектрорадиометрии построены модели закономерностей формирования топологий распределений естественной радиоактивности биообъектов и организма человека. Новизной оказалось корреляция этих распределений в связи с коэффициентами переноса веществ по системе кровообращения.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1. Заманауи электронды радиометрлердің,қатты денелі трек детекторларының және жер және биогенді бета-радионуклидтерді тіркеуге арналған спектрометриялық құрылғылардың көмегімен жергілікті фондық радиация аймақтарының таралу топологиясын өлшеуге арналған әдістемелер әзірленді.Жаңалық–әзірленген in-vivo әдістерінің экспрессивтілігі. 2.Онкоауру қаупінің индекстерін есептеу және табиғи радиация көздерінен алынатын дозаларды есептеу үшін радон изотоптары эманациясының үздіксіз режимде бөлу топологияларын мониторингтік өлшеу жүргізілді және жүргізілуде.Біздің мониторингтік өлшемдеріміздің жаңалығы радиоактивтіліктің алғашқы тербеліс туындысы жоғарылаған және төмендеген кезде уақыт кезеңдерінің автоматты түрде өзгеруі болып табылады. 3.Заманауи электронды радиометрлердің,қатты денелі тректі детекторлардың және жердегі бета-радионуклидтерді тіркеуге арналған құрылғылардың сезімталдық шегін анықтау үшін калибрлік альфа-бөлшектер шоғырындағы биообъектілер радоны изотоптарының онкоқауырғаларды модельдік өлшеулері орындалды.Жаңалық–онкологиялық аурулардың дозалары мен қауіптерін есептеу кезінде жеңіл,жеңіл химиялық элементтер үшін толық сіңіру коэффициенттерін нақтылау. 4.Нүктелік альфа-радиометрия, бета-,гамма-спектр радиометрия әдістерімен биообъектілер мен адам ағзасының табиғи радиоактивтілігінің таралу топологияларының қалыптасу заңдылықтарының модельдері құрылды.Жаңалық–бұл үлестірулердің қан айналымы жүйесі арқылы заттардың тасымалдану коэффициенттеріне байланысты корреляциясы.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Настоящие исследования показали, что экспресс-измерения существующими промышленными радиометрами и спектрометрами альфа-, бета- и гамма-излучения, позволяют с высокой точностью определить локализацию накопления радионуклидов в органах и организме человека в целом. Это в свою очередь, позволяет с большей точностью диагностировать онкозаболеваемость, если она генетически связана, согласно данным МКРЗ, с альфа-излучением естественных радионуклидов. Так, например, при обследовании пациентов с раком левой молочной железы, именно она оказалось максимально радиоактивной. Аналогичный эффект выявлен у пациента при диагностики рака правой молочной железы. Технико-экономические показатели данного исследования связаны с тем, что при наличии в клиниках и поликлиниках переносных радиометрических и спектрометрических приборов существенно ускоряется адекватная диагностика онкозаболеваемости или риска онкозаболеваемости.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Осы зерттеулер қолданыстағы өнеркәсіптік радиометрлермен және альфа-, бета-және гамма - сәулеленудің спектрометрлерімен экспресс-өлшеулер радионуклидтердің ағзаларда және жалпы адам ағзасында жинақталуын жоғары дәлдікпен анықтауға мүмкіндік беретінін көрсетті. Бұл, өз кезегінде, қатерлі ісік ауруын диагностикалауға мүмкіндік береді, егер ол генетикалық байланысты болса, Радиологиялық қорғау жөніндегі халықаралық конгресстің мәліметтері бойынша табиғи радионуклидтердің альфа сәулеленуімен. Мысалы, сол жақ сүт безінің қатерлі ісігі бар науқастарды тексеру кезінде ол мүмкіндігінше радиоактивті болып шықты. Науқаста оң жақ сүт безінің қатерлі ісігін диагностикалау кезінде ұқсас әсер анықталды. Бұл зерттеудің техникалық-экономикалық көрсеткіштері клиникалар мен емханаларда тасымалданатын радиометриялық және спектрометриялық құрылғылар болған кезде қатерлі ісік ауруының немесе қатерлі ісік ауруының барабар диагностикасы едәуір жеделдетілетіндігімен байланысты.

Level of implementation (in Russian) : Исследования еще не закончены. Внедрения нет.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу әлі аяқталған жоқ. Іске асыру жоқ.

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта в области радонотерапии достаточно высокая, так как позволяет более точно определять продолжительность процедур пациентов при принятии радоновых ванн и ингаляциях. Это означает уменьшение времени радонотерапевтических процедур при повышенной радиоактивности данного организма и, следовательно, уменьшение дозовой нагрузки изотопами радона и его ДПР.

Efficiency (in Kazakh) : Радон терапиясы саласындағы жобаның тиімділігі өте жоғары, өйткені ол радон ванналары мен ингаляцияларды қабылдау кезінде пациенттердің процедураларының ұзақтығын дәл анықтауға мүмкіндік береді. Бұл белгілі бір ағзаның радиоактивтілігі жоғарылаған кезде радон терапиясының уақытын азайтуды, демек, радон мен оның ЫЕӨ изотоптарының дозалық жүктемесін азайтуды білдіреді.

Field of application (in Russian) : Радиационный мониторинг окружающей среды и биообъектов. Радиометрия в биологии и медицине

Field of application (in Kazakh) : Қоршаған орта мен биообъектілердің радиациялық мониторингі. Биологиядағы және медицинадағы радиометрия