The object of research, development or design (in Russian) : подземные воды

The object of research, development or design (in Kazakh) : жерасты сулары

Aim of work (in Russian) : Научное обоснование комплексного освоения тепло-энергетического, минерально-сырьевого и лечебно-оздоровительного потенциала термоминеральных и промышленных подземных вод Казахстана, оценка динамики и тенденций изменений химических показателей подземных вод различного целевого назначения под влиянием природно-климатических изменений и антропогенных нагрузок.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның термоминералды және өнеркәсіптік жерасты суларының жылу-энергетикалық, минералды-шикізаттық және емдік-сауықтыру әлеуетін кешенді игеруді ғылыми негіздеу, тағайындалу мақсаты әртүрлі жерасты суларының химиялық көрсеткіштерінің табиғи-климаттық өзгерістер мен антропогендік жүктемелердің әсерінен өзгеруі динамикасы мен беталысын бағалау.

Методы исследования (на русском) : Современные методы и методология геологии, гидрогеологии, гидрогеологические и гидрогеохимические полевые исследования с проведением химико-аналитических исследований подземных вод. Выявление, оценка динамики и тенденций изменений количественных и качественных показателей термоминеральных и промышленных подземных вод осуществляется путем выборки первичных и обработанных данных гидрометеорологического и гидрогеологического мониторинга и статистического анализа. При оценке качественных характеристик подземных вод применены аналитические, статистические и лабораторные гидрогеологические и гидрохимические методы исследований, в том числе спектрофотометрический, атомно-абсорбционный и др. Достоверность результатов подтверждается ежегодно прохождением межлабораторных сличительных исследований у сертифицированного провайдера.

Методы исследования (на казахском) : Геологияның, гидрогеологияның заманауи әдістері мен әдістемесі, жерасты суларына химиялық-талдамалық зерттеулер жүргізе отырып, гидрогеологиялық және гидрогеохимиялық далалық зерттеулер. Термоминералды және өнеркәсіптік жерасты суларының сандық және сапалық көрсеткіштерінің өзгеруі динамикасы мен беталысын анықтау, бағалау гидрометеорологиялық, гидрогеологиялық мониторингтің және статистикалық талдаудың бастапқы деректері мен өңделген деректерін іріктеп алу жолымен жүзеге асырылады. Жерасты суларының сапалық сипаттамаларын бағалау барысында талдамалық, статистикалық, зертханалық гидрогеологиялық және гидрохимиялық зерттеу әдістері, оның ішінде спектрофотометриялық, атомдық-абсорбциялық және тағы басқа әдістер қолданылды. Нәтижелердің шындыққа жанасымдылығы жыл сайын сертификатталған провайдерде зертханааралық салыстырмалы зерттеуден өтумен расталады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана геоинформационно-аналитическая подсистема термоминеральных и промышленных подземных вод Западного Казахстана. Выполнена оценка тепло-энергетического, минерально-сырьевого и лечебно-оздоровительного потенциала подземных вод Западного Казахстана, состояния и тенденций изменения гидрогеохимических показателей подземных вод Западного Казахстана под влиянием природно-климатических изменений и антропогенных нагрузок, и рекомендации по снижению негативных последствий.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Батыс Қазақстанның термоминералды және өнеркәсіптік жерасты суларының геоақпараттық-анықтамалық жүйе тармағы әзірленді. Батыс Қазақстан жерасты суларының жылу-энергетикалық, минералды-шикізаттық және емдік-сауықтыру әлеуетін, Батыс Қазақстан жер асты суларының гидрогеохимиялық көрсеткіштерінің жай-күйі мен табиғи-климаттық өзгерістердің және антропогендік жүктемелердің әсерінен өзгеру беталысын бағалау жұмысы және келеңсіз салдарды төмендету жөніндегі ұсыныстар жасалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Теплоэнергетический потенциал геотермальных вод перспективных термоводоносных комплексов Западного Казахстана оценен в 921,5 млн. ТДж; 256,0 млрд. МВт; 31,4 млрд. тонн условного топлива, на долю Прикаспийского бассейна приходится 45,8%, Мангышлак-Устюртской системы бассейнов – 54,2%. По расчетным температурным зонам теплоэнергетический потенциал распределяется следующим образом: 40–75°С – 42,2%; 75–100°С – 35,6%; >100°С – 22,2%. Минерально-сырьевой потенциал промышленных вод для перспективных площадей Западного Казахстана оценен по четырем ценным компонентам, расчетное содержание которых составляет (тыс. т): литий – 104,8; стронций – 13423,1; иод – 2340,1 и бром – 9617,1. На территории региона выявлены и разведаны 12 типов лечебно минеральных вод 4 бальнеологических групп. Эксплуатационные запасы лечебно-минеральных вод оценены по 14 месторождениям и суммарно составляют 6714,4 м3/сут.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Батыс Қазақстанның перспективалық термосулы кешендерінің геотермальдық суларының жылу энергетикалық әлеуеті 921,5 млн. ТДж; 256,0 млрд. МВт; 31,4 млрд. тонна шартты отын болып бағаланды, оның 45,8% - Каспий маңы бассейнінің үлесіне, 54,2% - Маңғышлақ-Үстірт бассейндері жүйесінің үлесіне тиесілі. Есептік температуралық аймақтар бойынша жылу энергетикалық әлеует келесідей ретпен бөлінеді: 40-75°С – 42,2%; 75-100°С – 35,6%; >100°С – 22,2%. Батыс Қазақстанның перспективалық алаңдары үшін өнеркәсіптік сулардың минералдық-шикізаттық әлеуеті есептік мәні (мың т): литий – 104,8; стронций – 13423,1; иод – 2340,1 және бром - 9617,1 құрайтын төрт бағалы компонент бойынша бағаланды. Өңір аумағында 4 бальнеологиялық топтың емдік-минералдық суларының 12 түрі анықталып, зерттелді. Емдік-минералдық суларды пайдалану қорлары 14 кен орны бойынша бағаланды және жиынтығында 6714,4 м3/тәул. құрайды.

