The object of research, development or design (in Russian) : Мультимодальные импульсы ШАЛ, свойства ШАЛ, узкий передний конус ШАЛ, акустические сигналы в земной коре.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Мультимодальды КАН импульстері, КАН қасиеттері, кең атмосфералық нөсердің алдыңғы тар конусы, жер қыртысындағы акустикалық сигналдар.

Aim of work (in Russian) : Эксплуатация, анализ и отбор событий с энергией до 1018 эВ с установ: Горизонт-Т, ливневая установка, «АДРОН-55» и мониторинговая система МАС1- МАС2.

Aim of work (in Kazakh) : Горизонт-Т, нөсерлік қондырғысы, «АДРОН-55» және МАС1- МАС2 бақылау жүйесі қондырғыларынан энергия қуаты 1018 эВ дейінгі оқиғаларды талдау, таңдау және пайдалану жұмыстарын жүргізу.

Методы исследования (на русском) : Теоретические, экспериментальные, компьютерные.

Методы исследования (на казахском) : теориялық, тәжірибелік, компьютерлік.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведена эксплуатация, анализ и отбор событий с энергией до 1018 эВ с установки Горизонт-Т. По набранному экспериментальному материалу с высокими точностями измерений оценены массы частиц порядка 1012эВ. Проведен сравнительный анализ характеристик ПКЛ ливневой установки с результатами моделирования. Сравнительный анализ результатов расчета с данными ливневой установки показал хорошее согласие. Проведен физический запуск установки и совместный анализ данных всех детекторов установки «АДРОН-55». Разработана программа «Адрон» для анализа и отбора событий ионизационных камер и сцинтилляторов по данным нулевого банка. Создана база данных по акустической эмиссии земной коры и сейсмической активностью региона. Разработан программный комплекс для анализа экспериментальных данных мониторинговых систем МАС1 и МАС2.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Горизонт-Т қондырғысынан қуаты 1018 эВ дейінгі оқиғаларды пайдалану, талдау және таңдау жүзеге асырылды. Жоғары өлшеу дәлдігімен жинақталған эксперименттік мәліметтер негізінде шамамен 1012 эВ бөлшектердің массалары бағаланды. Нөсерлі қондырғысының бастапқы ғарыштық нөсер сипаттамаларына модельдеу нәтижелері бар салыстырмалы талдау жүргізілді. Есептеу нәтижелерін нөсерлі қондырғысының деректерімен салыстыра талдағанда, жақсы үйлесетінін көрсетті. «АДРОН-55» қондырғысы физикалық түрде іске қосылып, оның барлық детекорларындағы деректерді бірлесіп талдау жүргізілді. Нөлдік банктің мәліметтері бойынша оқиғаларды көзбен көру, таңдау және талдау үшін бағдарламалық интерфейс жасалды. Жер қыртысының акустикалық эмиссиясы және өңірдің сейсмикалық белсенділігі бойынша деректер базасы құрылды. МАС1 және МАС2 бақылаушы жүйелерінің эксперименттік деректерін талдауға арналған бағдарламалық кешен әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В связи с дальнейшим увеличением площади детекторов, ожидается, что число взаимодействий с энергией выше 3∙1015 эВ составит более 3500 событий в год, а это - новые знания в области физики и астрофизики высоких энергий.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Детекторлар алаңының одан әрі ұлғаюына байланысты 3∙1015 эВ энергиядан жоғары қуатты өзара әрекеттесу саны жылына 3500-ден астам оқиғаны құрайды деп күтілуде, ал бұл дегеніміз - жоғары энергиялардың физикасы мен астрофизикасы саласындағы жаңа білім.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Развитие исследований по физике элементарных частиц и космических лучей высоких и сверхвысоких энергий решают фундаментальные проблемы физики адронных процессов, астрофизики, физики атмосферы, сейсмологии и космологии.

Efficiency (in Kazakh) : Жоғары және аса жоғары энергиялардың элементар бөлшектер физикасы мен ғарыш сәулелері бойынша зерттеулерді дамыту адрондық процестер физикасының, астрофизиканың, атмосфера физикасының, сейсмология мен космологияның іргелі мәселелерін шешеді.

Field of application (in Russian) : Теоретическая физика, физика космических лучей и высоких энергий, астрофизика, физика атмосферы и сейсмология.

Field of application (in Kazakh) : Теориялық физика, ғарыштық сәулелер мен жоғары энергия физикасы, астрофизика, атмосфера физикасы және сейсмология.