The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются овцы трех направлений продуктивности: 1. Курдючные мясо-сального направления 2. Тонкорунные мясо-шерстного направления 3. Полутонкорунные мясо-шерстного направления

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері өнімділіктің үш бағытының қойлары болып табылады: 1. Құйрықты қой ет-майлы бағыт 2. Биязы жүнді қой етті-жүнді бағыт 3. Жартылай биязы жүнді қой ет-жүн бағыты

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является изучение полиморфизмов генов VRTN, GH и CAST, их связи с вариациями количества грудных, поясничных и крестцовых позвонков и влияния на мясную продуктивность курдючных, тонкорунных и полутонкорунных овец. Поиск маркерных последовательностей, специфичных для изучаемых пород овец по гену VRTN.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – VRTN, GH және CAST гендерінің полиморфизмдерінің кеуде, бел және сегізкөз омыртқалар санының өзгеруімен байланысын және ет өнімділігіне әсерін құйрықты, биязы жүнді және жартылай биязы жүнді қойларында зерттеу. VRTN гені бойынша зерттелетін қой тұқымдарына тән маркерлік тізбектерді іздеу.

Методы исследования (на русском) : зоотехнические, молекулярно-генетические

Методы исследования (на казахском) : зоотехникалық, молекулалық-генетикалық

Obtained results and novelty (in Russian) : В КХ «Мерей» Кербулакского, КХ «Сариев» Ескелдинского и КХ «Токан 1» Аксуского районов области Жетісу, для определения живой массы и измерения промеров тела проведено взвешивание и измерение 1076 голов тонкорунных овец породы «Етті меринос». Проведено генотипирование по гену CAST и GH, и соответственно обнаружено три генотипа - MM (622 п.н.), MN (622 п.н., 336 п.н., 286 п.н.) и NN(336 п.н. и 226 п.н.), два генотипа - AA (366bp и 66 bp) и AB (422, 366bp и 66 bp). Проведена рентгенография 13 голов баранов-производителей КХ "Мамед-Хасенов" и 2 голов КХ «Мерей». По результатам рентгенографии у 3 голов баранов-производителей выявлено наличие дополнительных пар ребер 14 шт, у 12 голов -13 пар, у 5 голов баранов-производителей количество поясничных позвонков по 7 шт, у оставшихся 10 голов по 6 шт. Проведено искусственное осеменение овец спермой длиннотелых баранов-производителей в следующих хозяйствах: Алматинская область КХ «Мамед-Хасенов»– 500 голов, област Жетісу КХ «Сариев» – 550 голов, КХ «Мукаш» – 500 голов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жетісу облысы Кербұлақ ауданы «Мерей» ШҚ, Ескелді ауданы «Сариев С.М.» ШҚ және Ақсу ауданы «Тоқан 1» ШҚ қойлардың тірілей салмағы мен дене-бітім өлшемдерін өлшеу мақсатында биязы жүнді Етті меринос қой тұқымының 1076 бас қойлары іріктелініп алынды. Екі ген бойынша генотиптеу жүргізілді. CAST гені бойынша үш генотип - MM (622 bp), MN (622 bp, 336 bp, 286 bp) және NN (336 bp және 226 bp ), GH гені бойынша екі генотип - AA (366 bp). және 66 bp) және AB (422, 366bp және 66bp) анықталды. «Мамед-Хасенов» ШҚ 13 бас қошқарына және «Мерей» ШҚ 2 бас қошқарына рентгенография жасалды. Рентгенограмма нәтижесі бойынша 14 дана қосымша жұп қабырғасы бар - 3 бас қошқар, 13 жұп - 12 бас, 7 дана бел омыртқа - 5 бас қошқарда анықталды, ал қалған 10 бас қошқарларда 6 дана бел омырқа анықталды. Ұзын денелі қошқарлардың ұрығымен қойларды қолдан ұрықтандыруды келесі шаруашылықтарда жүргізіледі: Алматы облысы «Мамед-Хасенов» ШҚ. – 500 бас, Жетісу облысы «Сариев С.М.» ШҚ – 550 бас, «Мұқаш» ШҚ – 500 бас.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В целях увеличения производства мяса будут изучены гены, контролирующие мясную продуктивность: GH, CAST и VRTN. Ключевым геном-кандидатом, контролирующим количество позвонков у овец является ген VRTN (вертнин). Гены вертнина, соматотропина и кальпастатина перспективны для создания экспресс-тестов по увеличению мясной продуктивности и качества селекционных мероприятий. Экономический эффект: в Казахстане 9,3 млн. овцематок (50% от общего поголовья). Предположим, что 1,860 млн. овцематок (20%) осеменяются и покрываются баранами, имеющими дополнительные позвонки, производят по 1,0 ягненку в год, 50% ягнят наследуют дополнительный позвонок, баранчики реализуются на мясокомбинат. При цене 4000 тенге / кг туши разница с контрольной группой составит 3,348 млрд. тенге. Если 348 млн. тенге расходовать на отбор баранов и осеменение (1800 тенге/гол.), экономический эффект составит 3,0 млрд. тенге ежегодно.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ет өндірісін арттыру үшін ет өнімділігін бақылайтын гендер: GH, CAST және VRTN зерттелетін болады. Қойлардың омыртқаларының санын бақылайтын негізгі кандидат гені VRTN гені болып табылады. Вертнин, соматотропин және калпастатин гендері ет өнімділігі мен асыл тұқымды мал шаруашылығының сапасын арттыру үшін экспресс-тесттер жасау үшін перспективалы болып табылады. Экономикалық әсері: Қазақстанда 9,3 млн бас аналық мал бар (жалпы халықтың 50%). 1 миллион 860 мың бас аналық (20%) омыртқасы артық қошқарлармен ұрықтандырылып, жұптастырылып, жылына 1,0 қозы береді, қозылардың 50 пайызы артық омыртқалы тұқым қуалайды, ал қошқарлар ет комбинатына өткізіледі делік. 4000 теңге/кг ұшаның бағасы бойынша бақылау тобымен айырмашылық 3,348 млрд теңгені құрайды. Қошқар селекциясы мен ұрықтандыруға 348 млн теңге жұмсалса (1800 теңге/бас), экономикалық тиімділік жыл сайын 3,0 млрд теңгені құрайды.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Овцеводы заинтересованы во внедрении и широком использовании результатов данного проекта, так как выгоднее разведение более продуктивных овец. Эта работа имеет и большой экспортный потенциал и обогатит генетическую и зоотехническую науку новыми знаниями.

Efficiency (in Kazakh) : Қой өсірушілер бұл жобаны жүзеге асырып, оның нәтижелерін кеңінен пайдалануға мүдделі, өйткені өнімділігі жоғары қой өсіру тиімдірек. Бұл жұмыстың үлкен экспорттық әлеуеті бар және генетикалық және зоотехникалық ғылымды жаңа біліммен байытады.

Field of application (in Russian) : овцеводство, геномная селекция.

Field of application (in Kazakh) : қой шаруашылығы, геномдық селекция.