The object of research, development or design (in Russian) : Нами предлагаются объекты с применением комплексных многосоставных композитных субстратов (заменителей почвы) на основе природных цеолитов Шанханайского месторождения и наноструктурированных пористых биологических сорбентов, полученных из частей растений (стебли, шелуха, скорлупа и т.д.).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Шанханай кен орнының табиғи цеолиттері және өсімдік бөліктерінен (сабақтар, қабықтар, қабықтар және т.б.) алынған наноқұрылымды кеуекті биологиялық сорбенттер негізінде кешенді көпқұрылымды композиттік субстраттарды (топырақ алмастырғыштарды) қолдана отырып, объектіні ұсынамыз.

Aim of work (in Russian) : Разработка комплексных композитных субстратов на основе цеолитов и наносорбентов из растений для обогащения почвы и использование субстратов в тепличных системах, а также в гидропонике.

Aim of work (in Kazakh) : Топырақты байыту және жылыжай жүйелерінде, сондай-ақ гидропоникада субстраттарды пайдалану үшін өсімдіктерден алынған цеолиттер мен наносорбенттерге негізделген кешенді композиттік субстраттарды әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : 1. Сбор, анализ и обобщение научно технической информации по применению цеолитовых материалов в производстве субстратов для тепличных систем. Поиск литературных данных по методам подготовки высокопористых цеолитов и растительных сорбентов, разработке составов. 2. Экспериментальные методы: Методология работ включает: дизайн работ in silico; физико-химические, методы исследования коллоидно-дисперсионных сред – адсорбционные методы, методы исследования пористых веществ, а также, специфические и инструментальные диагностические методы. 3. Корреляционные методы. Для всех данных будет проведен статистический анализ - будут рассчитаны среднее арифметическое значение, стандартное отклонение от среднего и доверительный интервал.

