The object of research, development or design (in Russian) : этноисторическая и религиозно-мифологическая картина мира тюркских народов

The object of research, development or design (in Kazakh) : Түркі халықтарының этнотарихи және діни-мифологиялық әлемінің бейнесін зерттеу.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является реконструкция целостной этноисторической и религиозно-мифологической картины мира тюркских народов (казахи, кыргызы, узбеки, туркмены, хакасы, якуты и др.). Для достижения поставленной цели в ходе реализации проекта поставлены следующие задачи: раскрыть основные направления исследования теории мифа в историографии; определить основные подходы к пониманию феномена «этноисторическая и мифологическая картина мира»; исследовать структуру и особенности традиционной картины мира тюркских народов, раскрыть пути формирования этнокультурных традиций, являющихся маркерами этнической идентичности тюркских народов.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты түркі халықтарының этнотарихи және діни-мифологиялық әлемінің сипатының жаңғыртпасын жасау. Түркі халықтарының мифологиялық және рухани әлемі сипатының генезисі және негізгі құрылымын ерекшеліктерін, халықтың дәстүрлі дүниетанымындағы мифологиялық көріністердің даму кезеңдерін көрсету. Жобаның міндеттері ретінде миф теориясын зерттеудегі негізгі бағыттарды анықтау, «Әлемнің этнотарихи және мифологиялық сипаты» феноменін түсінудегі негізгі тәсілдерін тұжырымдау; түркі халықтары дәстүрлі дүниетанымындағы әлем бейнесінің құрылымы мен ерекшеліктерін зерттеу, түркі халықтарының этникалық идентификациясының рухани белгілеріне айналған тұрақты дәстүрлердің қалыптасу жолдарын анықтау.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования: В научном исследовании применены следующие методы - системный, сравнительно-исторический, проблемно-тематический, историко-культурный анализ.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері: Ғылыми зерттеуде жүйелілік, салыстырмалы-тарихи, тематикалық-проблемалы, тарихи-мәдени талдау әдістері қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Дана характеристика и определены основные параметры, генезис и преемственность этноисторической и мифологической картины мира, исследованы общие архетипы, лежащие в основе культуры кочевых народов Центральной Азии. На основе анализа фольклорных памятников, археологических артефактов и образцов тюркской мифологии были разработаны научные гипотезы о происхождении и преемственности духовной культуры тюркских народов и племен, населявших в древности степи Евразии. Посредством научной трактовки понятий акын и баксы, «аруах», мифических образов Коркыт-Камбар, Алаша, Кыдыр ата, Тукти Шашти Азиз баба, Алпамыс батыр, раскрыто их влияние в контексте источника сакрального знания традиционной культуры казахского народа на формирование облика его этнической идентичности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Орталық Азияның түркі тілдес халықтарының этнотарихи және мифологиялық әлемінің сипаты мен негізгі параметрлері, генезисі мен сабақтастығы айқындалады және ортақ бейне архетиптер зерттелді. Түркі халықтарының рухани мәдениетінің Еуразияның дала белдеуін ежелден мекендеген тайпалардың мифологиясына байланысты шығу тегі мен сабақтастығы туралы ғылыми болжамдарға осы аймақтың ежелгі халықтарының мифтері жазылған дереккөздерді талдау арқылы қол жеткізілді. Қорқыт-Қамбар, Алаша, Қыдыр ата, Баба Түкті Шашты Әзіз, Алпамыс батыр мифтік бейнелері, жыраулар мен бақсылар, аруақ ұғымдары талданып, оларды қазақ халқының дәстүрлі мәдениетіндегі сакральді білімнің тарихи дерек көзі ретінде этникалық бірегейлігік бейнесін қалыптастырудағы ықпалы айқындалды

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные показатели: средневековая тюркская литература является важной частью истории средневекового Казахстана. Их значение в изучении отечественной истории велико.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивтік көрсеткіштер: ортағасырлық түркілік әдебиеттер ортағасырлық Қазақстан тарихының маңызды бөлігі болып табылады. Олардың Отан тарихын зерттеудегі маңызы зор.

Level of implementation (in Russian) : результаты исследований авторов получили отражение в научных публикациях (база Скопус -3, РИНЦ -2, ККСОН -6, материалы конференций - 9), а также в читаемом для магистрантов элективном курсе «Древнетюркская мифология в цивилизации номадов» (6М020300 – специальность История, магистратура, осенний семестр). В ходе исследований подготовлена коллективная монография «Ғасырлар тоғысындағы түркі халықтары әлемінің діни-мифологиялық сипаты» (Алматы: Қазақ Универсиеті, 2020. – 180 с.), а также проведен в формате on-line научный семинар по теме «Мифология тюркских народов: система преемственности».

Level of implementation (in Kazakh) : : Ғылыми зерттеу нәтижелері авторлардың мақалалары жарияланған ғылыми және ғылыми-теориялық басылымдарда көрініс тапқан (Скопус -3, РИНЦ -2, ЖАК басылмдарда -6, конференция материалдары 9). Ғылыми жобаның негізгі ғылыми қорытындылары бойынша «Көшпелілер өркениетіндегі түркі мифологиясы» атты элективті курс дайындалды (6М020300 – Ғылыми тарих мамандығы бойынша магистратура бөлімі). Негізгі тұжырымдар «Ғасырлар тоғысындағы түркі халықтары әлемінің діни-мифологиялық сипаты» (Алматы: Қазақ Универсиеті, 2020. – 180 б.) атты ұжымдық монорафия да көрініс тауып, түркітілдес елдердің ғалымдарының қатысуымен 15 қазан 2020 жылы өткен «Түркі халықтарының мифологиясы: сабақтастық жүйесі» атты ғылыми on-line семинарда талқыланды.

Efficiency (in Russian) : Определяются характер и основные параметры, Генезис и преемственность этнотарихического и мифологического мира тюркоязычных народов Центральной Азии.С другой стороны, определяются характер и основные параметры этнотарихического и мифологического мира народов, населявших территорию Казахстана, Генезис и преемственность, изучаются общие образные архетипы.

Efficiency (in Kazakh) : Орталық Азияның түркі тілдес халықтарының этнотарихи және мифологиялық әлемінің сипаты мен негізгі параметрлері, генезисі мен сабақтастығы айқындалады.Екінші жағынан, Қазақстан территориясын мекен еткен халықтарының этнотарихи және мифологиялық әлемінің сипаты мен негізгі параметрлері, генезисі мен сабақтастығы айқындалады және ортақ бейне архетиптер зерттелді.

Field of application (in Russian) : Результаты исследования могут быть использованы в высших учебных заведениях на лекциях по истории раннего и средневекового Казахстана.Кроме того, в преподавании предметов "История Казахстана в Средние века", "тюркология", "Краеведение", и т.д.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін жоғары оқу орындарында ерте және орта ғасырлық Қазақстан тарихы бойынша оқылатын дәрістерде қолдануға болады.Сонымен қатар «орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы», «Түркітану»,«Өлкетану» пәндерін оқытуда тигізер көмегі зор.