The object of research, development or design (in Russian) : энтомоакарифаги, хищники – фитосейулюс (Mesostigmata, Phytoseiidae), ориус (Paraneoptera, Anthocoridae), неосейулюс (Mesostigmata, Phytoseiidae); фитофаги – обыкновенный паутинный клещ (Trombidiformes, Tetranychidae), табачный трипс (Thripidae, Thysanoptera), тепличная белокрылка (Homoptera, Aleyrodidae).

The object of research, development or design (in Kazakh) : энтомоакарифагтар, жыртқыштар – фитосейулюс (Mesostigmata, Phytoseiidae), ориус (Paraneoptera, Anthocoridae), неосейулюс (Mesostigmata, Phytoseiidae); фитофагтар – кәдімгі өрмекші кене (Trombidiformes, Tetranychidae), темекі трипсі (Thripidae, Thysanoptera), жылыжай аққанаты (Homoptera, Aleyrodidae).

Aim of work (in Russian) : Разработать технологию массового разведения и применения основных энтомоакарифагов: фитосейулюс (Phytoseiulus persimilis Ath.-H.), ориус (Orius laevigatus Fieb.) и неосейулюс (Neoseiulus cucumeris Oud.).

Aim of work (in Kazakh) : Негізгі энтомоакарифагтар: фитосейулюс (Phytoseiulus persimilis Ath.-H.), ориус (Orius laevigatus Fieb.) және неосейулюс (Neoseiulus cucumeris Oud.) жаппай көбейту технологиясын жасау және пайдалану.

Методы исследования (на русском) : общепринятые в энтомологии, защите растений.

Методы исследования (на казахском) : энтомология, өсімдік қорғау саласындағы жалпыға бірдей қолданылатын әдістер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Осуществлен поиск полезных видов насекомых в агроценозах и естественных ареалах в условиях Алматинской области. Выполнен трансферт из Всероссийского НИИ защиты растений паразита бахчевой тли афидиуса колемани (Aphidius colemani) и из Всероссийского НИИ биологической защиты растений неосейулюса (Neoseiulus cucumeris). Проведен мониторинг в агроценозах тепличных хозяйств по установлению степени заселенности овощных культур фитофагами и определены видовой состав энтомофагов. В некоторых хозяйствах посевы томатов и огурцов были заселены тепличной белокрылкой на 40 – 80%, обыкновенным паутинным клещом на 50 – 60%, табачным трипсом на 15 – 20%. Установлено, что наилучшим питанием для клопа ориуса при его разведении является смешенной корм, состоящий из яиц зерновой моли и пыльцы, что обеспечивает высокий выход биоматериала с единицы лабораторной площади. Изучены и впервые освоены биологические особенности развития неосейулюса и методы его разведения. Разработана и дана предварительная оценка интегрированной (биологизированной) системе защиты овощных культур защищенного грунта от вредителей, которая обеспечивает безопасность выращиваемой продукции и биологическую эффективность до 90%. По результатам проведенных исследований за 2018-2020 годы опубликованы 12 научных статей, из них в материалах международных научно-практических конференциях – 7, в отечественном издании, рекомендованном ККСОН МОН РК – 2, в зарубежных изданиях с импакт-фактором – 3, получено: 1 патент.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алматы облысы жағдайында агроценоздар мен табиғи ареалдарда буынаяқтыларды іздестіру жұмыстары жүзеге асырылды. Бүкілресейлік өсімдік қорғау институтынан бақша битінің тоғышары афидиус колемани (Aphidius colemani) және Бүкілресейлік өсімдікті биологиялық қорғау институтынан неосейулюс (Neoseiulus cucumeris) трансферттелді. Көкөніс дақылдарының фитофагтармен қоныстау дәрежесін анықтау бойынша жылыжай шаруашылықтарының агроценоздарында мониторинг жүргізілді және энтомофагтардың түр құрамы анықталды. Кейбір шаруашылықтарда қызанақтар мен қияр егістіктері 40 – 80%-ға дейін жылыжай аққанаттыларымен, 50 – 60%-ға дейін кәдімгі өрмекші кенемен, 15 – 20%-ға дейін темекі трипсімен залалданған. Ориус қандаласын өсіру кезінде таңдамалы азық болып астық күйе көбелегінің жұмыртқалары мен тозаң аралас қорек екендігі анықталды, бұл азық түрі, зертханалық алаңнан биоматериалдың жоғары шығымдылығын қамтамасыз етті. Алғаш рет неосейлюс дамуының биологиялық ерекшеліктері зерттелді және оны өсіру әдістері игерілді. Жабық алаңда өсірілетін көкөніс дақылдарын зиянкестерден қорғаудың кешенді (биологиялландырылған) жүйесіне алдын ала бағалау жасалды, ол өз кезегінде өсірілген өнімнің қауіпсіздігі мен 90%-ға дейін биологиялық тиімділігін қамтамасыз етеді. Зерттеу жұмыстардың нәтижелері бойынша 12 ғылыми жұмыс: халықаралық ғылыми конференцияда – 7, ҚР БжҒМ Білім және ғылым саласындағы отандық баспада – 2, шетелдік басылымдарда импакт-фактормен - 3 және 1- патент алынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : -

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : -

Level of implementation (in Russian) : Внедрены комплексные меры защиты огурца закрытого грунта от вредителей в к/х "Алдеке" с. Батерек Талгарского района, Алматинской области на площади 0,3 га. Акт о внедрении № 1 от 25.08.2020 г.

Level of implementation (in Kazakh) : Алматы облысы, Талғар ауданы, Бәйтерек ауылындағы "Алдеке" ш/қ 0,3 га алқапта жабық алаңда өсетін қиярды зиянкестерден қорғаудың кешенді әдісі енгізілді. 25.08.2020 ж. № 1 енгізу туралы Акт.

Efficiency (in Russian) : Биологическая эффективность комплексных мер защиты огурца закрытого грунта от вредителей составила 90%.

Efficiency (in Kazakh) : Жабық алаңда қиярды зиянкестерден қорғаудың кешенді шараларының биологиялық тиімділігі 90% құрады.

Field of application (in Russian) : защита растений, сельское хозяйство.

Field of application (in Kazakh) : өсімдік қорғау, ауыл шаруашылығы.