The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются данные, полученные в результате проведения генотипического полиморфизма и анализа 16СрРНК из образцов ДНК, выделенных из буккального эпителия, так же результаты клинического обследования зубов среди детей. Данные образцы собраны ранее среди исследуемой группы подростков – учеников средних школ и Назарбаев Интеллектуальных Школ в следующих городах: Нур-Султан, Караганда, Кокшетау, Семей, Оскемен: в общей сложности 2303 учащихся в возрасте от 11 до 15 лет (с 6-го по 9-е классы).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары - генотиптік полиморфизм және буккалды эпителийінен оқшауланған ДНҚ үлгілерінен 16S rRNA анализі нәтижесінде алынған мәліметтер, сондай-ақ балалар арасындағы тістерді клиникалық зерттеу нәтижелері. Бұл үлгілер зерттелген жасөспірімдер тобының арасында - келесі қалалардағы орта мектептер мен Назарбаев Зияткерлік мектептерінің оқушылары арасында жиналды: Нұр-Сұлтан, Қарағанды, Көкшетау, Семей, Өскемен: барлығы 11 жастан 15 жасқа дейінгі 2303 оқушы (6-дан бастап 9 сыныптар).

Aim of work (in Russian) : Цель работы - Провести статистический анализа полученных данных микробиома полости рта и генетического полиморфизма, сопоставление с данными по частоте и распространенности патологий полости рта, с целью выявления ассоциаций и определения биомаркеров потологий полости рта.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – ауыз қуысының микробиомасы мен генетикалық полиморфизм бойынша алынған мәліметтерге статистикалық талдау жүргізу, ауыз қуысы патологияларының биомаркерлерін және ассоциацияларды анықтау мақсатында патологиялар жиілігі мен таралуы туралы мәліметтерді салыстыру.

Методы исследования (на русском) : Статистический анализ данных полученных методами генетического, молекулярно-биологические анализа, так же результатов клинического обследования зубов среди детей. В данном отчете представлены результаты статистического анализа исследования генотипического полиморфизма и 16СрРНК анализа для определения микробиома полости рта учащихся, так же частота и распространенность кариеса зубов, корреляция с различными факторами, влияющие на рост и степень тяжести кариеса зубов.

