The object of research, development or design (in Russian) : помещения школ города Алматы; ДНК из образцов крови и ткани больных раком легких; генетические линии Drosophila melanogaster; тест-системы дрозофилы М-5 (Basc) и со сцепленными половыми хромосомами.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Алматы қаласының мектеп ғимараттары; өкпе рак ауруы бар науқастардың қан және тін үлгілеріндегі ДНҚ; Drosophila melanogaster генетикалық линиялары; дрозофиланың М-5 (Basc) тест-жүйелері, сонымен бірге жыныс хромосомалармен тіркескен жүйелері.

Aim of work (in Russian) : разработать методики для измерения эманации изотопов радона с помощью современных электронных радиометров и твердотельно-трековых детекторов, доступные для использования населением РК и определить их экономичность и эффективность; выявить генетические конструкции с репортерным геном флюоресценции дрозофилы, чувствительные к воздействию альфа излучения; разработать предложения по улучшению антирадонового законодательства в Республике Казахстан; провести сравнительный анализ генетической гетерогенности у лиц, болеющих раком легкого в исследуемой выборке из популяции Алматинской области; определить уровень экспрессии ряда генов, ответственных за развитие рака легкого в изучаемой выборке; провести моделирование онкорадиопоражения изотопами радона на пучках альфа-частиц с использованием биотестов.

Aim of work (in Kazakh) : ҚР тұрғындарына радон изотоптарының жоғары эманациясы қаупінің деңгейін анықтау мақсатында қаттыденелі-тректі детекторлардың тиімділігі мен үнемділігін анықтау; альфа сәулеленуінің әсеріне сезімтал дрозофиланың флюоресценциялық репортерлы геномы бар генетикалық конструкцияларды анықтау; Қазақстан Республикасында антирадонды заңнаманы жақсарту бойынша ұсыныстар жасау; Алматы облысының популяцияларының іріктемесінде өкпе рагы ауыратын адамдарда генетикалық гетерогенділігіне талдау жасау; биотесттер арқылы альфа-бөлшектер шоғырында радон изотопымен онкорадиозақымдалуын моделдеуін жасау.

Методы исследования (на русском) : физические, молекулярно-генетические и статистические

Методы исследования (на казахском) : физикалық, молекулалық-генетикалық және статистикалық.

Obtained results and novelty (in Russian) : разработана методика измерения изотопов радона твердотельно-трековыми детекторами, определена их экономичность и эффективность для использования населением; созданы генетические конструкции с репортерными генами CFP и GAL4 дрозофилы и проведено моделирование онкорадиопоражения изотопами радона на пучках альфа-частиц в биотестах М-5 (Basc) и сцепленных Х-хромосом; проведено генотипирование 66 пациентов, проживающих на территории Алматинской области, на наличие мутаций в генах TP53, EGFR, C-KIT, Her2, KRAS, NRAS; разработаны предложения по улучшению антирадонового законодательства в Республике Казахстан и направлены в акимат г.Алматы, профильные комитеты мажилиса РК, местные представительные органы и в Министерство Юстиции РК.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : радон изотоптарының жоғары эманациясы қаупінің деңгейін анықтау мақсатында қаттыденелі-тректі детекторлардың тиімділігі мен үнемділігін өнделді; дрозофиланың CFP және GAL4 репортерлік гендері бар генетикалық конструкциялар жасалды және М-5 (Basc) биотестіндегі альфа-бөлшектердің шоқтарында және тіркелген Х-хромосомаларда радон изотоптарының онкорадиозақымдалуының модельдеуі жүргізілді; Алматы облысының аумағында тұратын 66 пациентке tp53, EGFR, C-KIT, Her2, KRAS, NRAS гендерінде мутациялардың болуына байланысты генотиптелуі жүргізілді; Қазақстан Республикасында антирадонды заңнаманы жақсарту бойынша ұсыныстар жасалды және оларды Алматы қаласының әкімділігіне, ҚР Мәжілісінің бейінді комитеттеріне, жергілікті өкілді органдарға және ҚР Әділет министрлігіне жолданды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : по Проекту конструктивные и технико-экономические задания не предусмотрены согласно календарному плану.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : күнтізбелік жоспар бойынша Жобада конструктивты және техника-экономикалық негіздемелер жоспарланған жоқ.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : результаты исследования могут быть использованы специалистами в области биологии, химии, гигиены и экологии, заинтересованными в развитии радиационной тематики, службы экологического мониторинга. Может применяться во всех научных учреждениях СНГ, заинтересованных в изучении загрязнений окружающей среды. Методика измерения радона в помещениях может быть использована для определения жилья по радиоционному загрязнению

Field of application (in Kazakh) : зертеу нәтижелерін мамандар биология, химия, гигиена және экология салаларында, радиациялық зерттеу бағыттарында, экологиялық мониторинг қызметінде қолдануы мүмкін. Қоршаған ортаның ластануын зерттеумен айналысатын ТМД елдерінің барлық ғылыми мекемелерінде пайдалануға қолайлы. Ғимаратта радонды өлшеу әдістемесі тұрғын үйдін радиациялық ластануын анықтау үшін пайдаланылуы мүмкін.