The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования: лингвокультурологические, археологические, исторические источники, в которых прослеживается взаимодействие тюркских языков и культур, в частности, на лексическом пласте мировых языков

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны: әлем тілдерінің лексикалық қорындағы түркі тілдері мен мәдениеттері әсерін нақты анықтайтын лингвомәдени, археологиялық, тарихи дерек көздері

Aim of work (in Russian) : Цель работы: исследовать и определить историко-культурные факторы тюркских слов на основе теории языковых контактов определить историко-культурные факторы тюркизмов в других неродственных языках, выполнить анализ семантики слов тюрского происхождения в хинди, монгольском, персидском, китайском и славянских языках.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты: Тілдік қарым-қатынастар теориясының негізінде түркі сөздерінің тарихи-мәдени факторларын зерттеу және анықтау, басқа туыс емес тілдердегі түркизмдердің тарихи-мәдени факторларын анықтау, хинди, моңғол, парсы, қытай және славян тілдеріндегі түркі тектес сөздердің семантикасын талдау.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования: сопоставительно-типологический, контрастивный, сравнительно-исторический, описательный, когнитивный, контент-анализ, метод сплошной выборки.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері: салыстырмалы-тарихи, салғастырмалы-типологиялық, сипаттамалық, контраститік, когнитивтік, тақырыптық талдау, іріктеу әдісі

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты работы и новизна: в казахстанской лингвистике тюркизмы в мировых языках анализируются с точки зрения исторического фактора тюркской культуры, определяется их влияние на мировые цивилизационные процессы. Коллективная монография «Контактология: влияние тюркской культуры на мировую цивилизацию», а также «Этимологический словарь тюркизмов Европы и Востока» написанны на основе собранного и проанализированного материала (более 500 лексических единиц), так же составлен этимологический словарь тюркизмов в европейских и восточных языках. В данной фундаментальной работе исследуется история употребления тюркизмов в восточных и европейских языках, а также рассматриваются проблемы распространения тюркских лексем в анализируемых языках.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелері мен жаңалығы: Қазақстан тіл білімінде тұңғыш рет әлем тілдеріндегі түркизмдер түркі мәдениетінің факторы ретінде талданды және оның әлемдік өркениет үрдісіне әсері анықталды. «Контактология: түркі мәдениетінің әлемдік өркениетке әсері» ұжымдық монография мен еуропалық және шығыс тілдеріндегі түркі сөздігінің корпусы негізінде «Еуропа және Шығыс тілдерпіндегні түркі сөздерінің этимологиялық сөздігі» баспадан шықты. Бұл жұмыста түркизмдердің шығыс және еуропалық тілдерде қолданылу тарихы зерттеліп, сонымен бірге түркі лексемаларының талданған тілдерде таралуы туралы айтылады. Түркизмдердің шығыс және еуропалық кейбір тілдерде пайда болуының экономикалық, саяси, тарихи алғышарттары ерекше қарастырылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : -

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : -

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения: по внедрению концепции «тюркская цивилизация» написаны и издавны монография «Контактология: влияние тюркской культуры на мировую цивилизацию» (Авакова Р.А., Баят Е. –Алматы: Қазақ университеті, 2020. – 160 б.); «Этимологический словарь тюркизмов Европы и Востока» (Авакова Р.А., Баят Е., Бектемирова С.Б., Акимишева Ж.А. – Алматы, Қазақ университеті, 2020. – 165 б.), а также защищены 1 магистерская диссертация и 1 докторская (PhD) диссератция по теме проекта. Получили авторское свидетельтва на 2 учебное пособие.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілу дәрежесі: «Түркі өркениеті» концепциясын енгізу мақсатында «Контактология: түркі мәдениетінің әлемдік өркениетке әсері» монографиясы (Авакова Р.А., Баят Е. - Алматы: Қазақ университеті, 2020. - 160 б.); «Еуропа және Шығыс түркі сөздерінің этимологиялық сөздігі» (Авакова Р.А., Баят Е., Бектемирова С.Б., Акимишева Ж.А. - Алматы, Қазақ университеті, 2020. - 165 б.) жазылды және жарық көрді. Сонымен қатар 1 магистрлік диссертация және жоба тақырыбы бойынша 1 докторлық (PhD) диссертация. 2 оқу құралына авторлық куәлік алынды.

Efficiency (in Russian) : Эффективность результатов исследования: результаты исследования по лингвистической контактологии могут пролить свет на многие вопросы современной тюркологии (языковые контакты, этногенез тюркских народов, тюрко-монгольские контакты, тюркскую этнолингвистику). Эффективность результатов исследования поможет установить место и роль тюркской культуры в мировом цивилизационном пространстве и показать степень взаимовлияния гетерогенных культур мира. Результаты исследования помогут выявить основные пути развития казахстанской тюркологии, в частности, тюркского языкознания (и особенно, казахского языка), расставить акценты в изучении истории и культуры тюркских народов

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерінің тиімділігі: лингвистикалық контактологияның зерттеу нәтижелері қазіргі түркологияның көптеген мәселелерін (тілдік қарым-қатынастар, түркі халықтарының этногенезі, түркі-моңғол байланыстары, түркі этнолингвистикасы) зерттеуге оң нәтиже бере алады Зерттеу нәтижелерінің тиімділігі жаһандық өркениет кеңістігінде түркі мәдениетінің орны мен рөлін анықтауға мүмкіндік береді және әлемдегі гетерогенді мәдениеттердің өзара әсер ету дәрежесін көрсетеді. Сонымен қатар Қазақстандық түркологияның, атап айтқанда түркі тіл білімінің (әсіресе қазақ тілі) негізгі даму жолдарын анықтауға, түркі халықтарының тарихы мен мәдениетін зерттеуді кеңейтуге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Область применения: практическая значимость работы состоит в том, что основные выводы исследования могут быть использованы при написании тюркологических работ по специальности «Тюркология», «Востоковедение», «Филология», «Казахский язык», «Уйгурский язык», Узбекский язык», «Турецкий язык», «Азербайжанский язык» а также могут стать необходимой методологической основой для дальнейшего изучения и историографического анализа тюркизмов в неродственных языках. Результаты исследований по данной тематике помогут популяризации тюркских языков и культур на мировом пространстве, пробуждению мировой общественности к изучению тюркских языков и культур.

Field of application (in Kazakh) : Жұмыстың практикалық мәні: зерттеудің негізгі тұжырымдары «түркология», «шығыстану», «филология», «Қазақ тілі», «Ұйғыр тілі», «Өзбек тілі», "Түрік тілі", "Әзірбейжан тілі" мамандықтары бойынша түркологиялық еңбектер жазуда қолданыла алады, сонымен бірге түркизмдердің туыс емес тілдердегі тарихнамалық талдауын әрі қарай зерттеу үшін қажетті әдістемелік негіз болады. Осы тақырыптағы зерттеулердің нәтижелері әлемдегі түркі тілдері мен мәдениетін кеңінен насихаттауға, әлемдік қауымдастықты түркі тілдері мен мәдениетін зерттеуді кеңінен насихатитауға мүмкіндік береді