The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования послужили популяции уток стада ТОО «Бишкульская птицефабрика» Северного региона и НАО «ЗКАТУ имени Жангир хана» Западного региона Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері Солтүстік өңірдегі «Бишкуль құс фабрикасы» ЖШС және Қазақстанның Батыс аймағындағы «Жәңгір хан атындағы БҚАТУ» КЕАҚ үйрек популяциясы болды.

Aim of work (in Russian) : Разработка эффективных способов разведения водоплавающих птиц путем селекционно-технологических методов и информационных технологий

Aim of work (in Kazakh) : Селекциялық-технологиялық әдістер мен ақпараттық технологиялар арқылы суда жүзетін құстарды өсірудің тиімді әдістерін жасау

Методы исследования (на русском) : Были применены общепринятые методы исследования в зоотехнии. Методы организа-ции подготовки и проведения исследований составлены по «Методика проведения ис-следований по технологии производств яиц и мяса птицы» [32], а так же использовали методическое руководство для зоотехнических лабораторий «Оценка качества кормов, органов, тканей, яиц и мяса птицы». Биометрический анализ данных изучен методом вариационной статистики по Н.А. Плохинскому, Е.К. Меркурьевой и в программе MicroSoft Exсel.

Методы исследования (на казахском) : Зоотехния ғылымында дәстүрлі зерттеу әдістері қолданылды. Зерттеуді дайындау мен жүргізуді ұйымдастыру әдістемесі «Жұмыртқа және құс етін өндіру технологиясы бойынша зерттеулер жүргізу әдістемесі» [32] бойынша құрастырылды, сонымен қатар зоотехникалық зертханаларға арналған «Жем сапасын бағалау, мал азығын өндіру, 2000-2007 ж. органдар, тіндер, жұмыртқа және құс еті » Биометриялық деректерді талдау Н.А. бойынша вариациялық статистика әдісімен зерттелді. Плохинский, Е.К. Меркурева және MicroSoft Excel бағдарламасында.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведены контрольная закладка яиц на инкубацию от птицы племенного ядра, проведен биологический контроль в процессе инкубирования, учет продолжительно-сти инкубационного периода. Исследование инкубационных качеств яиц показало, что при закладке средний вес яиц составил – 89,0 г, оплодотворенность яиц 97,5%, вывод 78%, сохранность мо-лодняка 95%, яйценоскость на несушку за 40 недель 192 шт. Все данные соответствуют инкубационным нормам при закладке в инкубатор. Согласно результатам инкубации средний вес заложенных яиц линий ♂ «Башкирская цветная» +♀ «Ансар» колебался в пределах 89,9 г, а средний вес яиц кросса ♂ «Ансар»+♀ «Башкирская цветная» составил 90,7 г. Вывод молодняка (суточных утят) кросса «Ансар» на 5,4 % выше по сравнению с кроссом «Башкирская цветная». Сохранность взрослых уток в 40 недельный период составила 97,1% у кросса «Ансар», 95,1 % у кросса «Башкирская цветная» соответ-ственно. Анализ взвешивания молодняка в 49 дневном возрасте, показал, что средний вес молодняка первой опытной группы составил 3299,96 г, а средний вес молодняка вто-рой опытной группы составил – 3412,41 г, то есть живая масса полученного молодняка ♂ Ансар х ♀ Башкирская цветная (БЦ) превышает аналог первой группы на 105,45 г, или 3,05 %. Результаты исследований показали, что физиологическое состояние организма птиц соответствует норме. Результаты данных анатомической разделки будут использованы для дальней-шей коррекции селекционной программы.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Асыл тұқымды құстардан инкубациялау үшін жұмыртқалар қорытынды инкубацияға салынды, инкубациялық процесс кезінде биологиялық бақылау жүргізілді, инкубациялық кезеңнің ұзақтығы еск Жұмыртқалардың инкубациялық сапасын зерттеу көрсеткендей, жұмыртқа салған кезде жұмыртқаның орташа салмағы 89,0 г, жұмыртқаның ұрықтануы 97,5%, жұмыртқадан шығуы 78%, өміршеңдік 95%, 40 аптадағы бір тауық жұмыртқасының өнімділігі 192 болды. Барлық деректер инкубаторға орналастырылған кезде инкубация стандарттарына сәйкес келді. Инкубация нәтижелері бойынша ♂ «Башкир цветная» +♀ «Ансар» тұқымдарының жұмыртқаларының орташа салмағы 89,9 г шегінде, ал «башкир цветная» ♂ «Ансар» + ♀ кросының жұмыртқаларының орташа салмағы 90,7 г шамасында ауытқып отырды. «Башкирская цветная» Ансар кросының (бір күндік үйректердің) «Башкирская цветная» кросымен салыстырғанда 5,4% жоғары болды. 40 апталық кезеңде ересек үйректердің өміршеңдігі Ансар кросы үшін 97,1%, башқұрт цветная кросы үшін 95,1% болды. 49 күндік салмағын өлшеу талдауы бірінші тәжірибелік топтағы құстардың орташа салмағы 3299,96 г, ал екінші тәжірибелік топтағы құстардың орташа салмағы 3412,41 г, яғни тірілей салмағын көрсетті, алынған жас жануарлар ♂ Ансар х ♀ Башкирская цветная (БЦ)бірінші топтың аналогынан 105,45 г артық, немесе 3,05%. Зерттеу нәтижелері құстардың денесінің физиологиялық жағдайы нормаға сәйкес келетінін көрсетті. Анатомиялық сойыс деректерінің нәтижелері тұқымдық бағдарламаны одан әрі түзету үшін пайдаланылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Технологии звуковой стимуляции, применяемые в инкубаторах, также ограни-чены — они требуют регулярной калибровки и могут вызывать стресс у птиц при не-верных настройках. Сконструированы и собраны рабочие прототипы оборудования, выполненные в среде SolidWorks. Особое внимание уделено созданию нестандартных деталей и разра-ботке программного обеспечения на языке Python, что обеспечивает высокую функци-ональность устройств. Алгоритмы работы устройств интегрируют методы машинного зрения и звуковой стимуляции, что позволяет автоматизировать процессы сортировки и синхронизации инкубации. Проведенные испытания прототипов в лабораторных условиях подтвердили их работоспособность и эффективность.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Инкубаторларда қолданылатын дыбысты ынталандыру технологиялары да шектеулі - олар тұрақты калибрлеуді қажет етеді және параметрлер дұрыс болмаса, құстарда стресс тудыруы мүмкін. Жабдықтың жұмыс прототиптері SolidWorks ортасында жобаланған және құрастырылған. Құрылғылардың жоғары функционалдығын қамтамасыз ететін Python тілінде стандартты емес бөліктерді құруға және бағдарламалық жасақтаманы әзірлеуге ерекше назар аударылады. Құрылғылардың жұмыс алгоритмдері компьютерлік көру мен дыбысты ынталандыру әдістерін біріктіреді, бұл сұрыптау және инкубациялық синхрондау процестерін автоматтандыруға мүмкіндік береді. Прототиптердің зертханалық сынақтары олардың өнімділігі мен тиімділігін растады.

