The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования - жидкие радиоактивные отходы (ЖРО), наработанные в Республике Казахстан.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны – Қазақстан Республикасында жинақталған сұйық радиоактивті қалдықтар (СРҚ).

Aim of work (in Russian) : Цель НИР на 2024 год: Оценка количества жидких радиоактивных отходов (ЖРО), наработанных на территории Республики Казахстан, их классификация по видам.

Aim of work (in Kazakh) : 2024 жылға ҒЗЖ-ның мақсаты: Қазақстан Республикасында жинақталған сұйық радиоактивті қалдықтардың (СРҚ) мөлшерін бағалау, оларды түрлері бойынша жіктеу.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования, применяемые в 2024 году - анализ существующих ЖРО на территории Республики Казахстан, систематизация и обработка данных. Методом сбора первичной (исходной) информации является аналитический литературный обзор доступных источников информации, в первую очередь предпочтение отдавалось авторитетным научным изданиям (книги, монографии, журналы), Национальным докладам Республики Казахстан, базам данных IAEA по требованиям к обращению с радиоактивными отходами.

Методы исследования (на казахском) : 2024 жылы қолданылатын зерттеу әдістері – Қазақстан Республикасының аумағында бар СРҚ-ны талдау, деректерді жүйелеу және өңдеу. Бастапқы (шығыс) ақпаратты жинау әдісі ол қолжетімді ақпарат көздеріне талдамалық әдеби шолу, бірінші кезекте беделді ғылыми басылымдарға (кітаптар, монографиялар, журналдар), Қазақстан Республикасының Ұлттық баяндамаларына, радиоактивті қалдықтармен жұмыс істеуге қойылатын талаптар бойынша IAEA дерекқорына басымдық берілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : В 2024 году произведена оценка количества жидких радиоактивных отходов, наработанных на территории Республики Казахстан. Проведена классификация жидких радиоактивных отходов (Техническая справка «Классификация видов и количества жидких радиоактивных отходов, наработанных в Республике Казахстан» № 12-230-03/2034вн от 22.10.2024 г) - данная задача нацелена на формирование статистических данных об имеющихся объемах и типах жидких радиоактивных отходов. Разработана методика исследования физико-химических свойств радиоактивных отходов с учетом различия видов отходов (Техническая справка «Обзор существующих методов исследования, соответствующих нормам и требованиям безопасности Республики Казахстан» № 12-230-03/2035вн от 22.10.2024 г., «Исследования физико-химических свойств жидких радиоактивных отходов. Методические рекомендации» № 12-230-03/2033вн от 22.10.2024 г.). Разработана программа исследования физико-химических свойств жидких радиоактивных отходов («Программа исследования физико-химических свойств жидких радиоактивных отходов» № 12-230-03/2084вн от 28.10.2024 г.). По разработанным документам будут проведены исследования физико-химических свойств разных видов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2024 жылы Қазақстан Республикасының аумағында жинақталған сұйық радиоактивті қалдықтардың мөлшері бағаланды. Сұйық радиоактивті қалдықтар жіктелді (22.10.2024 ж. № 12-230-03/2034іш. «Қазақстан Республикасында жинақталған сұйық радиоактивті қалдықтардың түрлері мен мөлшерін жіктеу» техникалық анықтама) – аталған тапсырма сұйық радиоактивті қалдықтардың қолда бар көлемі мен типтері туралы статистикалық деректерді қалыптастыруға бағытталған. Қалдық түрлерінің айырмашылығын ескере отырып, радиоактивті қалдықтардың физикалық-химиялық қасиеттерін зерттеу әдістемесі әзірленді (22.10.2024 ж. № 12-230-03/2035іш. «Қазақстан Республикасының қауіпсіздік нормалары мен талаптарына сәйкес келетін қолданыстағы зерттеу әдістеріне шолу», 22.10.2024 ж. № 12-230-03/2033 «Сұйық радиоактивті қалдықтардың физикалық-химиялық қасиеттерін зерттеу. Әдістемелік ұсыныстар» техникалық анықтама). Сұйық радиоактивті қалдықтардың физикалық-химиялық қасиеттерін зерттеу бағдарламасы әзірленді (28.10.2024 ж. № 12-230-03/2084іш. Сұйық радиоактивті қалдықтардың физикалық-химиялық қасиеттерін зерттеу бағдарламасы»). Әзірленген құжаттар бойынша әртүрлі түрлерінің физикалық-химиялық қасиеттеріне зерттеулер жүргізілетін болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Получены статистические данные об имеющихся объемах и типах жидких радиоактивных отходов в Республике Казахстан. На основании разработанных документов (методика, программа) будут проведены исследования физико-химических свойств жидких радиоактивных отходов разных видов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазақстан Республикасында сұйық радиоактивті қалдықтардың бар көлемі мен типтері туралы статистикалық деректер алынды. Әзірленген құжаттардың (әдістеме, бағдарлама) негізінде әртүрлі сұйық радиоактивті қалдықтардың физикалық-химиялық қасиеттеріне зерттеулер жүргізіледі.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Ендірілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Экономическая эффективность состоит в том, что разработанная технология переработки жидких радиоактивных отходов может быть применена на объектах использования атомной энергии Республики Казахстан, имеющаяся технология переработки ЖРО реактора БН-350 может быть упрощена, без потери качества матрицы, что позволит удешевить стоимость технологического процесса. Минимизация радиационной нагрузки от жидких отходов, на людей и окружающую среду, снижение потенциальной опасности – повышение экологической эффективности.

Efficiency (in Kazakh) : Экономикалық тиімділігі әзірленген сұйық радиоактивті қалдықтарды қайта өңдеу технологиясы Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану объектілерінде қолданылуы мүмкін, БН-350 реакторының СРҚ-ны қайта өңдеудің қолда бар технологиясы матрицаның сапасын жоғалтпай жеңілдетілуі мүмкін, бұл технологиялық процесс құнын арзандатуға мүмкіндік береді. Сұйық қалдықтардан адамдарға және қоршаған ортаға радиациялық жүктемені азайту, әлеуеттік қауіпті азайту- экологиялық тиімділікті арттыру.

Field of application (in Russian) : Результаты Программы будут применены в энергетическом секторе Республики Казахстан, в части ядерной техники: переработка радиоактивных отходов, кондиционирование жидких радиоактивных отходов.

Field of application (in Kazakh) : Бағдарламаның нәтижелері Қазақстан Республикасының энергетикалық секторында қолданылатын болады, атап айтқанда ядролық техникада: радиоактивті қалдықтарды қайта өңдеу, сұйық радиоактивті қалдықтарды кондициялау.