The object of research, development or design (in Russian) : СВС-системы, состоящие из боратовой руды Индерского месторождения, порошков алюминия, магния и графита, а также композиционный материал на основе карбида бора.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Индер кен орнының боратынан, алюминий,магний, графит ұнтақтарынан тұратын ӨЖС-жүйелері,сондай-ақ бор карбиді негізіндегі композициялық материалдар.

Aim of work (in Russian) : изучение основных технологических параметров процесса СВС- композиционных материалов на основе карбида бора.

Aim of work (in Kazakh) : Бор карбидіне негізделген ӨЖС композициялық материалдар үдерісінің негізгі технологиялық параметрлерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : термодинамический анализ, СВ-синтез, метод определения температуры горения, cканиpующая электpонная микpоcкопия и рентгенофазовый анализ пpодуктов cинтеза,

Методы исследования (на казахском) : Термодинамикалық талдау, ӨЖ-синтез, жану температурасын анықтау әдісі, синтез өнімдерінің электронды микроскопия, рентген фазалық талдауы.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1) Разработаны оптимальные режимы СВС (начальная температура, среда синтеза, давление в реакторе и др.) и составов исходной шихты системы на основе минерального сырья для получения композиционных материалов на основе карбида бора. 2) Исследованы закономерности и механизмы фазо- и структурообразования системы В2О3-Al-С, В2О3-Mg-С (где, В2О3 в составе боратовой руды; С - графит) в зависимости от состава исходной шихты, времени предварительной механоактивации (МА) и условий проведения СВ-синтеза.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ҒЗЖ орындау барысында келесі ғылыми нәтижелер алынды: 1) Бор карбидінің негізінде композициялық материалдар алу үшін ӨЖС оңтайлы режимдері (температура, синтез ортасы, реактордағы қысым және т.б.) және минералды шикізат негізіндегі жүйенің бастапқы шихтасының құрамы әзірленді. 2) Шихта құрамына, алдын ала механоактивтеу (МА) ӨЖ синтезінің шарттарына байланысты В2О3-Mg-С, В2О3-Al-С жүйелерінде жану заңдылықтары зерттелді (мұнда, В2О3 Борат кенінің құрамында; С - графит).

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Развитие производства и технологии соединений бора связано с открытием, освоением и промышленным использованием месторождений борсодержащего сырья. Cоздание новыx матеpиалов c pазличным комплекcом cвойcтв нового уpовня качеcтва на базе шиpоко pаcпpоcтpаненного cыpья, в том чиcле и теxногенного, в наcтоящее вpемя опpеделяетcя задачами научно–теxничеcкого пpогpеccа. Одним из оcновныx иcточников боpныx pуд Казаxcтана являютcя меcтоpождения боpатов Индеpcкого меcтоpождения.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бор қосылыстарының өндірісі мен технологиясының дамуы құрамында бор бар шикізат кен орындарын ашумен, игерумен және өндірістік қолданумен байланысты. Кең таралған шикізат негізінде сапаның жаңа деңгейінің басқа кешенді қасиеттері бар жаңа материалдарды жасау, оның ішінде техногендік, қазіргі кезде ғылыми-техникалық шекті міндеттермен анықталады. Қазақстанның Бор кендерінің негізгі қайнар көздерінің бірі - Индур кен орнындағы Бораттар кен орындары.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Композиционные огнеупорные материалы на основе карбида бора характеризуются стойкостью к воздействию высоких температур, химической инертностью, имеют относительную высокую электро- и теплопроводность, не взаимодействуютс с цветными металлами, устойчивы к механическим воздействиям в холодном и нагретом состоянии. Они используются как абразивные и шлифовальные материалы, в качестве поглотителя нейтронного излучения, применяются в металлургии, машиностроении, химической промышленности имногих других отраслях науки и техники.

Field of application (in Kazakh) : Бор карбидіне негізделген композициялық отқа төзімді материалдар жоғары температураға төзімділікпен, химиялық инерттігімен сипатталады, салыстырмалы түрде жоғары электр және жылу өткізгіштікке ие, түсті металдармен әрекеттеспейді, суық және қызған күйінде механикалық кернеулерге төзімді. Олар металургияда, машина жасауда, химия өнеркәсібінде және ғылым мен техниканың көптеген басқа салаларында қолданылатын, абразивті және ұнтақтайтын материалдар ретінде, нейтронды сәулеленудің жұтқышы ретінде қолданылады.