The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является вязкость жидких металлических сплавов в широком диапазоне температуры и состава сплава.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны-сұйық металл қорытпалардың температура мен қорытпаның құрамының кең ауқымындағы тұтқырлығы.

Aim of work (in Russian) : Цель работы - применение разработанной на первом этапе исследований теоретической модели вязкости и текучести расплавов для описания температурных зависимостей этих характеристик в сравнении с экспериментальными данными для жидких металлических сплавов.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты сұйық металл қорытпаларға арналған эксперименталды деректермен салыстырғанда осы сипаттамалардың температуралық тәуелділігін сипаттау үшін қорытпалардың тұтқырлығы мен ағымдылығының теориялық моделін зерттеудің бірінші кезеңінде әзірленген.

Методы исследования (на русском) : Методология проведения работы состоит в рассмотрении температуры ликвидуса на диаграммах состояния в качестве теплового барьера хаотизации и введения этой температуры в кластерно-ассоциатную модель вязкости для сравнения с вязкостью чистых компонентов сплава и расчета на этой основе вязкости сплава любого состава в полном диапазоне жидкого состояния сплава.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс жүргізу әдістемесі жай-күй диаграммаларындағы өтімділік температурасын хаотизацияның жылу бөгеті ретінде және қорытпаның таза компоненттерінің тұтқырлығымен салыстыру үшін тұтқырлықтың кластерлік-ассоциаттық моделіне осы температураны енгізуді және қорытпаның сұйық жай-күйінің толық диапазонында кез келген құрамды қорытпаның тұтқырлығын осы негізде есептеуді қарастырудан тұрады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана кластерно-ассоциатная модель вязкости и текучести расплавов неорганических соединений с использованием барьера хаотизации в точках кристаллизации на основе распределения Больцмана, а также парциально-кластерная модель вязкости и текучести сплавов на основе линии ликвидуса по диаграммам состояния. Кластерно-ассоциатная вероятностная модель вязкости использована для описания экспериментальных данных для 6 неорганических соединений в широком диапазоне температуры с выявлением степени ассоциации кластеров и взаимосвязи ее с соотношением структурных и бесструктурных энергетических барьеров хаотизации. Впервые на основе диаграммы состояния бинарных и металлических сплавов разработана методика расчета динамической вязкости и текучести с использованием кластерно-ассоциатной модели на примере сплавов меди с алюминием с учетом их физико-химических взаимодействий при образовании любых композиций. Достигнута высокая степень корреляции расчетных и экспериментальных значений вязкости Cu-Al сплавов. Новизна результатов состоит в использовании парциально-кластерной модели вязкости для расчета и оценки вязкости любых металлических сплавов по их диаграммам состояния с учетом теплоты смешения компонентов сплава, в особенности при высоких температурах.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Больцман таралымдары негізінде кристалдану орындарында бейберекеттену кедергілерін қолдану арқылы органикалық емес қосылысты қорытпалардың тұтқырлығы мен аққыштығының кластерлік-ассоциатты үлгісі, сондай-ақ күй диаграммасы бойынша ликвидус сызықтары негізінде қорытпалардың тұтқырлығы мен аққыштығының парциалды-кластерлік үлгісі алынды. Кластерлік ассоциативті ықтималдық тұтқырлық моделі кең биіктікте 6 бейорганикалық қосылыстар үшін эксперименттік деректерді сипаттау үшін пайдаланылды, кластерлік қауымдастықтың дәрежесін және құрылымдық және құрылыстық энергетикалық кедергілердің хаосқа қатынасына байланысты. Бірінші рет бинарлы және металл қорытпалардың күй диаграммасының негізінде кез-келген композициялардың пайда болуы кезінде олардың физикалық-химиялық өзара әрекеттесуін ескере отырып, алюминиймен мыс қорытпалары мысалында кластерлік-ассоциаттық модельді пайдалана отырып, динамикалық тұтқырлықты және ағымдылығын есептеу әдістемесі әзірленді. Cu-Al қорытпалардың тұтқырлығының есептік және эксперименттік мәндерінің корреляциясының жоғары дәрежесіне қол жеткізілді. Жұмыстың жаңалығы кез келген металл қорытпалардың тұтқырлығын есептеу және бағалау үшін тұтқырлықтың парциалды-кластерлік моделін олардың күй диаграммалары бойынша қорытпаның компоненттерінің араласу жылуын есепке ала отырып, әсіресе жоғары температура кезінде пайдалану болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В качестве технологической характеристики могут служить графические и табулированные значения динамической вязкости в полном диапазоне состава и температуры жидкого состояния Cu-Al сплавов, а также сама кластерно-ассоциатная модель этих сплавов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Технологиялық сипаттама ретінде Cu-Al қорытпалардың құрамы мен сұйық күй температурасының толық диапазонындағы динамикалық тұтқырлықтың графикалық және табуланған мәндері, сондай-ақ осы қорытпалардың кластерлік-ассоциаттық моделі қызмет ете алады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Область применения разработанного метода относится к пирометаллургическим процессам в технологии производства черных, цветных и благородных металлов.

Field of application (in Kazakh) : Әзірленген әдісті қолдану саласы қара, түсті және асыл металдарды өндіру технологиясындағы пирометаллургиялық процестерге жатады.