The object of research, development or design (in Russian) : Сорта малины: Брусиловская, Геркулес, Брянское Диво, Ярославна, Новокитаевская, Бригантина, Солоха, Моросейка, Полка, Полана, Laska, Natcher, Kweli, Груви, Ruby Beauty, Маржан, Дальняя и 3 гибрида 12-4, 4/17, (№1-Qale)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Таңқурай сорттары: Брусиловская, Геркулес, Брянское Диво, Ярославна, Новокитаевская, Бригантина, Солоха, Моросейка, Полка, Полана, Laska, Natcher, Kweli, Груви, Ruby Beauty, Маржан, Дальняя и 3 гибрида 12-4, 4/17.

Aim of work (in Russian) : Организация производства оздоровленного элитного посадочного материала коммерчески ценных отечественных и зарубежных сортов и гибридов малины.

Aim of work (in Kazakh) : Коммерциялық құнды отандық және шетелдік таңқурай сорттары мен будандарының жақсартылған элиталық отырғызу материалын өндіруді ұйымдастыру.

Методы исследования (на русском) : Для разработки биотехнологического регламента ускоренного микроразмножения коммерчески ценных сортов и гибридных форм малины в 2018-2020 гг проводили эксперименты по получению асептических растений малины (введение в культуру in vitro), клональному микроразмножению, получению корневой системы в культуре in vitro, адаптации в нестерильных условиях (перевод in vivo) и пересадке в открытый грунт. Для получения асептических растений и клонирования in vitro использованы методы клонального микроразмножения, методические рекомендации, публикации и патенты зарубежных авторов.

Методы исследования (на казахском) : 2018-2020 жылдары таңқурайдың коммерциялық бағалы сорттарын және гибридті түрлерін үдемелі микрокөбейтудің биотехнологиялық регламенттерін әзірлеу үшін асептикалық таңқурай өсімдіктерін алу (in vitro культураға енгізу), клональды микрокөбейту, in vitro культурасында тамыр жүйесін алу, зарарсыздандырылмаған жағдайда бейімделу (in vivo жағдайында ауыстыру) және ашық жерге көшіру. Асептикалық өсімдіктер алу үшін және in vitro клондау кезінде клональды микрокөбейту әдістері, нұсқаулықтар, шетелдік авторлардың жарияланымдары мен патенттері қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Исследования показали, что оптимальной питательной средой для клонального микроразмножения малины является среда МС с удвоенным содержанием NaFeEDTA, содержащая 0,5 мг/л БАП и 0,1 мг/л ИМК, а для некоторых генотипов – среда с увеличенным в 3 раза содержанием хелата железа и внесением 1,0 мг/л аскорбиновой кислоты (АК). Увеличение продолжительности сохранения растений in vitro достигается снижением температуры содержания до +4…5°С, освещённости до 10 μmol m-2s-1 с 10-часовым фотопериодом на среде МС с 3% сахарозой в сочетании с регуляторами роста растений 0,5 мг/л БАП, 0,1 мг/л ИМК. Создана клоновая коллекция малины in vitro коммерчески важных сортов и гибридов. Оптимальной средой для стимулирования ризогенеза малины в культуре in vitro является среда, содержащая ½ макро- и микросолей по МС, 0,25 мг/л ИМК, 0,5 мг/л АК, 0,3 мг/лГК, 1,5 г/л джелрайта, 3,0 г/л агара. Лучшим почвенным субстратом для перевода укоренившихся побегов малины in vivo является смесь 50% торфа + 40% чернозёма + 10% песка, стерилизованная путем автоклавирования при температуре 102°С от 0,8 до 1,0 атм. в течение 20 мин. Научная новизна проекта заключается в разработке биотехнологического регламента клонального микроразмножения малины и внедрении этой инновационной технологии в практику питомниководства в Казахстане для производства оздоровленных элитных саженцев коммерчески ценных сортов и гибридов малины.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеулер көрсеткендей, таңқурайды клональды микрокөбейту үшін оңтайлы қоректік орта NaFeEDTA құрамы екі еселенген MC орта болып табылады, құрамында 0,5 мг/л БАП және 0,1 мг/л ИМК, және кейбір генотиптер үшін - темір хелатының құрамы 3 есе артқан, 1,0 мг/л аскорбин қышқылы (АК) енгізілген орта. In vitro жағдайында өсімдіктерді сақтау ұзақтығын арттыру үшін температураны + 4...5°С дейін төмендету арқылы қол жеткізілді, 10 μmol m-2s-1 жарықтандыруы 10 сағаттық фотопериодпен 3% сахарозамен өсімдіктердің өсу реттегіштерімен бірге 0,5 мг/л БАП, 0,1 мг/л ИМК. Таңқурайдың in vitro коммерциялық маңызды сорттар мен габридтардың клонды коллекциясы құрылды. In vitro культурадағы таңқурай ризогенезін ынталандырудың оңтайлы құрамында ½ макро және микротұздары бар МС, 0,25 мг/л ИМК, 0,5 мг/л АК, 0,3 мг/лГК, 1,5 г/л джелрайт, 3,0 г/л агар ортасы болып табылады. Тамырланған таңқурай өскіндерін in vivo жағдайында көшіру үшін ең жақсы топырақ субстраты – 50% торф + 40% қара топырақ + 10% құм қоспасы, 0,8-ден 1,0 атмосфераға дейін 102°C температурада 20 минут ішінде автоклавта зарарсыздандырылған. Жобаның ғылыми жаңалығы - таңқурайдың клонды микрокөбейтуіне арналған биотехнологиялық регламентін әзірлеуге және осы инновациялық технологияны питомниктер практикасына енгізуге, коммерциялық құнды таңқурай сорттары мен будандарының элиталық көшеттерін өндіруге арналған.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На основе проведенных экспериментов и полученных результатов разработан «Биотехнологический регламент ускоренного микроразмножения малины». Использование данного биотехнологического регламента гарантирует массовое клональное микроразмножение, адаптацию пробирочных in vitro растений к in vivo условиям и получение элитного посадочного материала коммерчески ценных сортов и гибридов малины.Создана клоновая коллекция в культуре in vitro, состоящая из 20 коммерчески важных отечественных и зарубежных сортов и гибридов малины с ценными хозяйственно-биологическими признаками для использования в качестве исходного материала для получения элитных саженцев малины.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Өткізілген тәжірибелер мен алынған нәтижелер негізінде «Таңқурайдың үдемелі микрокөбейтуінің биотехнологиялық регламенті» жасалды. Осы биотехнологиялық регламенті қолдану жаппай клонды микрокөбейтуге, пробиркадағы in vitro өсімдіктердің in vivo жағдайына бейімделуіне және таңқурайдың коммерциялық құнды сорттары мен будандарынан элиталық отырғызу материалын алуға кепілдік береді. Таңқурайдың элиталық көшеттерін алу үшін, бастапқы материал ретінде пайдалану үшін, құнды экономикалық және биологиялық сипаттамалары бар таңқурайдың 20 коммерциялық маңызды отандық және шетелдік сорттары мен будандарынан тұратын in vitro культурасындағы клональды жинақ құрылды.

Level of implementation (in Russian) : Полученные результаты НИР внедрены в производство и могут быть применены в коммерческих целях.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижелері өндіріске енгізілді және оларды коммерциялық мақсаттарда пайдалануға болады.

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Биотехнология, сельское хозяйство.

Field of application (in Kazakh) : Биотехнология, ауыл шаруашылығы.