The object of research, development or design (in Russian) : Городская система водоснабжения Астаны

The object of research, development or design (in Kazakh) : Астананың қалалық сумен жабдықтау жүйесі

Aim of work (in Russian) : Определить концентрации микрозагрязнителей на разных этапах городской системы водоснабжения Астаны, изучить их влияние на здоровье человека и экологию, а также оценить эффективность удаления микрозагрязнителей с помощью имеющихся технологий утилизации воды/сточных вод и отходов.

Aim of work (in Kazakh) : Астананың қалалық сумен жабдықтау жүйесінің әртүрлі кезеңдеріндегі микро ластауыштардың шоғырлануын анықтау, олардың адам денсаулығы мен экологияға әсерін зерделеу, сондай-ақ сумен жабдықтау/кәріз және қалдықтарды (шламды) жоюдың қолжетімді технологияларының көмегімен микро ластауыштарды жоюдың тиімділігін бағалау.

Методы исследования (на русском) : Основная часть загрязняющих веществ удаляется в процессе очистки воды, а образующиеся отходы (шлам) обычно обезвоживаются и вывозятся на свалку или сбрасываются непосредственно в водные объекты, как это делается на Астанинских ВС. Следовые примеси, не удаленные из потока, затем попадают в организм человека при проглатывании и контакте с кожей в результате повседневной деятельности, связанной с потреблением водопроводной воды. Затем поток сточных вод очищается на очистных сооружениях, после чего загрязнения еще раз удаляются и утилизируются на полигоне, а сточные воды, потенциально содержащие микрозагрязнители, сбрасываются в водную систему. Первым шагом в реализации этого исследовательского проекта будет мониторинг концентраций микрозагрязнителей на разных стадиях ГВС, а именно: (1) сырая вода, (2) осадок водоочистки, (3) процессы очистки воды, ( 4 – водопроводная вода, 5 – агрегатные процессы очистки сточных вод, 6 – осадок сточных вод, 7 – точка сброса сточных вод. Пробы воды и сточных вод будут проанализированы с использованием оборудования масс-спектрометрии с индуктивно связанной плазмой (ICP MS), а образцы почвы будут проанализированы с использованием рентгеновского флуоресцентного (XRF) и рентгеновского дифракционного оборудования (XRD).

