The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования проекта — растительные масла из рисовых отрубей и их производные, направленные на разработку и модификацию соединений с противоопухолевой активностью​

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жобаны зерттеу нысаны-күріш кебегінен алынған өсімдік майлары және олардың туындылары, ісікке қарсы белсенділігі бар қосылыстарды әзірлеуге және модификациялауға бағытталған​

Aim of work (in Russian) : Целью данного проекта является создание новых эффективных лекарственных кандидатов с противоопухолевым действием на основе модифицированных различными фармакофорными блоками моно- и диглицеридов жирных кислот, выделенных из растительного масла рисовых отрубей

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты күріш кебегінің өсімдік майынан оқшауланған май қышқылдарының моно - және диглицеридтерінің әртүрлі фармакофорлық блоктарымен модификациялау негізінде ісікке қарсы әсері бар жаңа тиімді дәрілік кандидаттарды құру болып табылады

Методы исследования (на русском) : В результате проведенных в 2024 году исследований разработан оптимальный способ выделения растительного масла из рисовых отрубей с применением метода экстракции из этилацетата. Осуществлен глицеролиз рисового масла в моно- и диглицериды жирных кислот, содержащих линоленовую и олеиновую кислоты в своём составе. Взаимодействием глицеридов с хлорангидридами фосфора (V) показана возможность их функционализации с образованием соответствующих эфиров фосфорных кислот.

Методы исследования (на казахском) : 2024 жылы жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде этил ацетатын алу әдісін қолдана отырып, күріш кебегінен өсімдік майын бөлудің оңтайлы әдісі жасалды. Құрамында линолен және олеин қышқылдары бар май қышқылдарының моно - және диглицеридтерінде күріш майының глицеролизі жүзеге асырылды. Глицеридтердің фосфор (V) хлорангидридтерімен өзара әрекеттесуі фосфор қышқылдарының тиісті эфирлерін қалыптастыру үшін олардың функционализациялану мүмкіндігін көрсетеді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Предложен оптимальный способ выделения растительного масла из рисовых отрубей с применением метода экстракции из этилацетата.Осуществлен глицеролиз рисового масла в моно- и диглицериды жирных кислот, содержащих линоленовую и олеиновую кислоты в своём составе. Впервые изучено взаимодействие моно-, диглицеридов олеиновой и линоленовой кислот, выделенных из рисового масла с хлорангидридами фосфора (V), показывающие возможность их модификации для создания новых аналогов фосфолипидов. Установлено, что наиболее оптимальным растворителем в реакции фосфорилирования глицеридов с хлорангидридами фосфора является толуол и основание триэтиламин. В результате проведенных исследований нами были выявлены закономерности протекания реакций фосфорилирования с хлорангидридами фосфора (V), позволяющие получать эфиры фосфорных кислот моно- или диглицеридов олеиновой и линоленовой кислот в виде смесей различного состава, которые были охарактеризованы с использованием физико-химических методов анализа (спектроскопия ЯМР-, ИК-, масс-спектрометрия).

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Этил ацетатын алу әдісін қолдана отырып, күріш кебегінен өсімдік майын бөлудің оңтайлы әдісі ұсынылған.Құрамында линолен және олеин қышқылдары бар май қышқылдарының моно - және диглицеридтерінде күріш майының глицеролизі жүзеге асырылды. Күріш майынан оқшауланған олеин және линолен қышқылдарының моно-, диглицеридтерінің фосфор (V) хлорангидридтерімен өзара әрекеттесуі алғаш рет зерттелді, бұл олардың фосфолипидтердің жаңа аналогтарын жасау үшін модификациялану мүмкіндігін көрсетеді. Глицеридтердің фосфор хлорангидридтерімен фосфорлану реакциясындағы ең оңтайлы еріткіш толуол және триэтиламин негізі екендігі анықталды. Зерттеулер нәтижесінде біз фосфор (V) хлорангидридтерімен фосфорлану реакцияларының заңдылықтарын анықтадық, бұл физика - химиялық талдау әдістерін (ЯМР -, ИҚ-, масс-спектрометрия спектроскопиясы) қолдана отырып сипатталған әртүрлі құрамдағы қоспалар түрінде олеин және линолен қышқылдарының моно-немесе диглицеридті фосфор қышқылдарының эфирлерін алуға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработан метод выделения растительных масел из рисовых отрубей. Проведено комплексное исследование взаимодействия моно-, диглицеридов олеиновой и линоленовой кислот с хлорангидридами фосфора (V), показывающие возможность их модификации для создания новых аналогов фосфолипидов. Проведена оценка цитотоксического профиля и антиоксидантного потенциала моно-, диглицеридов олеиновой и линоленовой кислот, полученных из растительного сырья.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Күріш кебегінен өсімдік майларын оқшаулау әдісі жасалды. Олеин және линолен қышқылдарының моно-, глицеридтерінің фосфор (V) хлорангидридтерімен өзара әрекеттесуіне кешенді зерттеу жүргізілді, бұл олардың фосфолипидтердің жаңа аналогтарын жасау үшін модификациялану мүмкіндігін көрсетеді. Өсімдік шикізатынан алынған моно-, олеин және линолен қышқылдарының глицеридтерінің цитотоксикалық профилі мен антиоксиданттық потенциалына бағалау жүргізілді.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Ендірілмеді