Методы исследования (на казахском) : Генетикалық, молекулалық биологиялық талдау әдістерімен алынған мәліметтерді статистикалық талдау, сонымен қатар балалар арасындағы тістерді клиникалық зерттеу нәтижелері. Бұл есепте студенттердің ауыз қуысының микробиомасын анықтау үшін генотиптік полиморфизмді зерттеудің статистикалық анализі және 16S rRNA анализінің нәтижелері, сонымен қатар тіс кариесінің жиілігі мен таралуы, тіс кариесінің өсуіне және ауырлығына әсер ететін әр түрлі факторлармен корреляциясы көрсетілген.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате выполнения работ, запланированных на 2020 год, были получены следующие результаты: 1 Завершены работы по анализу микробиома полости рта, идентифицирован 61 таксон, ассоциированный с внутренними факторами организма, включая болезни, 92 таксона, связанных с диетой и образом жизни, а также 7 таксонов, связанных с факторами окружающей среды, включая лекарственные препараты и химические воздействия. 2 Определены гены – кандидаты, предрасполагающие к росту кариеса зубов среди подростков Казахстана, такие как: вариант DLX3 (rs2278163) и ENAM (rs12640848), рекомендуемые в качестве диагностического генетического биомаркера среди населения Казахстана. 3 Выявлена высокая распространенность кариеса зубов в определенных регионах Казахстана, связанная с определенным режимом питания. Так же выявлен высокий рост кариеса в менее обеспеченных группах населения. Образование родителей и материальное состояние могут быть очень важными детерминантами здоровья полости рта среди подростков Казахстана. 4 В рамках исполнения задачи по публикации данных и представлению их на международных конференциях было подано и приняты две статьи и 3 тезиса. 5 В результате проведенной работы опубликованы 3 статьи в рецензируемых зарубежных научных изданиях, индексируемых в базах данных Web of Science (Q1, Q3, Q4) с ненулевым импакт фактором. Также опубликованы 2 публикации в отечественных научных изданиях.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2020 жылға жоспарланған жұмыстарды орындау мақсатында келесі нәтижелерге жеттік: 1 Ауыз қуысының микробиомасын талдау бойынша жұмыстар аяқталды, ағзаның ішкі факторларымен байланысты 61 таксон, оның ішінде аурулар, диета мен өмір салтына байланысты 92 таксон, сондай-ақ дәрі-дәрмектер мен химиялық әсерлерді қоса алғанда, қоршаған орта факторларымен байланысты 7 таксон анықталды. 2 Қазақстан тұрғындары арасында диагностикалық генетикалық биомаркер ретінде ұсынылатын dlx3 (rs2278163) және ENAM (rs12640848) нұсқалары сияқты Қазақстан жас өспірімдері арасында тіс жегісінің өсуіне бейім кандидат -гендер анықталды. 3 Қазақстанның белгілі бір өңірлерінде белгілі бір тамақтану режимімен байланысты тіс жегінің жоғары таралуы анықталды. Сондай-ақ халықтың аз қамтылған топтарында кариестің жоғарыға өскені анықталды. Ата-аналардың білімі мен материалдық жағдайы Қазақстан жас өспірімдерінің арасындағы ауыз қуысы денсаулығының өте маңызды детерминанты болуы ықтимал. 4 Деректерді жариялау және оларды халықаралық конференцияларда ұсыну міндетін орындау аясында екі мақала мен 3 тезис беріліп, қабылданды.. 5 Жүргізілген жұмыс нәтижесінде нөлдік емес импакт-факторы бар Web of Science (Q1, Q3, Q4) дерекқорында индекстелетін рецензияланған шетелдік ғылыми басылымдарда 3 мақала жарияланды. Сондай-ақ, отандық ғылыми басылымдарда 2 мақала жарияланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Научная значимость и практическая ценность. Данное исследование окажет существенный вклад в определение общего состояния здоровья полости рта детского населения и понимание процессов активного развития кариеса среди лиц детского возраста с дальнейшим прогрессированием заболеваний зубов во взрослом возрасте. Более того, данное исследование предоставляет уникальную возможность для изучения влияния социальных и экономических детерминант на здоровье населения в Республике Казахстан. Поскольку результаты исследования могут быть легко реализованы в медицинской практике, социально-экономическая значимость развития метода может оказать существенный эффект с целью улучшения качества жизни людей с патологиями полости рта, благодаря более эффективным методам профилактики, диагностики и лечения зубов, а также формированию высококвалифицированного персонала в данной области. Таким образом, мы надеемся, что по результатам проведенного исследования, выявленные нами биомаркеры будут внедрены в диагностические методы для прогнозирования и определения группы риска с целью проведения своевременных профилактических мероприятий заболеваний полости рта. Данные генетические методы могут значительно продвинуть внедрение инновационных методов в образовании и в медицине, путем развития персонализированной медицины.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ғылыми маңыздылығы және практикалық маңызы. Жүргізілген зерттеу - бұл балалар популяциясының ауыз қуысының жалпы жағдайын анықтауға және ересек жасында тіс аурулары одан әрі өршіген балалар арасында кариенің белсенді даму процестерін түсінуге нақты үлес. Сонымен қатар, бұл зерттеу Қазақстандағы денсаулық сақтаудың әлеуметтік және экономикалық детерминанттарын зерттеудің ерекше мүмкіндігін пайдаланады.Зерттеу нәтижелері медициналық практикада оңай енгізілуі мүмкін болғандықтан, әдісті дамытудағы әлеуметтік-экономикалық маңыздылығы ауыз қуысының патологиясы бар адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту, тістердің алдын-алу, диагностикалау және емдеудің тиімді әдістерінің арқасында, сонымен қатар жоғары білікті кадрларды қалыптастырудың арқасында айтарлықтай әсер етуі мүмкін.Осылайша, зерттеу нәтижелері бойынша біз анықтаған биомаркерлер ауыз қуысы ауруларының алдын алу шараларын уақтылы өткізу мақсатында тәуекел тобын болжау мен анықтаудың диагностикалық әдістеріне енгізіледі деп үміттенеміз. Бұл генетикалық әдістер дербестендірілген медицинаны дамыту арқылы білім беру мен медицинада инновациялық әдістерді енгізуге айтарлықтай ықпал ете алады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Диагностика заболеваний полости рта, определение предрасположенности пациентов к воспалительным заболеваниям полости рта, так же распространенности кариеса зубов с целью своевременного проведения профилактических мероприятий среди выявленной группы риска. Рекомендации по внедрению/Область применения: Область применения: генетическая эпидемиология, общественное здравоохранение, менеджмент в здравоохранении, скрининговые программы в стоматологии, профилактические осмотры в стоматологии.

Field of application (in Kazakh) : Ауыз қуысы ауруларының диагностикасы, науқастың ауыз қуысының қабыну ауруларына бейімділігін анықтау, сонымен қатар анықталған тәуекел тобының арасында профилактикалық іс-шараларды уақтылы өткізу мақсатында тіс кариесінің таралуы. Іске асыру бойынша ұсыныстар / Қолдану аясы: Қолданылуы: Генетикалық эпидемиология, денсаулық сақтау, денсаулық сақтауды басқару, стоматологиядағы скринингтік бағдарламалар, стоматологиядағы тексерулер.