The object of research, development or design (in Russian) : Объекты окружающей среды среды, крестьянские хозяйства, лаборатории ветеринарно-санитарной экспертизы

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қоршаған орта нысандары, шаруашылық қожалықтары, ветеринариялық – санитариялық сараптау зертханалары

Aim of work (in Russian) : Экологический мониторинг окружающей среды и сельскохозяйственных предприятий, находящихся в прилегающих территориях к бывшему СИЯП

Aim of work (in Kazakh) : Қоршаған орта мен ауылшаруашылық кәсіпорындарының экологиялық мониторингісі.

Методы исследования (на русском) : Для проведения радиометрического контроля на исследуемых территориях использовались приборы и измерительные устройства, которые ежегодно проходят государственную поверку. Подготовка к инструментальным измерениям проводились в соответствии с инструкциями по эксплуатации этих приборов. Мощность дозы гамма-излучения, плотность потока бета-частиц и плотность потока альфа-частиц определялись по действующим ГОСТам 26305-84, 26306-84, 26307-84. Измерения ЭРОА проводили на открытой местности и в животноводческих помещениях исследуемых территорий. Для этой цели нами были использованы следующие радиометрические приборы: радиометр – дозиметр РКС-01-СОЛО, дозиметр – радиометр МКС – АТ6130, радоновый монитор РАМОН-02. Для проведения исследований на территории обследуемого района выбирались опытно-измерительные площадки, пробы растении, почвы, воды. Отбор проб мяса и молока проводился по СТ РК 1623-2007 Радиационный контроль.