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта оценивается по следующим показателям: Научная значимость: Синтезированы новые производные растительных масел, включая моно- и диглицериды жирных кислот, а также их фосфорные эфиры. Это расширяет знания в области органического синтеза и биохимии липидов и открывает возможности для дальнейших исследований. Оптимизация условий синтеза: Подбор растворителей и катализаторов для экстракции и модификации растительных масел позволил значительно повысить выход и чистоту продуктов. Эти условия делают процесс более экономичным и технологически эффективным. Экономическая выгода: Применение этилацетата и других оптимальных условий снижает затраты на сырьё и реактивы, что может сделать процесс доступным для промышленного внедрения. Высокий выход целевых продуктов также снижает себестоимость производства. Биологическая активность: Оценка антиоксидантной активности и цитотоксичности показала умеренные результаты. Хотя соединения не продемонстрировали значительной противоопухолевой активности, обнаруженная антиоксидантная способность делает их перспективными для дальнейших исследований и возможного применения. Проект показал высокую эффективность благодаря научной новизне, оптимизации условий синтеза и потенциалу для применения в промышленности, особенно в разработке биоактивных веществ.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның тиімділігі келесі көрсеткіштер бойынша бағаланады: Ғылыми маңыздылығы: Өсімдік майларының жаңа туындылары, соның ішінде май қышқылдарының моно - және диглицеридтері, сондай-ақ олардың фосфор эфирлері синтезделді. Бұл липидтердің органикалық синтезі мен биохимиясы туралы білімді кеңейтеді және әрі қарай зерттеуге мүмкіндіктер ашады. Синтез жағдайларын оңтайландыру: өсімдік майларын алу және өзгерту үшін еріткіштер мен катализаторларды таңдау өнімнің өнімділігі мен тазалығын едәуір арттырды. Бұл жағдайлар процесті үнемді және технологиялық тұрғыдан тиімді етеді. Экономикалық пайда: этил ацетатын және басқа да оңтайлы жағдайларды қолдану шикізат пен реагенттерге шығындарды азайтады, бұл процесті өнеркәсіптік енгізуге қол жетімді етеді. Мақсатты өнімдердің жоғары өнімділігі өндіріс құнын төмендетеді. Биологиялық белсенділік: антиоксиданттық белсенділік пен цитоуыттылықты бағалау орташа нәтиже көрсетті. Қосылыстар ісікке қарсы айтарлықтай белсенділікті көрсетпесе де, анықталған антиоксиданттық қабілет оларды әрі қарай зерттеу және ықтимал қолдану үшін перспективалы етеді. Жоба ғылыми жаңалықтың, синтез жағдайларын оңтайландырудың және өнеркәсіпте, әсіресе биоактивті заттарды әзірлеуде қолдану әлеуетінің арқасында жоғары тиімділікті көрсетті.

Field of application (in Russian) : Область применения научной и научно-технической продукции, полученной в результате данного проекта, включает фармацевтическую промышленность, медицину (в качестве противоопухолевых препаратов), а также учебно-образовательные учреждения для разработки учебных планов и проведения лабораторных работ и практик.

Field of application (in Kazakh) : Осы жобаның нәтижесінде алынған ғылыми және ғылыми-техникалық өнімдерді қолдану саласына фармацевтика өнеркәсібі, медицина (ісікке қарсы препараттар ретінде), сондай-ақ оқу жоспарларын әзірлеуге және зертханалық жұмыстар мен практикаларды жүргізуге арналған Оқу-білім беру мекемелері кіреді.