Level of implementation (in Russian) : Внедрение полученных результатов в отрасли птицеводства увеличит рентабельность производства птицеводческой продукции за счет повышения производительности труда, обеспечит новые рабочие места, что окажет социальный и экономический эффект

Level of implementation (in Kazakh) : Құс шаруашылығында алынған нәтижелерді енгізу еңбек өнімділігін арттыру арқылы құс шаруашылығының рентабельділігін арттырады, әлеуметтік-экономикалық нәтиже беретін жаңа жұмыс орындарын қамтамасыз етеді

Efficiency (in Russian) : Анализ результатов исследований показал, что затраты корма на 1 кг прироста живой массы составляют 3,0 кг. Расчет производился из показателей: начальное поголовье (50 голов), поголовье на конец опыта (44 головы), живая масса группы на начало опыта (2,5 кг), сохранность поголовья (88 %), живая масса группы на конец опыта (127,6 кг), валовый прирост (152,1 кг), среднесуточный прирост (0,05 кг), валовое потребление корма (363,995, кг), расход корма на 1 голову (7,58 кг).

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін талдау 1 кг тірі салмақ өсіміне шаққандағы жем шығыны 3,0 кг болатынын көрсетті. Есеп келесі көрсеткіштер бойынша жүргізілді: бастапқы мал басы (50 бас), тәжірибе соңындағы тірі салмақ (44 бас), тәжірибе басындағы топтың тірі салмағы (2,5 кг), малдың қауіпсіздігі ( 88%), тәжірибе соңындағы топтың тірі салмағы (127,6 кг), жалпы өсім (152,1 кг), орташа тәуліктік өсім (0,05 кг), жалпы азықтық шығын (363,995, кг), бір басына азықтың шығыны. 1 бас (7,58 кг).

Field of application (in Russian) : Птицеводство

Field of application (in Kazakh) : Құс шаруашылығы