Методы исследования (на казахском) : Зерттелген аумақтарда радиометриялық бақылау жүргізу үшін жыл сайын мемлекеттік тексеруден өтетін аспаптар мен өлшеу құралдары пайдаланылды. Аспаптық өлшеулерге дайындық осы құрылғыларды пайдалану нұсқауларына сәйкес жүргізілді. Гамма-сәулеленудің дозалық жылдамдығы, бета-бөлшектердің ағынының тығыздығы және альфа-бөлшектердің ағынының тығыздығы қолданыстағы ГОСТ 26305-84, 26306-84, 26307-84 бойынша анықталды және радиометр – дозиметр РКС-01-СОЛО, дозиметр – радиометр МКС – АТ6130, радондық монитор RAMON-02. Зерттелетін аудан аумағында зерттеу жүргізу үшін тәжірибелік-өлшеу алаңдары, өсімдік, топырақ, су сынамалары таңдалды. Ет және сүт сынамаларын іріктеу ҚР СТ 1623-2007 радиациялық бақылау бойынша жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены новые данные, что плотность потока альфа-частиц колебалась от 0,2 до 2,4 частиц в минуту на см², что указывает на наличие радиационного фона в исследуемых районах. Содержание в почвах алюминия (мг/л) 0,0025 до 0,0052, железа от 0,0013 до 0,0019, калия от 0,0013 до 0,0083, магния от 0,0053 до 0,0056, растениях алюминий от 0,0013 до 0,0023, хром 0,0005, железо от 0,0007 до 0,0052, фосфор от 0,0139 до 0,0276. Мед и титана в растениях 0,0006 и 0,0003. В воде кальций от 1,2357 до 0,2147, магний от 1,8186 до 0,0647, стронций от 1,3662 до 0,0140. Влажность мяса варьируется от (%) 74,1 (Урджар) до 78,5 (Абай), белок от 15 (Абай) до 22 (Урджар), жира от 0,6 (Абай) до 3 (Урджар). Минеральные вещества в мясе от 0,5 (Абай) до 1,4 (Урджар), что может быть связано с меньшим воздействием радиоактивных веществ. Жирность молока от 2,32 (Жанасемей) до 6,9 (Аягуз), содержание белка от 2,82 (Абай) до 3,74 (Жанасемей). Плотность молока от 27,62 г/м (Жанасемей) до 33,01 г/м (Аягуз).Уровни СОМО в молоке от 8,3 г/л (Урджар) до 9,89 г/л (Урджар). Свинец и кадмий от (мг/кг) 0,01 до 0,023. Ртуть от 0,005 до 0,015. Медь и цинк находятся в пределах 0,07 и 0,13 для меди 3,8 и 5,1 для цинка. Полученные данные подтверждают наличие радиоактивных веществ в зонах, прилегающих к бывшему СИЯП и экологическая ситуация в исследуемых районах должны оставаться под контролем, постоянный мониторинг продолжает быть необходимым для защиты здоровья населения и животных.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Альфа-бөлшектерінің ағын тығыздығы минутына см² есептегенде 0,2-ден 2,4 дейін өзгеретіні туралы жаңа деректер алынды. Топырақтағы алюминий (мг/л) 0,0025-0,0052, темір 0,0013-0,0019, калий 0,0013-0,0083, магний 0,0053-0,0056. Өсімдіктерде алюминий 0,0013-0,0023, хром 0,0005, темір 0,0007-0,0052, фосфор 0,0139-0,0276, мыс пен титан0,0006 және 0,0003. Суда кальций 1,2357-0,2147, магний 1,8186- 0,0647, стронций 1,3662-0,0140. Еттің ылғалдылығы Урджар ауданында (%) 74,1 Абай ауданында 78,5 дейін ауытқиды. Ақуыз мөлшері Абай ауданында 15, Урджар ауданында 22 дейін өзгеріп, ақуыз деңгейі жоғары екендігі байқалады. Еттегі май мөлшері Абай ауданында 0,6, Урджар ауданында 3 дейін өзгереді. Минералды заттар мөлшері Абай ауданында 0,5, Урджар ауданында 1,4 дейін ауытқиды, бұл радиоактивті әсермен байланысты. Сүттің майлылығы Жанасемей ауданында 2,32 Аягуз ауданында 6,9. ақуыз мөлшері Абай ауданында 2,82 Жанасемей ауданында 3,74. Сүттің тығыздығы Жанасемей ауданында 27,62 г/м³-тан Аягуз ауданында 33,01 г/м³. СОМО деңгейі сүтте Урджар ауданында 8,3 г/л-ден 9,89 г/л-ге дейін ауытқиды. Свинец пен кадмийдің мөлшері (мг/кг) 0,01-ден 0,023. Ртуттің мөлшері 0,005-тен 0,015. Мыс пен мырыштың мөлшері мыс үшін 0,07-0,13, мырыш үшін 3,8-5,1. Алынған деректер бұрынғы ССЯП жақын аймақтарда радиоактивті заттардың бар екенін растайды, және зерттелген аймақтардағы экологиялық жағдай бақылауда болуы тиіс, халық пен жануарлардың денсаулығын қорғау үшін үнемі мониторинг жүргізу қажет.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели: радиационный фон исследуемой территории, значения плотности потока альфа-частиц, уровень радионуклидов в зонах радиационного риска, микроэлементный состав почвы, воды и растительности, химический состав мяса и молока

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі жобалық және техникалық-экономикалық көрсеткіштер: зерттелетін аумақтың радиациялық фоны, альфа-бөлшектердің ағынының тығыздығының мәндері, радиациялық қауіпті аймақтардағы радионуклидтердің деңгейі, топырақтың, судың және өсімдіктердің микроэлементтік құрамы, ет пен сүттің химиялық құрамы.

Level of implementation (in Russian) : Нет

Level of implementation (in Kazakh) : Жоқ

Efficiency (in Russian) : Нет

Efficiency (in Kazakh) : Жоқ

Field of application (in Russian) : Крестьянское хозяйство, лаборатории пищевой и ветеринарно-санитарной экспертизы на территории бывшего СИЯП.

Field of application (in Kazakh) : Бұрынғы СИЯП аумағындағы шаруа қожалығы, азық-түлік және ветеринариялық-санитариялық сараптама зертханалары.