Level of implementation (in Russian) : Результаты научно-прикладных исследований будут представлены в виде практических рекомендаций для государственных органов, областных и городских акиматов, компаний, занимающихся обеспечением перехода к «зеленой экономике», природоохранных организаций, проектных организаций и высших учебных заведений.

Level of implementation (in Kazakh) : Ғылыми-қолданбалы зерттеулердің нәтижелері мемлекеттік органдарға, облыстық және қалалық әкімдіктерге, «жасыл экономикаға» көшуді қамтамасыз етумен айналысатын компанияларға, табиғат қорғау ұйымдарына, жобалау ұйымдары мен жоғары оқу орындарына арналған практикалық ұсыныстар түрінде ұсынылатын болады.

Efficiency (in Russian) : Ожидаемый эффект заключается в использовании нетрадиционных природных источников тепловой энергии и гидроминерального сырья при переходе к «зеленой экономике», разработке и внедрении экологически безопасных технологических схем освоения термоминеральных и промышленных подземных вод, выработки экологически чистой продукции в промышленных масштабах.

Efficiency (in Kazakh) : Күтілетін нәтиже «жасыл экономикаға» өту барысында жылу энергиясының дәстүрлі емес табиғи көздерін және гидроминералды шикізатты пайдаланудан, термоминералды және өнеркәсіптік жерасты суларын игерудің экологиялық қауіпсіз технологиялық схемаларын әзірлеу мен енгізуден, өнеркәсіптік ауқымда экологиялық таза өнім өндіруден тұрады.

Field of application (in Russian) : Полученные результаты будут использованы для развития сектора возобновляемых источников энергии за счет освоения гидрогеотермальных ресурсов, способствующих экономическому росту и низкоуглеродному развитию. В настоящее время геотермальные воды как теплоноситель используются в Казахстане в весьма незначительных объемах, но имеется весомый потенциал. Освоение пластовых рассолов, как гидроминерального сырья, в комплексе с извлечением углеводородного сырья обеспечит организацию новых инновационных химических производств за счет добычи таких ценных компонентов, как литий, стронций, йод, бром и увеличение рабочих мест. В мире существует особый спрос на литиевую продукцию из рассолов. Освоение лечебно-оздоровительного потенциала подземных вод Казахстана в качестве ресурсной базы приведет к расширению санаторно-курортной сети.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелер экономикалық өсуге және төмен көміртекті дамуға ықпал ететін гидрогеотермалды ресурстарды игеру арқылы қалпына келетін энергия көздері секторын дамыту үшін қолданылатын болады. Қазіргі уақытта геотермалды сулар жылу тасымалдағыш ретінде Қазақстанда өте аз көлемде пайдаланылуда, алайда оның айтарлықтай әлеуеті бар. Қабат-қабаттың тұзды суын көмірсутекті шикізатты ала отырып, мидроминералды шикізат ретінде игеру литий, стронций, иод, бром секілді құнды компоненттерді өндіру жағын ұйымдастыру есебінен жаңа инновациялық химия өндірістерінің ұйымдастырылуын, жұмыс орындарының артуын қамтамасыз етеді. Дүниежүзінде тұзды судан жасалған литий өнімдеріне деген сұраныс ерекше. Қазақстанның жерасты суларының емдік-сауықтыру әлеуетін ресурстық база ретінде игеру санаторий-курорттық желінің кеңеюіне алып келеді.