The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования: котельный сталь, покрытия на основе Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3, технология детонационного напыления покрытий.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны: қазандық болат, Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3 негізіндегі жабындар, жабындарды детонациялық тозаңдату технологиясы.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта: Изучение особенности высокотемпературного окисления покрытий на основе на основе Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3, а также определение оптимального состава и режима напыления детонационных покрытий, обеспечивающих защиту котельной феррито-перлитной стали от высокотемпературного окисления.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты: Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3 негізіндегі жабындардың жоғары температуралық тотығуының ерекшеліктерін зерттеу, сондай-ақ феррито-перлитті Болат қазандығын жоғары температуралық тотығудан қорғауды қамтамасыз ететін детонациялық жабындардың оңтайлы құрамы мен бүрку режимін анықтау.

Методы исследования (на русском) : Для исследования структурно-фазовых состояний, состава, коррозионных и трибологических характеристик покрытий использованы современные, хорошо апробированные методы растровой электронной микроскопии, рентгеноструктурного анализа, оптико-эмиссионной спектроскопии, а также специальные методы оценки микротвердости, нанотвердости, адгезионной прочности, износостойкости и коррозионностойкости.

Методы исследования (на казахском) : Жабындардың құрылымдық-фазалық жағдайларын, құрамын, коррозиялық және трибологиялық сипаттамаларын зерттеу үшін растрлық электронды микроскопияның, рентгенқұрылымдық талдаудың, оптикалық-эмиссиялық спектроскопияның заманауи, жақсы сыналған әдістері, сондай-ақ микроқаттылықты, нанотықтылықты, адгезиялық беріктігін, тозуға төзімділігін және тоттануға төзімділігін бағалаудың арнайы әдістері пайдаланылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были изучены влияния режимов детонационного напыления на струкру и свойства покрытий Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr- Al2O3. Установлено, что в зависимости от степени заполнения изменяется фазовый и элементаный состав и своцства покрытий Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr- Al2O3. - Были изучены стойкость к высокотемпературному окислению образцов стали 12Х1МФ без покрытия и с градиентными покрытиями Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3. Нами проведенные испытания показали, что высокие стойкости к высокотемпературному окислению обеспечивает градиентные покрытия Ni-Cr-Al и Ni-Cr-Al2O3. - Были проведены высокотемпературные трибологические испытания покрытий Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3 на трение скольжения на высокотемпературном трибометре THT-S-BE-0000. - Были изучены структурно-фазовые превращения в покрытиях Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3 при нагреве в среде вакууме и в воздухе. Научная новизна проекта заключается в том, что: ˗ впервые изучено структурные особенности высокотемпературного окисления покрытий на основе на основе Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3, полученных на компьютизированной установке, обладающей высокой производительностью и экономичностью. ˗ получены новые фундаментальные данные о стойкости покрытий на основе на основе Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3 к высокотемпературному окислению.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Детонациялық тозаңдату режимдерінің Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr - Al2O3 жабындарының құрылымы мен қасиеттеріне әсері зерттелді. Толтыру дәрежесіне байланысты Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr - Al2O3 жабындарының фазалық және элементтік құрамы мен қасиеттері өзгеретіні анықталды. -Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3 градиентті жабындылары бар 12Х1МФ болат үлгілерінің жоғары температуралы тотығуға төзімділігі зерттелді. Біз жүргізген сынақтар жоғары температура тотығу жоғары қарсылық Ni-Cr-Al және Ni-Cr-Al2O3 градиент жабыны қамтамасыз екенін көрсетті. -THT-S-BE-0000 Жоғары температуралы трибометрінде сырғу үйкелісіне Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3 жабындарының жоғары температуралы трибологиялық сынақтары жүргізілді. - Вакуум мен ауада қызған кезде Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3 жабындарындағы құрылымдық фазалық өзгерістер зерттелді. Жобаның ғылыми жаңалығы - бұл: - алғаш рет өнімділігі мен үнемділігі жоғары компьютерленген қондырғыдан алынған Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3 негізіндегі жабындардың Жоғары температуралы тотығуының құрылымдық ерекшеліктері зерттелді. - Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr-Al2O3 негізіндегі жабындардың жоғары температуралы тотығуға төзімділігі туралы жаңа іргелі деректер алынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В проекте определены оптимальные режимы детонационного напыления и оптимальные составы покрытия, обладающего высокой стойкостью к высокотемпературному окислению. Детали энергетических установок страдают от горячей коррозии, окисления и эрозии. На основе результатов по данному проекту можно утверждать, что детонационная напыления покрытий Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr- Al2O3 является одним из перспективным методом защиты детали энергетических установок от горячей коррозии, окисления и эрозии.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобада детонациялық тозаңдатудың оңтайлы режимдері және жоғары температуралы тотығуға жоғары төзімділігі бар жабынның оңтайлы құрамдары айқындалған. Энергетикалық қондырғылардың бөлшектері ыстық коррозиядан, тотығудан және эрозиядан зардап шегеді. Осы жобаның нәтижелеріне сүйене отырып, Al2O3, Ni-Cr-Al, Ni-Cr - Al2O3 жабындарының детонациялық шаңдануы энергетикалық қондырғылардың бөлшектерін ыстық коррозиядан, тотығудан және эрозиядан қорғаудың перспективті әдісінің бірі болып табылады деп айтуға болады.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Существуют различные покрытия для поверхностей нагрева котлов тепловых электростанций. Наиболее эффективными жаростойкими покрытиями являются покрытия на основе алюминидов никеля, высокие защитные свойства которых обеспечиваются их способностью окисляться с образованием пленки Al2O3. Введение хрома в бинарную систему Ni-Al позволяет дополнительно увеличить срок службы покрытий за счет образования на их поверхности сложных оксидов. При этом, особый интерес представляет покрытий на основе MCrAl, где M представляет собой металлическую основу, как правило, никель, кобальт, или оба.

Efficiency (in Kazakh) : Жылу электр станцияларының қазандықтарын жылыту үшін әртүрлі жабындар бар. Ең тиімді ыстыққа төзімді жабындар никель алюминийіне негізделген жабындар болып табылады, олардың жоғары қорғаныс қасиеттері Al2O3 пленкасын қалыптастыру үшін тотығу қабілетімен қамтамасыз етіледі. Ni-Al екілік жүйесіне хромды енгізу олардың бетінде күрделі оксидтердің пайда болуына байланысты жабындардың қызмет ету мерзімін одан әрі арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, MCrAl негізіндегі жабындар ерекше қызығушылық тудырады, мұнда M металл негіз болып табылады, әдетте никель, кобальт немесе екеуі де.

Field of application (in Russian) : Результаты данного проекта может найти широкое применение в энергетике, машиностроение и других отраслях, где применяются жаропрочные материалы.

Field of application (in Kazakh) : Бұл жобаның нәтижелері энергетика, машина жасау және ыстыққа төзімді материалдар қолданылатын басқа салаларда кеңінен қолданыла алады.