Методы исследования (на казахском) : 1. Жылыжай жүйелеріне арналған субстраттар өндірісінде цеолит материалдарын қолдану бойынша ғылыми-техникалық ақпаратты жинау, талдау және жалпылау. Жоғары кеуекті цеолиттер мен өсімдік сорбенттерін дайындау әдістері, композицияларды әзірлеу бойынша әдеби деректерді іздеу. 2. Тәжірибелік әдістер: жұмыс әдістемесі мыналарды қамтиды: in silico жұмысының дизайны; физика-химиялық, коллоидты-дисперсиялық ортаны зерттеу әдістері – адсорбциялық әдістер, кеуекті заттарды зерттеу әдістері, сондай-ақ спецификалық және аспаптық диагностикалық әдістер. 3. Корреляциялық әдістер. Барлық деректер үшін статистикалық талдау жүргізіледі-орташа арифметикалық мән, орташа мәннен стандартты ауытқу және сенімділік интервалы есептеледі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты: - определение химического состава, насыпной плотности, гранулометрического состава, сорбционной емкости, удельной поверхности и пористости материалов растительного сырья до и после модификации; - получение дисперсного цеолита и исследование состава, физико-химических свойств, сорбционных характеристик (пористость, удельная поверхность, дисперсности, сорбционная способность и др.) минерала; - изучение гидрофильно-гидрофобных характеристик растительного сорбента и цеолитного материала (смачиваемости, поверхностного заряда, сорбция полярных и неполярных жидкостей); - публикация 1 (одной) статьи или обзора в рецензируемом зарубежном или отечественном издании, рекомендованном КОКНВО. Научная новизна работы: впервые предложены научные результаты разработки комплексных композитных субстратов на основе цеолитов и наносорбентов из растений для обогащения почвы и использование субстратов в тепличных системах, а также в гидропонике.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелер: - өсімдік шикізаты материалдарының химиялық құрамын, сусымалы тығыздығын, гранулометриялық құрамын, сорбциялық сыйымдылығын, меншікті бетін және кеуектілігін модификацияға дейін және кейін анықтау; -дисперсті цеолит алу және минералдың құрамын, физика-химиялық қасиеттерін, сорбциялық сипаттамаларын (кеуектілігі, меншікті беті, дисперсиясы, сорбциялық қабілеті және т. б.) зерттеу; -өсімдік сорбентінің және цеолит материалының гидрофильді-гидрофобты сипаттамаларын зерттеу (сулану, беттік заряд, полярлы және полярлы емес сұйықтықтардың сорбциясы); - НВО КОК ұсынған рецензияланатын шетелдік немесе отандық басылымда 1 (бір) мақаланы немесе шолуды жариялау. Жұмыстың ғылыми жаңалығы: алғаш рет топырақты байыту және жылыжай жүйелерінде, сондай-ақ гидропоникада субстраттарды пайдалану үшін өсімдіктерден цеолиттер мен наносорбенттерге негізделген кешенді композиттік субстраттарды әзірлеудің ғылыми нәтижелері ұсынылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные показатели проекта включают разработку составов субстратов, которые используют цеолиты и растительные наносорбенты, обеспечивая оптимальные физико-химические свойства для улучшения условий роста растений. Технико-экономические показатели охватывают стоимость производства, эффективность использования ресурсов, потенциальную урожайность и долгосрочные экологические преимущества, такие как улучшение структуры почвы и снижение необходимости в химических удобрениях.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаның негізгі құрылымдық көрсеткіштері өсімдіктердің өсу жағдайларын жақсарту үшін оңтайлы физика-химиялық қасиеттерді қамтамасыз ететін цеолиттер мен өсімдік наносорбенттерін пайдаланатын субстрат құрамдарын әзірлеуді қамтиды. Техникалық-экономикалық көрсеткіштер өндіріс құнын, ресурстарды пайдалану тиімділігін, ықтимал өнімділікті және топырақ құрылымын жақсарту және химиялық тыңайтқыштарға деген қажеттілікті азайту сияқты ұзақ мерзімді экологиялық артықшылықтарды қамтиды.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта заключается в создании инновационных субстратов, которые обеспечивают повышение урожайности растений, улучшение структуры почвы и сохранение влаги. Использование цеолитов и растительных наносорбентов способствует более рациональному использованию ресурсов и снижению потребности в химических удобрениях, что также положительно сказывается на экологической ситуации. Кроме того, реализация данного проекта предполагает экономическую выгоду за счет повышения продуктивности и снижения затрат на агрохимикаты.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның тиімділігі өсімдіктердің өнімділігін арттыруды, топырақ құрылымын жақсартуды және ылғалды сақтауды қамтамасыз ететін инновациялық субстраттарды жасау болып табылады. Цеолиттер мен өсімдік наносорбенттерін қолдану ресурстарды ұтымды пайдалануға және химиялық тыңайтқыштарға деген қажеттіліктің төмендеуіне ықпал етеді, бұл экологиялық жағдайға да оң әсер етеді. Бұдан басқа, осы жобаны іске асыру өнімділікті арттыру және агрохимикаттарға шығындарды азайту есебінен экономикалық пайданы болжайды.

Field of application (in Russian) : Проект находит применение в сельском хозяйстве, особенно в тепличном хозяйстве и гидропонике, где важна оптимизация роста растений и повышение урожайности. Такие субстраты могут использоваться для улучшения структуры почвы, увеличения ее влагоемкости и питания растений, а также в экологическом сельском хозяйстве для снижения использования химических удобрений.

Field of application (in Kazakh) : Аталған жоба ауыл шаруашылығында, әсіресе жылыжай шаруашылығында және гидропоникада қолданылады, мұнда өсімдіктердің өсуін оңтайландыру және өнімділікті арттыру маңызды. Мұндай субстраттарды топырақ құрылымын жақсарту, оның ылғал сыйымдылығы мен өсімдіктердің қоректенуін арттыру және химиялық тыңайтқыштарды пайдалануды азайту үшін экологиялық ауыл шаруашылығында пайдалануға болады.