The object of research, development or design (in Russian) : Зарубежные сорта яблони европейской селекции: Ред Эльстар, Пинова и Джонапринц , оздоровление in vitro, базовый маточно-черенковый сад.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Еуропалық селекциядағы алма ағашының шетелдік сорттары: Ред Эльстар, Пинова и Джонапринц, in vitro сауықтыру, негізгі аналық-қалемшелік бақ болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Изучить адаптационный потенциал лучших сортов яблони мировой селекции, получить безвирусные саженцы и заложить безвирусный маточно-черенковый ценных сортов яблони европейской селекции.

Aim of work (in Kazakh) : Әлемдік селекциядағы алма ағаштарының ең жақсы сорттарының бейімделу әлеуетін зерттеу, вируссыз көшеттер алу және еуропалық селекциядағы алма ағаштарының вируссыз аналық-қалемшелік бағалы сорттарын салу.

Методы исследования (на русском) : Микроклональное размножение растений в культуре тканей. Физиологические показатели определяли по: – оводненность листьев в процентах на сырую массу (ОЛ,%) – гравиометрически на торсионных весах после высушивания в сушильном шкафу при 105 ºС до постоянного веса; – концентрация клеточного сока (ККС,%) на рефрактометре ИРФ-22, после выдерживания листьев в парах хлороформа 3 минуты ; – водопотеря листьями за 2 часа в процентах на сырую массу при комнатной температуре 20-25ºС – гравиометрически на торсионных весах; – коэффициент водоудержания - по результатам определения оводненности и водопотери листьев (Кву = оводненность/водопотеря); – коэффициент стабильности оводненности (КСО) по формуле КСО=(1-1/кву) характеризует водоудерживающую способность с учетом первоначальной оводненности листьев; – адаптивный потенциал (АП) – по формуле Ап = ГСК х КСО; – экологический статус (ЭС) по формуле ЭС = ОЛ/ККС х АП.

Методы исследования (на казахском) : Ұлпа дақылындағы өсімдіктердің микроклоналды көбеюі. Физиологиялық көрсеткіштер: - Жапырақтағы судың құрамы дымқыл салмаққа пайызбен (ЖС%) - 105 * С температурада кептіру шкафында тұрақты салмаққа дейін кептіруден кейін бұралу балансында гравиометриялық; - жапырақтарды хлороформ буында 3 минут ұстағаннан кейін ИРФ-22 рефрактометріндегі жасуша шырынының концентрациясы (ЖШК,%); - бөлме температурасында дымқыл салмаққа пайызбен 2 сағат ішінде жапырақтардағы судың жоғалуы 20-25 * С - бұралу балансында гравиометриялық бұралу таразысында; - судың мөлшерін және жапырақтардың су шығынын анықтау нәтижелері бойынша суды ұстау коэффициенті (ЖСК= судың мөлшері / судың жоғалуы); - судың тұрақтылық коэффициенті (СТК) формула бойынша СТК = (1-1 /стк) жапырақтардың бастапқы су құрамын ескере отырып, суды сақтау қабілетін сипаттайды; - бейімделу потенциал (БП) - формула бойынша БП = ГСК х СТК; - ЭС= ЖС/ ЖСК x БП формуласы бойынша экологиялық жағдай ЭЖ

Obtained results and novelty (in Russian) : Изучен адаптационный потенциал лучших сортов яблони мировой селекции, получены безвирусные саженцы и заложен безвирусный маточно-черенковый ценных сортов яблони европейской селекции, 0,01г. Изданы рекомендации. В первые по адаптационному потенциалу рекомендованы производству зарубежные сорта яблони.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Әлемдік сұрыптағы алма ағаштарының ең жақсы сорттарының адаптивті әлеуеті зерттелді, вируссыз көшеттер алынды және 0,01 га еуропалық селекциядағы алма ағаштарының бағалы сорттарының вируссыз аналық кесінділері салынды. Ұсыныстар шығарылды. Бейімделу әлеуеті тұрғысынан алғаш рет шетелдік алманың сорттары өндіріске ұсынылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Установлено, что сорта Европейской селекции Ред Эльстар, Пинова и Джонапринц свободны от вирусной инфекции, их можно использовать как пре-базовые для размножения и получения безвирусных маточных растений. При клональном микроразмножении модификация питательных сред через введение свободных аминокислот в состав питательных сред увеличило в среднем регенерацию на 40%, пролиферацию к 4 пассажу на 31,5% а к 6 пассажу на 38%. По показателям потенциала продуктивности, адаптивного потенциала, экологического статуса наиболее адаптивными сортами из изучаемых к условиям Алматинской области показали себя Ред Эльстар и Ред Джонапринц, менее адаптивный сорт Пинова.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Еуропалық селекциясының сорттары вирустық инфекциядан таза екендігі анықталды, оларды көбею және вируссыз аналық өсімдіктерді алу үшін негіз ретінде Ред Эльстар, Пинова және Джонапринц пайдалануға болады. Клондық микрокөбейту кезінде қоректік орталардың құрамына бос аминқышқылдарды енгізу арқылы қоректік ортаны модификациялау орта есеппен регенерация 40% -ға, көбею 4-ші жолмен 31,5% -ға, ал 6-шы жолмен 38% -ға өсті. Өнімділік әлеуеті, бейімделу әлеуеті, экологиялық жағдайы тұрғысынан Red Elstar және Red Jonaprintz, аз бейімделгіш сорт Пинова, Алматы облысының жағдайларына бейімделген сорттар болып шықты.

Level of implementation (in Russian) : Заложен базовый маточно-черенковый сад яблони сортов европейской селекции: Ред Эльстар, Пинова и Джонапринц на площади 0,01 га.

Level of implementation (in Kazakh) : 0,01 га алаңға алма ағаштарының еуропалық селекцияның: Ред Эльстар, Пинова және Джонапринттердің негізгі аналық кесінділері бағы салынды.

Efficiency (in Russian) : Физиологическое изучение потенциала продуктивности, адаптивного потенциала, экологического статуса позволило рекомендовать производству для возделывания в условиях Алматинской области как наиболее адаптивные сорта Ред Эльстар и Ред Джонапринц.

Efficiency (in Kazakh) : Өнімділік әлеуетін, бейімделу әлеуетін, экологиялық жағдайын физиологиялық зерттеу Алматы облысының жағдайында өсіруге Ред Эльстар мен Ред Джонапринцтің ең бейімделген сорттары ретінде өсіруді ұсынуға мүмкіндік берді.

Field of application (in Russian) : Интенсивное адаптивное садоводство интродуцированных сортов яблони

Field of application (in Kazakh) : Алманың енгізілген сорттарын интенсивті адаптивті көгалдандыру