The object of research, development or design (in Russian) : Крупный рогатый скот мясных пород

The object of research, development or design (in Kazakh) : Етті тұқымдардың ірі қара малы

Aim of work (in Russian) : Совершенствование методологии и разработка технологии эффективного управления селекционным процессом сохранения и совершенствования генетических ресурсов в мясном скотоводстве.

Aim of work (in Kazakh) : Методологияны жетілдіру және етті мал шаруашылығындағы генетикалық ресурстарды сақтау мен жетілдірудің селекциялық процесін тиімді басқару технологиясын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Рассчитана экономическая эффективность выращивания молодняка мясных пород. Испытания бычков мясных пород проведены согласно Приказа Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 19 июля 2010 года № 456 «Об утверждении Правил проведения проверки и оценки быков-производителей мясных пород по качеству потомства и испытания бычков по собственной продуктивности». Отбор свежеполученной спермы у племенных бычков проводитили с помощью электроэякулятора Minitube DC 100-240v, оценку качеству - лазерным анализатором АФС-500 со встроенным микроскопом. Индексная оценка генетической племенной ценности осуществлялась методом наилучшего линейного несмещенного прогноза – BLUP (BestLinearUnbiasedPrediction). Методы клинической диагностики и терапии животных.

Методы исследования (на казахском) : Етті тұқымды жас малдарды өсірудің экономикалық тиімділігі есептелген. Етті тұқымды бұқашықтарды сынау Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2010 жылғы 19 шілдедегі № 456 "Етті тұқымды бұқаларды ұрпақтарының сапасы бойынша тексеру мен бағалауды және бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша сынауды жүргізу қағидаларын бекіту туралы" бұйрығына сәйкес жүргізілді. Асыл тұқымды бұқашықтардан жаңадан алынған шәуетті іріктеу Minitube DC 100-240V электроэякуляторының көмегімен, сапаны бағалау - кіріктірілген микроскоппен АФС-500 лазерлік анализаторымен жүргізілді. Генетикалық тұқымдық құндылықты индекстік бағалау ең жақсы сызықтық алмастырылмаған болжам – BLUP әдісімен жүзеге асырылды. Малдарды клиникалық диагностикалау және емдеу әдістері.

Obtained results and novelty (in Russian) : На испытание бычков по собственной продуктивности было поставлено 512 голов казахской белоголовой породы, 200 голов аулиекольской породы. Сняты с испытания 320 бычков казахской белоговой породы, 298 бычка аулиекольской породы (комплексному индексу 105% и более соответствовали 133 бычка). Свежеполученная сперма бычков аулиекольской породы ТОО «Москалевское» и ТОО «Агрофирма Каркын» по внешнему виду была однородной, молочно-белого цвета с подвижностью спермиев в 6,47-6,51 баллов. Канадское программное обеспечение системы «Grow Safe Systems» позволило вести круглосуточный контроль водопоя и потребления кормов бычков. Были рассчитаны методом BLUP индексы племенной ценности по шести показателям (живая масса при рождении, при отъеме, в 12 месячном возрасте, взрослого животного в 5 лет, молочность коров, среднесуточного прироста) для 335 084 голов казахской белоголовой породы, 62 520 голов аулиекольской породы, 117 226 голов абердин-ангусской породы, 65 341 головs герефордской породы, 12 266 голов калмыкцой породы. Разрабатываются математические модели животных (AM, Animal Model) для оценки генетической племенной ценности селекционно-значимых продуктивных качеств племенных животных крупного рогатого скота мясных пород селекционируемых в природно-климатических условиях Казахстан с использованием статистического метода BLUP AM.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша сынауға 512 бас қазақтың ақ бас тұқымы, 200 бас әулиекөл тұқымы қойылды. Қазақтың ақбас тұқымының 320 бұқашығы, әулиекөл тұқымының 298 бұқашығы сынаудан алынды. 105% және одан да көп кешенді индекске әулиекөл тұқымының 133 бұқашығы сәйкес келді. "Москалевское" ЖШС, "Агрофирма Каркын" ЖШС әулиекөл тұқымды бұқашықтарының жаңа алынған ұрығы біркелкі, сүтті-ақ түсті, ұрықтың қозғалғыштығы 6,47-6,51 балл болды. Grow Safe Systems жүйесінің канадалық бағдарламасы қазақтың ақбас тұқымының бұқаларын суару мен азық шығынын тәулік бойы бақылауға мүмкіндік берді. Қазақтың ақбас тұқымының 335 084 басының, әулиекөл тұқымының 62 520 басының, абердин-ангус тұқымының 117 226 басының ,герефорд тұқымының 65 341 басының, қалмақ тұқымының 12 266 басының тұқымдық құндылықтарының индекстері BLUP әдісімен алты көрсеткіш бойынша есептелді (туған кезіндегі, енесінен айырғандағы, 12 айлықтағы, 5 жастағы тірілей салмағы, сиырдың сүттілігі, орташа тәуліктік өсім). BLUP AM статистикалық әдісін пайдалана отырып, Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайларында селекцияланатын етті тұқымды ірі қара малдың асыл тұқымды малдарының селекциялық-маңызды өнімділік сапаларының генетикалық асыл тұқымдық құндылығын бағалау үшін жануарлардың математикалық модельдері (AM, Animal Model) әзірленеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : За 2021 год в результате проведенных исследований получены следующие научные данные: в ходе статистического анализа данных по распорстранению болезней ввезенного крупного рогатого скота мясного направления продуктивности за 2017-2021 г.г. орпределены наиболее часторегистрируемые болезни (инфекционный кератоконъюктивит, инфекционный ринотрахеит), установлены основные причины их возникновения и распространения среди животных, составлена нозогеографическая карта региона по заболеваемости завезенных животных мясного направления продуктивности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 2021 жылы жүргізілген зерттеулер нәтижесінде мынадай ғылыми деректер алынды: 2017-2021 ж.ж. әкелінген етті бағыттағы ірі қара мал ауруларының таралуы жөніндегі деректерді статистикалық талдау барысында неғұрлым жиі тіркелетін аурулар (инфекциялық кератоконъюктивит, инфекциялық ринотрахеит) анықталды, олардың пайда болуы мен жануарлар арасында таралуының негізгі себептері анықталды, әкелінген етті өнімділік бағытындағы малдардың аурушаңдығы бойынша өңірдің нозогеографиялық картасы жасалды.

Level of implementation (in Russian) : Результаты испытания бычков по собственной продуктивности представлены Республиканским Палатам по казахской белоголовой и аулиекольской породам.

Level of implementation (in Kazakh) : Бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша сынау нәтижелері қазақтың ақбас және әулиекөл тұқымдарының Республикалық Палаталарына ұсынылды.

Efficiency (in Russian) : Уровень рентабельности выращивания молодняка казахской белоголовой породы составил 37,28-42,92%, аулиекольской породы - 37,51-42,14%, абердин-ангусской породы - 39,77-39,96%, герефордской породы - 40,16-40,47%.

Efficiency (in Kazakh) : Қазақтың ақбас төлін өсіру рентабельділік деңгейі 37,28-42,92%, әулиекөл тұқымы - 37,51-42,14%, абердин-ангус тұқымы - 39,77-39,96%, герефорд тұқымы - 40,16-40,47% құрады.

Field of application (in Russian) : Животноводство

Field of application (in Kazakh) : Мал шаруашылығы