The object of research, development or design (in Russian) : Покрытия ZrWN и ZrTiN на нержавеющей стали Х18Н10Т – перспективные материалы для защиты первой стенки ТЯР.

The object of research, development or design (in Kazakh) : ТЯР бірінші қабырғасын қорғауға арналған перспективалық материалдар – Х18Н10Т тоттанбайтын болаттың ZrWN және ZrTiN жабындары болып табылады

Aim of work (in Russian) : Изучение процессов тепловой эрозии поверхности и изменения механических свойств перспективных материалов защиты (радиационно-стойкие нитридные покрытия) при различных режимах потоков плазмы и заряженных частиц

Aim of work (in Kazakh) : Плазма мен зарядталған бөлшектер ағындарының әртүрлі режимдерінде перспективалық қорғаныс материалдары (радиациялық-төзімді нитридтік жабындар) бетінің жылулық эрозиясын және механикалық қасиеттерінің өзгеру процестерін зерделеу

Методы исследования (на русском) : Магнетронное нанесение покрытий, сканирующая электронная микроскопия, рентгеновская дифрактометрия, атомно-силовая микроскопия.

Методы исследования (на казахском) : Магнетронды қондырылған жабын, сканерлеуші электрондық микроскопия, рентгендік дифрактометрия, атомдық-күштік микроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Синтезированы образцы с покрытиями ZrWN и ZrTiN на стали и облучены низкоэнергетическими ионами гелия и криптона. Экспериментально исследовано влияние облучения низкоэнергетическими ионами гелия и высокоэнергетическими ионами криптона на структуру и свойства покрытий ZrWN и ZrTiN. Установлено: облучение ионами Не с энергией 45 кэВ и ионами Kr с энергией 125 МэВ при комнатной и 600˚С температурах не приводят к существенному распылению поверхности покрытий ZrWN и ZrTiN; облучение ионами Kr с энергией 280 кэВ приводит к уменьшению толщины и изменению элементного состава поверхности покрытия ZrWN; облучение низкоэнергетическими ионами Не и Kr ведет к существенному снижению ~ 2-3 раза твердости покрытия ZrWN; облучение высокоэнергетическими ионами Kr ведет к снижению твердости покрытия ZrTiN ~ 1.5 раза твердости.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Болатта ZrWN және ZrTiN жабындары бар үлгілер синтезделді және төмен энергиялы гелий және криптон иондарымен сәулелендірілді. Төмен энергиялы гелий иондары және жоғары энергиялы криптон иондарымен сәулелендірудің ZrWN және ZrTiN жабындарының құрылымы мен қасиеттеріне әсері эксперименттік зерттелді. Анықталды: бөлме және 600˚С температураларында 45 кэВ энергиялы Не иондарымен және 125 МэВ энергиялы Kr иондарымен сәулелендіру ZrWN және ZrTiN жабындары беттерінің айтарлықтай тозаңдануына алып келмейді; энергиясы 280 кэВ болатын Kr иондарымен сәулелендіру ZrWN жабыны бетінің элементтік құрамының өзгертуіне және қалыңдығының төмендеуіне алып келеді; төмен энергиялы He және Kr иондарымен сәулелендіру ZrWN жабыны қаттылығының айтарлықтай ~ 2-3 есеге төмендеуіне әкеледі; жоғары энергиялы Kr иондарымен сәулелендіру ZrTiN жабыны қаттылығының ~ 1,5 есе төмендеуіне алып келеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : По результатам сравнительного анализа воздействия облучения легкими (Не) и тяжелыми (Kr) ионами низких и высоких энергий на структуру и свойства покрытий ZrWN и ZrTiN сделан вывод перспективности покрытия ZrTiN для защиты основного материала от воздействия ионизирующих излучений.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Төмен және жоғары энергиялы жеңіл (He) және ауыр (Kr) иондарымен сәулелендірудің ZrWN және ZrTiN жабындарының құрылымы мен қасиеттеріне әсерін салыстырмалы талдау нәтижелері бойынша негізгі материалды иондаушы сәулелердің әсерінен қорғауға арналған ZrTiN жабынының келешектілігіне қорытынды жасалды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Конструкционные материалы для ядерной энергетики

Field of application (in Kazakh) : Ядролық энергетикаға арналған конструкциялық материалдар