The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования выступают моренно-ледниковые озера Алматинской области. К приледниковым озерам отнесены водоемы с замедленным водообменом, проточные или бессточные, расположенных в основном в горах востока, юго-востока и юга Республики, которые имеют питание преимущественно ледникового типа.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Алматы облысының мореналық-мұздық көлдері зерттеудің нысаны болып табылады. Мұздық астындағы көлдер, негізінен мұздық типті қоректенетін республиканың шығысы, оңтүстік-шығысы мен оңтүстігіндегі тауларда орналасқан ағынды немесе ағынсыз баяу су аламасатын су айдындары болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Разработать научно обоснованные критерии прорывоопасности моренно-ледниковых озер и методику оценки степени потенциального риска от их прорыва

Aim of work (in Kazakh) : Мореналық-мұздық көлдердің жарылу қауіптілігінің критерилерін ғылыми негіздеу және олардың жарылуынан болатын ықтимал қауіп-қатер дәрежесін бағалау әдістемесін әзірлеу

Методы исследования (на русском) : Результатом работ является метод определения степени потенциального риска прорыва морено-ледниковых озер соответственно по разработанным критериям и составлениям паспортов наиболее прорывоопасных озера, рекомендации по снижению риска прорыва моренных озер.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыстың нәтижесі әзірленген критерий бойынша мореналық-мұзды көлдердің жарылу ықтималдылық дәрежесін анықтау әдісінен және аса қауіпті көлдердің паспорттын құрастыру әдісінен, сондай-ақ мореналық көлдердің жарылу қаупін төмендету бойынша ұсыныстардан тұрады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты по определению опасности озер в горных районах могут стать основой для планирования водохозяйственной деятельности и оценки потенциального ущерба от наводнений и селей. Научная значимость исследований заключается в выявлении закономерностей формирования приледниковых озер, которые могут использоваться для других горно-ледниковых районов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Таулы аудандардағы көлдердің қауіптілігін анықтау бойынша алынған нәтижелер су шаруашылық қызметін жоспарлауға және су тасқыны мен селден болатын ықтимал залалды бағалауға негіз бола алады. Зерттеудің ғылыми маңыздылығы басқада таулы-мұзды аудандарда қолдануға болатын мұздық астындағы көлдердің қалыптасу заңдылықтарын анықтау болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Технико-экономическим показателям являются превентивные мероприятия по опорожнению моренно-ледниковых озер по снижению риска от прорывных гляциальных селей. Экономическая и экологическая эффективность проведения таких работ достаточно высока. Затраты на превентивное опорожнение поверхностных водоемов моренно-ледниковых комплексов могут быть на порядки меньше, чем затраты на задержание селей.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Техникалық-экономикалық көрсеткіштер жарылу сипаттағы гляциалдық селден болатын залалды азайтудағы мореналық-мұздық көлдерді босату жөніндегі алдын алу іс-шаралары болып табылады. Мұндай жұмыстардың экономикалық және экологиялық тиімділігі өте жоғары. Мореналы-мұздық кешендерінің су айдын бетінінің алдын-ала босатуға арналған шығындар сел ұстауға арналған шығындардан аз болуы мүмкіндігі бар.

Level of implementation (in Russian) : Методические подходы исследования были внедрены ГУ Казселезащита и в учебный процесс для подготовки обучающихся по специальности «Гидрогеология и инженерная геология» и «Водные ресурсы» в КазНИТУ им. К.И.Сатпаева.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеудің әдістемелік тәсілдері «Қазселденқорғау» ММ-нің өндірісінде және Қ.И. Сәтбаев атындағы ҚазҰТЗУ-нің «Гидрогеология және инженерлік геология» және «Су ресурстары» мамандығы бойынша докторанттар мен магистранттарды даярлау үшін оқу процесіне енгізілді.

Efficiency (in Russian) : Практическая значимость работы заключается в том, что результаты исследования гидрологических характеристик моренно-ледниковых озёр, разработанные системы критериев прорывоопасности могут быть использованы при выявлении наиболее опасных озерах и в создании систем их мониторинга.

Efficiency (in Kazakh) : Жұмыстың практикалық маңыздылығы мореналық-мұздық көлдердің гидрологиялық сипаттамаларының зерттеу нәтижелерінен, сондай-ақ жарылу қауіптілік критериилер жүйесін әзірлеуде аса қауіпті көлдерді анықтау мен олардың бақылау жүйесін құру кезінде қолдану мүмкіндігінен тұрады.

Field of application (in Russian) : Результаты исследования могут быть использованы в работе региональных отделений ГУ «Казселезащита», МЧС.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін төтенше жағдайлар министрлігі, «Қазселденқорғау» ММ және оның аймақтық басқармаларының жұмысында қолдануға болады.