Методы исследования (на казахском) : Ластаушы заттардың негізгі бөлігі суды тазарту процесінде жойылады, ал пайда болған қалдықтар (шламдар) әдетте сусыздандырылады және полигонға шығарылады немесе Астананың Ағынды суларды тазарту станциясындағыдай тікелей су объектілеріне төгіледі. Ағыннан алынбаған қалдық ластаушы заттар Ағын суды тұтынумен байланысты күнделікті әрекеттердің нәтижесінде жұтылған және теріге тиген кезде адам ағзасына енеді. Содан кейін ағынды сулар Ағынды суларды тазарту станциясында өңделеді, содан кейін ластаушы заттар қайтадан жойылып, полигонға тасталады, ал құрамында микро ластаушы заттар болуы мүмкін ағынды сулар су жүйесіне төгіледі. Бұл зерттеу жобасын жүзеге асырудың алғашқы қадамы UWS әртүрлі кезеңдеріндегі микро ластаушы заттардың концентрациясын бақылау болады, атап айтқанда: (1) шикі су, (2) Суды тазартуға арналған тұнба, (3) қондырғыдағы суды тазарту процестері, (4) ағын су, (5) қондырғыдағы ағынды сулар тазарту процестері, (6) ағынды сулардың тұнбасы және (7) Ағынды суларды ағызу орны. Су/ағынды сулар үлгілері индуктивті байланысқан плазмалық масс-спектрометрия (ICP MS) жабдығы арқылы талданады, ал топырақ үлгілері рентгендік флуоресценция (XRF) және рентгендік дифракция (XRD) жабдықтары арқылы талданады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты выявили наличие больших концентраций тяжелых металлов, редкоземельных и радиоактивных элементов в системе водоснабжения Астаны.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Нәтижелер астананың сумен жабдықтау жүйесінде ауыр металдардың, сирек жер және радиоактивті элементтердің үлкен концентрациясының болуын анықтады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : 1) Результаты XRF анализа илового осадка с НФС: Июль: Тяжелые металлы: Cr (86 ppm), Cu (130 ppm), Zn (313 ppm), As (201 ppm), Ni (243 ppm), Pb (47 ppm), Ag (738 ppm), Se (5 ppm). Редкоземельные металлы: Y (81 ppm), Yb (2 ppm). Радиоактивные элементы: Th (12 ppm), U (330 ppm). Август: Тяжелые металлы: Cr (87 ppm), Cu (150 ppm), Zn (409 ppm), As (210 ppm), Ni (245 ppm), Pb (50 ppm), Ag (661 ppm). Редкоземельные металлы: Y (70 ppm), Yb (3 ppm). Радиоактивные элементы: Th (14 ppm), U (360 ppm). Сентябрь: Тяжелые металлы: Cr (89 ppm), Cu (160 ppm), Zn (443 ppm), As (217 ppm), Ni (249 ppm), Pb (53 ppm), Ag (192 ppm). Редкоземельные металлы: Y (76 ppm), Yb (3 ppm). Радиоактивные элементы: Th (14 ppm), U (376 ppm). Октябрь: Тяжелые металлы: Cr (89 ppm), Cu (192 ppm), Zn (597 ppm), As (212 ppm), Ni (261 ppm), Pb (56 ppm), Ag (1393 ppm). Редкоземельные металлы: Y (86 ppm), Yb (5 ppm). Радиоактивные элементы: Th (18 ppm), U (389 ppm). 2) Результаты XRF анализа илового осадка со дна Вячеславского водохранилища: Октябрь: Тяжелые металлы: Cr (267 ppm), Cu (164 ppm), Zn (280 ppm), As (212 ppm), Ni (167 ppm), Pb (155 ppm), Ag (4970 ppm). Редкоземельные металлы: Y (86 ppm), Yb (115 ppm), Eu (1580 ppm). Радиоактивные элементы: Th (44 ppm).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 1) НФС-нан алынған лайлы тұнба үлгілерінің XRF талдау нәтижелері: Шілде: Ауыр металдар: Cr (86 ppm), Cu (130 ppm), Zn (313 ppm), As (201 ppm), Ni (243 ppm), Pb (47 ppm), Ag (738 ppm), Se (5 ppm). Сирекжер металдар: Y (81 ppm), Yb (2 ppm). Радиоактивті элементтер: Th (12 ppm), U (330 ppm). Тамыз: Ауыр металдар: Cr (87 ppm), Cu (150 ppm), Zn (409 ppm), As (210 ppm), Ni (245 ppm), Pb (50 ppm), Ag (661 ppm). Сирекжер металдар: Y (70 ppm), Yb (3 ppm). Радиоактивті элементтер: Th (14 ppm), U (360 ppm). Қыркүйек: Ауыр металдар: Cr (89 ppm), Cu (160 ppm), Zn (443 ppm), As (217 ppm), Ni (249 ppm), Pb (53 ppm), Ag (192 ppm). Сирекжер металдар: Y (76 ppm), Yb (3 ppm). Радиоактивті элементтер: Th (14 ppm), U (376 ppm). Қазан: Ауыр металдар: Cr (89 ppm), Cu (192 ppm), Zn (597 ppm), As (212 ppm), Ni (261 ppm), Pb (56 ppm), Ag (1393 ppm). Сирекжер металдар: Y (86 ppm), Yb (5 ppm). Радиоактивті элементтер: Th (18 ppm), U (389 ppm). 2) Вячеслав су қоймасының түбінен алынған лайлы тұнба үлгілерінің XRF талдау нәтижелері: Қазан: Ауыр металдар: Cr (267 ppm), Cu (164 ppm), Zn (280 ppm), As (212 ppm), Ni (167 ppm), Pb (155 ppm), Ag (4970 ppm). Сирекжер металдар: Y (86 ppm), Yb (115 ppm), Eu (1580 ppm). Радиоактивті элементтер: Th (44 ppm).

Level of implementation (in Russian) : Все полученные результаты будут внедрены для дальнейшего выполнения задач проекта согласно календарному плану

Level of implementation (in Kazakh) : Барлық алынған нәтижелер кестеге сәйкес жобалық тапсырмаларды одан әрі жүзеге асыру үшін жүзеге асырылатын болады

Efficiency (in Russian) : Измерены концентрации радиоактивных, эмерджентных и токсичных микрозагрязнителей в системе городского водоснабжения Астаны и получены месячные закономерности их изменения;

Efficiency (in Kazakh) : Радиоактивті, пайда болатын және улы заттардың өлшенген концентрациясы Астана қаласының су құбырындағы микробұзғыш заттар мен ай сайынғы нәтижелер алынды олардың өзгеру заңдылықтары;

Field of application (in Russian) : Результаты могут быть использованы в качестве важных данных для разработки новых экологически чистых и устойчивых технологий очистки воды и сточных вод для эффективного удаления микрозагрязнителей из водной среды. Развитие технологии оживит новый соответствующий рынок экологических технологий для очистки и восстановления токсичных тяжелых металлов и неорганических загрязнителей, создаст соответствующую специальную подготовку экспертов по сточным водам и соответствующие инженерные рабочие места, а также имитирует применение новых технологий очистки и восстановления окружающей среды на местах.

Field of application (in Kazakh) : Нәтижелер су ортасынан микро ластаушы заттарды тиімді жою үшін жаңа экологиялық таза және тұрақты су және ағынды суларды тазарту технологияларын әзірлеу үшін маңызды деректер ретінде пайдаланылуы мүмкін. Технологияның дамуы улы ауыр металдар мен Бейорганикалық ластаушы заттарды тазарту және қалпына келтіру үшін өзекті экологиялық технологиялардың жаңа нарығын жандандырар еді, Ағынды суларды тазарту бойынша мамандарды тиісті даярлауды және тиісті инженерлік жұмыс орындарын қамтамасыз етеді, сонымен қатар қоршаған ортаны тазарту мен қалпына келтірудің жаңа технологияларын қолдануға еліктейді.