The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются казахстанские и зарубежные сорта и гибридные популяции пшеницы (Румыния, Венгрия, Болгария, CIMMYT) – 280 образцов.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны ретінде қазақстандық және шетелдік (Румыния, Венгрия, Болгария, СИММИТ) бидай сорттары мен будандық популяциялары – 280 үлгілер.

Aim of work (in Russian) : Идентификация носителей Bt-генов устойчивости к твердой головне (Tilletia caries (DC) Tul.) в казахстанской и зарубежной гермоплазме с использованием ДНК-технологий и создание перспективных линий пшеницы для внедрения в органическое земледелие.

Aim of work (in Kazakh) : Бидайдың қатты қара күйеге (Tilletia caries (DC) Tul.) төзімділіктің Bt-гендерінің тасымалдаушыларын ДНК-технологияны қолданып идентификациялау және органикалық ауылшаруашылығына ендіру үшін бидайдың перспективті линияларын құру

Методы исследования (на русском) : Полевая оценка устойчивости к твердой головне – по шкале Кривченко В.И., 1974, выделение геномной ДНК - по методу Riede et al., 1996; проведение ПЦР - по протоколу Chen et al., 1998.

Методы исследования (на казахском) : Дала жағдайында төзімділікті бағалау - Кривченко VI шкаласы бойынша, 1974 ж., Геномдық ДНҚ бөлу - Riede және басқалар әдісі бойынша, 1996; ПТР - Чен және басқалардың хаттамасы бойынша, 1998 ж.

Obtained results and novelty (in Russian) : По результатам фитопатологического скрининга 160 сортов и линий пшеницы ранжированы по степени устойчивости к твердой головне. На основе маркерной селекции отобрано 49 высоко устойчивых образцов пшеницы (30,63%) с идентифицированными Bt-генами. В результате структурного анализа по комплексу признаков продуктивности отобран 21 образец пшеницы. На основе молекулярного скрининга идентифицировано 14 носителей гена Bt8, 5 носителей гена Bt10 и 15 носителей гена Bt11. Выявлено 27 носителей гена Bt9, 4 носителя гена Bt12. В образцах Карасай, SAULESKU…BEZOSTAYA1 и TREGO/…//2*CA8-155/3 идентифицирована комбинация пяти генов устойчивости – Bt8, Bt11, Bt9, Bt10 и Bt12. Новизной проекта является создание и внедрение 33 перспективных линий пшеницы, комбинирующих устойчивость к твердой головне и высокую продуктивность, которые будут востребованы на рынке для органического земледелия.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жұмыс нәтижелері және олардың жаңалығы: фитопатологиялық скринингтің нәтижелері бойынша бидайдың 160 сорттары мен үлгілерінің қатты қаракүйеге төзімділік дәрежесі бойынша бағаланды. Маркерлік селекция негізінде сәйкестендірілген Bt-ген көздері бар бидайдың 49 жоғары төзімді үлгілері (30,63%) іріктелді. Өнімділік белгілері бойынша кешені құрылымдық талдау нәтижесінде бидайдың 21 үлгісі іріктелді. Молекулалық скрининг негізінде Bt8 генінің 14 тасымалдаушысы, Bt10 генінің 5 тасымалдаушысы және Bt11 генінің 15 тасымалдаушысы анықталды. Bt9 генінің 27 тасымалдаушысы, Bt12 генінің 4 тасымалдаушысы анықталды. Қарасай, SAULESKU...BEZOSTAYA1 және TREGO/...//2*CA8-155/3 үлгілерінде бес тұрақтылық генінің – Bt8, Bt11, Bt9, Bt10 және Bt12 комбинациясы анықталған. Жобаның жаңалығы - органикалық ауылшаруашылығы нарығында сұранысқа ие болатын қатты қаракүйеге төзімді және өнімділігі жоғары бидайдың 33 перспективалық үлгілері анықталды және енгізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Использование устойчивых сортов позволит повысить урожайность пшеницы на 25-30% и создает условия для решения продовольственной проблемы, также соответственно обеспечит существенный социальный и экономический эффект.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Төзімді сорттарды қолдану бидайдың шығымын 25-30% арттырады және азық-түлік проблемасын шешуге жағдай жасайды және сәйкесінше айтарлықтай әлеуметтік-экономикалық нәтиже береді.

Level of implementation (in Russian) : В качестве исходного материала и доноров устойчивости к твердой головне рекомендуется использовать отобранные устойчивые к болезни образцы пшеницы с идентифицированными Bt-генами; 33 образца пшеницы, устойчивых к твердой головне переданы по Акту внедрения в генофонд КазНИИЗиР

Level of implementation (in Kazakh) : Бастапқы материал және қатты қаракүйеге төзімділік донорлары ретінде идентификацияланған Bt-гендері бар, ауруға төзімді бидай үлгілерін пайдалану ұсынылады; қатты қаракүйеге төзімді және ҚазЕжӨШҒЗИ гендік қорына енгізу актісі бойынша берілген бидайдың 33 үлгісін пайдалану ұсынылады.

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Генетика и селекция растений

Field of application (in Kazakh) : Генетика және өсімдіктер селекциясы