The object of research, development or design (in Russian) : АЛКАЛОИДЫ, КОЛОНОЧНАЯ ХРОМАТОГРАФИЯ, СПЕКТРАЛЬНЫЙ АНАЛИЗ, ХИМИЧЕСКАЯ МОДИФИКАЦИЯ, БИОЛОГИЧЕСКИЙ СКРИНИНГ

The object of research, development or design (in Kazakh) : АЛКАЛОИДТАР, БАҒАНАЛЫҚ ХРОМАТОГРАФИЯ, СПЕКТРЛІК ТАЛДАУ, ХИМИЯЛЫҚ ТҮРЛЕНДІРУ, БИОЛОГИЯЛЫҚ СКРИНИНГ

Aim of work (in Russian) : Химическое изучение растений на содержание алкалоидов, оптимизация методов выделения алкалоидов, определение реакционной способности отдельных фрагментов в молекулах алкалоидов в плане получения новых производных с потенциальными фармакофорными группами.

Aim of work (in Kazakh) : өсімдіктерге алкалоидтарды қамту бойынша химиялық зерттеу жүргізу, Алкалоидтарды бөліп алу әдістерін оңтайландыру, әлеуетті фармакофорлық топтарға ие жаңа туындыларды алу тұрғысынан алкалоидтардың молекулаларындағы жекелеген фрагменттердің реакциялық қабілетін анықтау.

Методы исследования (на русском) : экстракция, колоночная хроматография, спектральные методы (УФ-, ИК-, 1Н-, 13С- ЯМР)

Методы исследования (на казахском) : экстракция, бағаналық хроматография, спектрлік әдістер (УК-, ИҚ-, 1Н-, 13С-ЯМР).

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведено химическое изучение 11 видов растений семейств Ranunculaceae Juss., Asteraceae Dumort., Gentianaceae Juss., Papaveraceae Juss. на содержание алкалоидов, при этом выделены и идентифицированы 16 алкалоидов. Впервые из Gentiana decumbens L. выделены и идентифицированы пиридиновый алкалоид - генцианин, индольный алкалоид – гармин; из Aconitum monticola Steinb. - дитерпеновый алкалоид – дельфинофолин, из Aconitum anthoroideum DC. - делькозин. Проведена химическая модификация молекул цитизина и гармина, на основе которых синтезированы 16 новых производных, строение молекул установлены на основании элементного анализа и спектральных данных (УФ-, ИК-, 1Н-, 13С- ЯМР) и РСА. Проведен биологический скрининг выделенных алкалоидов и их производных на нейротропную, анальгетическую, антимикробную, цитотоксическую активности. Результаты исследования показали, что дитерпеновый алкалоид дельфинофолин обладает выраженной нейротропной, делькозин и лаппаконитин антимикробной, 8-ацетилгидразон гармина - выраженной анальгетической активностью. Разработан лабораторный регламент выделения алкалоида эхинопсина из мордовника белостебельного (Echinops albicaulis Kar. & Kir).

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ranunculaceae Juss., Asteraceae Dumort., Gentianaceae Juss., Papaveraceae Juss. тұқымдас 11 өсімдікке алкалоидтарды қамту тұрғысынан химиялық зерттеу жүргізіліп, 16 алкалоид бөліп алынды және сәйкестендірілді. Алғаш рет Gentiana decumbens L. өсімдігінен генцианин пиридинді алкалоиды, гармин индолды алкалоиды, Aconitum monticola Steinb. өсімдігінен дельфинофолин дитерпенді алкалоиды, Aconitum anthoroideum DC. өсімдігінен делькозин бөліп алынды және сәйкестендірілді. Цитизин және гармин молекулаларына химиялық түрлендіру жүргізілді, олардың негізінде 16 жаңа туынды синтезделді, молекулалардың құрылысы мен құрылымы элементтік талдау және спектрлік деректер (УК-, ИҚ-, 1Н-, 13С- ЯМР) мен РҚТ негізінде дәлелденді. Бөліп алынған алкалоидтар мен олардың туындыларының нейротропты, анальгетикалық, микробқа қарсы, цитоуытты белсенділігіне биологиялық скрининг жүргізілді. Зерттеу нәтижелері дельфинофолин дитерпенді алкалоиды айқын нейротроптық, делькозин мен лаппаконитин микробқа қарсы, гарминнің 8-ацетилгидразоны айқын анальгетикалық белсенділікке ие екенін көрсетті. Ақ сабақты лаңсадан (Echinops albicaulis Kar. & Kir) эхинопсин алкалоидын бөліп алудың зертханалық регламенті жасалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : выделены биологически активные алкалоиды и синтезированы новые производные на их основе.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : биологиялық белсенді алкалоидтар бөлініп алынды және олардың негізінде жаңа туындылар синтезделді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : биоорганическая химия, фармакология и фармацевтическое производство.

Field of application (in Kazakh) : биоорганикалық химия, фармакология және фармацевтикалық өндіріс.