The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследований – сельскохозяйственные животные, рыбы, бактерии, вирусы, паразиты, вирусы бешенства и катаральная лихорадка овец

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны – ауылшаруашылық жануарлары, балықтар, бактериялар, вирустар, паразиттер, құтыру және қойдың катаралды безгегі (ҚКБ) вирустары.

Aim of work (in Russian) : Цель работы - Научное обеспечение эпизоотического благополучия рыбоводных и животноводческих хозяйств РК по инфекционным и паразитарным болезням, разработка и внедрение пероральная брикет вакцина против бешенства для диких плотоядных животных, а также тест-системы для лабораторной диагностики бешенства и КЛО методом ПЦР-РВ.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыс мақсаты – ҚР балық және малшаруашылығы шаруашылықтарының жұқпалы және паразитарлық аурулар бойынша эпизоотиялық салауаттылығын ғылыми қамтамасыз ету, нақты уақыт режимінде құтыруды және ҚКБ зертханалық балаудың сынақ-жүйесін әзірлеу және енгізу, құтыруға қарсы брикет вакцинасын әзірлеу, сынау және қолдану.

Методы исследования (на русском) : В процессе работы проводили бактериологические, вирусологические, паразитоло- гические, молекулярно-генетические исследования.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс барысында бактериологиялық, вирусологиялық, паразитологиялық, молекулярлы-генетикалық зерттеулер жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате проведенных НИР получены новые данные об эпизоотической ситуации по заразным болезням сиговых, лососевых, карповых, осетровых рыб в 8 аквакультурных хозяйствах РК, начаты работы по созданию базы данных для моделирования и прогнозирования инфекционных болезней рыб; установлены виды иксодовых клещей, оводовых мух, их ареалы, определены показатели заклещеванности КРС и их зараженности тейлериозом и бабезиозом в летний и осенний периоды года. Изготовлена опытно-промышленная серия антирабической пероральной брикет-вакцины против бешенства. Проведен сбор, компьютерный анализ и выравнивание нуклеотидных последовательностей гена N вируса бешенства и гена BTV7 вируса КЛО. Определены их консервативные, вариабельные и полиморфные участки генов, синтезированы праймеры и зонды, определены специфичность и чувствительность ПЦР в режиме реального времени для выявления вируса бешенства.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жүргізілген ҒЗЖ нәтижесінде ҚР 8 аквакультуралық шаруашылығында ақ балық, лосось, тұқы, бекіре тектес балықтарының жұқпалы аурулары бойынша эпизоотиялық жағдайға жаңа деректер алынды, балықтардың жұқпалы ауруларын құрылымдау және болжау үшін деректер базасын құру бойынша жұмыстар басталды; иксодты кенелердің, бөгелек шыбындарының түрлері, олардың таралу ареалдары белгіленді, ірі қара малдың кенемен зақымдануы және олардың жаз бен күз мезгілдерінде тейлериоз және бабезиозбен жұқтырылу көрсеткіштері анықталды. Құтырма ауруына қарсы ауыз арқылы қолданылатын брикет вакцинасының тәжірибелік-өндірістік сериясы жасалды. Құтыру вирусының N генінің және ҚКБ вирусының BTV7 генінің нуклеотидтер тізбегін жинақтау, компьютерлік талдау және теңестіру жүргізілді. Олардың консервативті, ауыспалы және полиморфты ген аймақтары анықталды, праймерлер мен зондттар әзірленді және синтезделді, құтыру вирусын анықтау үшін нақты уақыт режимінде ПТР әдісінің ерекшелігі мен сезімталдығы анықталды;

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и экономические показатели программы включают: разработку мероприятий для обеспечения эпизоотического благополучия в рыбоводных хозяйствах Казахстана и создание интерактивных карт для мониторинга статуса регионов с целью повышения безопасности экспорта и импорта рыбы. Экономический эффект выражается обеспечением ветеринарной безопасности в области животноводстве, а также в росте объемов производства продукции аквакультуры и расширении географии рыбоводства, что способствует укреплению эпизоотического благополучия в стране.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бағдарламаның негiзгi жобалау-экономикалық көрсеткiштерiне Қазақстанның балық шаруашылықтарында эпизоотиялық әл-ауқатты қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларды әзiрлеу және балық экспорты мен импортының қауiпсiздiгiн арттыру мақсатында өңiрлер мәртебесiнiң мониторингiнiң интерактивтiк карталарын жасау кіреді. Экономикалық әсері малшаруашылығындағы ветеринариялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, сондай-ақ аквакультура өндірісінің дамуы мен балық шаруашылығы географиясының кеңеюімен сипатталады, бұл елдегі эпизоотиялық әл-ауқаттың нығаюына ықпал етеді.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения – Эффективность разработок определяется экономической эффективностью разработанных мероприятий по профилактике болезней сиговых, лососевых, карповых, осетровых рыб в аквакультурных хозяйствах РК с учетом факторов и рисков, определяющих их возникновение и распространение; профилактике кровепаразитарных болезней КРС, оводовых болезней лошадей и верблюдов. В РК в условиях природных биоценозов будет использована отечественная брикет вакцина против бешенства диких плотоядных животных для купирования очагов инфекции бешенства. Разработаны тест-система для диагностики бешенства и КЛО.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеулердің жаңашылдығы – Әзірлемелердің тиімділігі ҚР аквакультуралық шаруашылығында ақ балық, лосось, тұқы, бекіре тектес балықтарының ауруларының пайда болуы мен таралуын анықтайтын факторлар мен тәуекелдерді ескере отырып, ауруларды алдын алу бойынша жасалған шаралардың экономикалық тиімділігімен анықталады; ІҚМ қанпаразитарлық ауруларын, жылқы мен түйелердің бөгелек ауруларын алдын алудың экономикалық тиімділігімен анықталады. ҚР табиғи биоценоз жағдайында жабайы жыртқыш жануарларға құтырма ауруының ошақтарын жою үшін отандық брикет вакцинасы алғаш рет қолданылатын болады. Құтыруды және ҚКБ зертханалық балаудың сынақ-жүйесі жасалынады.

Efficiency (in Russian) : Эффективность разработок определяется экономической эффективностью разработанных мероприятий по профилактике болезней сиговых, лососевых, карповых, осетровых рыб в аквакультурных хозяйствах РК с учетом факторов и рисков, определяющих их возникновение и распространение; профилактике кровепаразитарных болезней КРС, оводовых болезней лошадей и верблюдов, профилактика против бешенства, разработка тест-систем для диагностики бешенства и КЛО.

Efficiency (in Kazakh) : Әзірлемелердің тиімділігі ҚР аквакультуралық шаруашылығында ақ балық, лосось, тұқы, бекіре тектес балықтарының ауруларының пайда болуы мен таралуын анықтайтын факторлар мен тәуекелдерді ескере отырып, ауруларды алдын алу бойынша жасалған шаралардың экономикалық тиімділігімен анықталады; ІҚМ қанпаразитарлық ауруларын, жылқы мен түйелердің бөгелек ауруларын алдын алудың экономикалық тиімділігімен анықталады, құрырқының алдын алу, құтырқы мен ҚКҚ балау үшін тест-жүйелерді жасау

Field of application (in Russian) : Область применения – вирусология, биотехнология, ветеринария.

Field of application (in Kazakh) : Қолданылу саласы – вирусология, биотехнология, ветеринария.