The object of research, development or design (in Russian) : созданная коллекция М7 генетически стабильные мутантные линий яровой пшеницы на ос-нове сортов, районированных в Казахстане, Женис и Эритроспермум-35 и обработкой доза-ми гамма радиации 100 и 200 Гр.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстанда шығарылған, Жеңіс және Эритроспермум-35 сорттары негізінде 100 және 200 Гр гамма-сәулелену дозалары негізінде өңделген жаздық бидайдың M7 генетикалық тұрақты мутантты желілерінің жиынтығы.

Aim of work (in Russian) : разработка интегральных подходов селекции яровой пшеницы для увеличения морфометрических параметров зерна, содержания важнейших микронутриентов в зерне, их биодоступности для улучшения питания населения.

Aim of work (in Kazakh) : дәннің морфометриялық параметрлерін, дәндегі ең маңызды микроэлементтердің құрамын, олардың биожетімділігін арттыру үшін жаздық бидайды сұрыптауға интегралды тәсілдерді әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Мутационная селекция, морфометрия зерна на основе цифровой системы визуализации анализатором отражательной способности SeedCount SC6000 Transmission Reflectance Analyser, содержание белка в зерне Grain AZX-50 portable grain analyzer, белковые фракции запасных белков зерна по методу Осборну. Определения содержания Са, Fe, Zn и фитиновой кислоты с применением пламенной атомной абсорбционной спектроскопии, активность фитазы спектрофотометрически, секвенирование гена TaPhyllc фитазы на 3500 Genetic Analyzer, Applied Biosystems, AB Hitachi. фитазы изучение экспрессии гена кДНК фитазы с праймерами TaPhylla1, TaPhylla2, TaPhyllb и TaPhyllc на Spectrum 4 B ESCO real time ПЦР.

Методы исследования (на казахском) : Seedcount SC6000 transmission Reflectance Analyser сандық визуализация жүйесі негізінде мутациялық селекция, астық морфометриясы, астық Grain azx-50 portable grain analyzer, Осборн әдісі бойынша қосалқы астық ақуыздарының ақуыз фракциялары. Жалынды атомдық абсорбциялық спектроскопияны қолдана отырып, Са, Fe, Zn және ФИТ қышқылының құрамын анықтау, фитазаның белсенділігі спектрофотометриялық, 3500 генетикалық анализаторға, қолданбалы Biosystems, AB Hitachi-ге TaPhyllc фитаза генінің реттілігі. фитазалар spectrum 4 B ESCO нақты уақыты PSR-де TaPhylla1, TaPhylla2, TaPhyllb және TaPhyllc праймерлері бар кднқ генінің экспрессиясын зерттеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : созданы генетически стабильные мутантные линий яровой пшеницы (М7 поколение) дозами гамма облучения 100 Гр и 200 Гр на основах сортов казахстанской селекции яровой пшеницы Женис и Эритроспермум-35 генетически стабильные Женис и Эритроспермум-35 (М7) мутантные линии яровой пшеницы, включающих Женис 100 Гр – 23 линии и 100 гр – 8 линии и сорта Эритроспермум-35 - 100 Гр мутантных линий 14 и 200 Гр – 24 линии. Эти линии были оценены по элементам продуктивности урожая, морфометрическим параметрам зерна. Площади зерна (ПЗ), его длины (ДЗ) и ширине (ШЗ) Женис и Эритроспермум-35 мутантные линии показали наибольшую фенотипическую вариабельность признаков ПЗ, и в меньшей степени, ДЗ. Скрининг на биодоступность микроэлементов в зерне показал широкий диапазон из-менчивости этих признаков: Ca:ФК - (1.27-10.41), ФК:Fe - (1.40–5.32) и ФК:Zn - (1.78–11.78) у Женис мутантных линий. Наибольшая биодоступность Fe и Zn обнаруживается у 100 Gy-созданных линиях по сравнению с сортом Женис. Определены нуклеотидные и аминокислотные последовательности кДНК гена фитазы и кодируемого им белка, сайтов гликолизирования у сортов и перспективных по содержанию ФК линий. Установлены различия в % сходства нуклеотидных и аминокислотных последовательностей между сортом и мутантными линиями со значениями: 46.9%/29.9%, 46.1%/28.2%, 45.7%/30.2% и 56.5%/30.2%. Изучена экспрессии гена кДНК фитазы с TaPhylla, TaPhyllb и TaPhyllc праймерами у линий, различающихся по содержанию ФК

Obtained results and novelty (in Kazakh) : жаздық бидайдың генетикалық тұрақты мутантты линиялаыры (М7 ұрпақ) гамма-сәулелену дозаларымен 100 Гр және 200 Гр жаздық бидайдың қазақстандық селекциясы сорттарының негізінде Жеңіс және Эритроспермум-35 генетикалық тұрақты Жеңіс және Эритроспермум-35 (М7) жаздық бидайдың мутантты линиялары құрылды, оған жеңіс 100 Гр – 23 линия және 100 Гр – 8 линия және Эритроспермум-35 сорттары мен 100 Гр мутантты линиялар 14 және 200 Гр - 24 линиялар. Бұл линиялар дақылдың өнімділік элементтері, астықтың морфометриялық параметрлері бойынша бағаланды. Астық алаңы, оның ұзындығы және ені. Жеңіс және Эритроспермум-35 мутантты линиялар астық алаңы белгілерінің ең жоғары фенотиптік өзгергіштігін және аз дәрежеде ені көрсетті. Дәндегі микроэлементтердің биожетімділігіне Скрининг осы белгілердің кең диапазонын көрсетті: Ca:ФК-(1.27 - 10.41), ФК:Fe-(1.40 - 5.32) және ФК:Zn–(1.78 - 11.78) Жеңіс мутантты линияларында. Fe және Zn ең үлкен биожетімділігі Жеңіс сортына қарағанда 100 Гр-құрылған линияларда кездеседі. Нуклеотидтер мен аминқышқылдарының тізбектерінің әр түрлі және мутантты линиялар арасындағы ұқсастықтарының % - ында айырмашылықтар бар: 46.9%/29.9%, 46.1%/28.2%, 45.7%/30.2% және 56.5% / 30.2%. ФҚ мазмұны бойынша ерекшеленетін линиялардағы TaPhylla, TaPhyllb және TaPhyllc праймерлерімен фитазаның cDNA генінің өрнектері зерттелді

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Созданные М 7 генетически стабильные Женис и Эритроспермум-35 мутантные линий яровой пшеницы, имеющие высокие морфометрические параметры зерна, содержания важнейших микронутриентов в зерне, улучшенную их биодоступность и высокую фитазную активность при прорастании.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Құрылған М 7 генетикалық тұрақты Жеңіс және Эритроспермум-35 мутантты желі астықтың жоғары морфометриялық параметрлері бар жаздық бидай, құрамы астықтағы аса маңызды микронутриенттерді, олардың биожетімділігін және жоғары шабудың фитаздық белсенділігі.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Новые мутантные линии яровой пшеницы с высокой фитазной активностью, могут быть другими естественными альтернативами микробной фитазе, используемых для минимизации негативного воздействия фитиновой кислоты в зерновых кормах.

Field of application (in Kazakh) : Фитаза белсенділігі жоғары жаздық бидайдың жаңа мутанттық желілері, дәнді дақылдардағы фитин қышқылының теріс әсерін азайту үшін қолданылатын микробтық фитаздың басқа табиғи баламалары болуы мүмкін.