The object of research, development or design (in Russian) : коллекция 192 образцов проса мировой и отечественной селекции.

The object of research, development or design (in Kazakh) : 192 сорттар мен үлгілерден тұратын шетелдік және отандық коллекциялар.

Aim of work (in Russian) : идентификация доноров ценных признаков мировой коллекции проса на основе молекулярно-генетических методов и отбор исходных форм для создания нового гибридного материала проса устойчивых к болезням и адаптированных к погодным условиям Северного Казахстана

Aim of work (in Kazakh) : молекулалық-маркерлер негізінде тары дүниежүзілік коллекциясының құнды белгілерінің донорларын анықтау және Солтүстік Қазақтан жағдайында бейімделген, ауруларға төзімді жаңа буданды материал шығару мақсатымен бастапқы фораларды сұрыптау

Методы исследования (на русском) : фенологические наблюдения согласно методическим указаниям по изучению мировой коллекции проca, полевая оценка устойчивости к пыльной головне по Агафонову и Курцевой, 1982; искусственная инокуляция спорами пыльной головни по Суркову и Колягину, 1988; принудительная гибридизация по Дорофееву и др., 1990; выделение геномной ДНК по методу Murray, 1980; проведение ПЦР по протоколу Wanchana et al., 2003 и Yamanakaet et al., 2004; электрофорез запасных белков общепринятые методики выделения, вертикального гель-электрофореза белков, регистрации их полипептидных спектров.

Методы исследования (на казахском) : фенологиялық бақылаулар тары коллекциясын зерттеу әдістемелік нұсқауларға сәйкес, егістік жағдайда қаракүйеге төзімділікке бағалау Агафонов және Курцева, 1982 бойынша; жасанды будандастыру Дорофеев және т.б., 1990; Геномды ДНҚ бөлу Murray, 1980 бойынша; ПТР жүргізу Wanchana et al., 2003 және Yamanakaet et al., 2004 сәйкес; қор белок электрофорезі полипептидті спектрлерді құжаттандыру бойынша жалпы қабылданған әдістемелер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведен подсчет всхожих телиоспор S.panici-miliacei и определена их активность для исскуственного заражения коллекции. В результате скрининга генофонда проса на устойчивость к головне выделены ценные резистентные формы из зарубежной коллекции и коллекции ВИР. В целом за годы исследования среди отчественной коллекции не наблюдались абсолютно иммунные сорта. Следует отметить, что отличились устойчивые образцы, в сочетании с высокой зерновой продуктивностью. Идентификация расового состава местной популяции головни на дифференцирующим наборе свидетельствовало том, что она представлена расами 1, 2, 3, 4 и 6А. В результате гибридизации зарубежных образцов проса с сортами казахстанской селекции создан гибридный материал несущий гены резистентности, который обеспечивают устойчивость к самым распрастраненным расам пыльной головни. На основе генетического контроля второго поколения F2 установлен моногенный характер наследования резистентности. Для изучения генетической вариабельности образцов проса протестировано всего 9 iPBS-маркера, из которых шесть дали воспроизводимый результат. У изученных 88 образцах проса выявлено 32 амплифицированных iPBS-фрагментов ДНК, из которых 23 были полиморфными.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тары коллекциясын жасанды инфекциялау үшін S. panici-miliacei телиоспораларының тіршілікке қабілетті зерттеліп белсенділігі анықталды. Тары генофондын төзімділікке скринингі нәтижесінде шетелдік және ВИР коллекциядан бағалы төзімді формалар анықталды. Жалпы, зерттеу жылдарында отандық коллекция арасында абсолютті иммундық сорттар байқалмады. Дәнді дақылдардың жоғары өнімділігімен үйлесімді төзімді үлгілер ерекшеленді. Қаракүйенің жергілікті популяциясының нәсілдік құрамын дифференциалдық жиынтығында зерттеу нәтижесінде 1, 2, 3, 4 және 6А нәсілдерден тұратынын анықталды. Шетелдік тары үлгілерін қазақстандық сорттармен будандастыру нәтижесінде қарақұйеге кең таралған нәсілдеріне төтеп беретін төзімділік гендер иеленушілер болып табылатын гибридті материал шығарылды. Екінші ұрпақты F2 генетикалық бақылауы негізінде төзімділік белгісі тұқым қуалаушылық ерекшелігі моногендік сипаты белгіленді. Тары үлгілерінің генетикалық өзгергіштігін зерттеу үшін 9 iPBS маркері сыналды, оның алтауы жоғары нәтиже берді. Зерттелген тарыдың 88 үлгісінде 32 іPBS-фрагменттері анықталды, оның 23 полиморфты.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : По результатам структурного анализа исходного и селекционного материала выделены продуктивные генотипы: PI 346945 (Россия) – 188,5 г/м2, К-9842 (Россия) – 192,7 г/м2, К-9703 (Россия) – 209,3 г/м2, К-2377 (Казахстан) – 448,5 г/м2, который представляют практический интерес для селекционных программ проса на иммунитет и высокую продуктивность. По результатам проведенных исследований за 2018-2020 гг. создан гибридный материал несущий гены резистентности, которые обеспечивают устойчивость к самым распрастраненным расам головни.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бастапқы және селекциялық материалды құрылымдық талдау нәтижелері бойынша өнімді генотиптер анықталды: PI 346945 (Ресей) - 188,5 г / м2, К-9842 (Ресей) - 192,7 г / м2, К-9703 (Ресей) - 209,3 г / м2, K-2377 (Қазақстан) - 448,5 г / м2, олар иммунитет пен жоғары өнімділікке бағытталған тары селекциясы бағдарламалары үшін ұсынылады.2018-2020 жж. зерттеулер нәтижесінде кең таралған нәсілдерге төтеп беретін төзімділік гендері бар буданды материал құрылды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Биотехнология, сельское хозяйство, селекция и семеноводство, защита растений.

Field of application (in Kazakh) : Биотехнология, ауыл шаруашылығы, селекция және тұқым шаруашылығы.