The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования на 2024 год являются бифункциональные N-гетероциклические карбеновые лиганды и их комплексы с рутением.

The object of research, development or design (in Kazakh) : 2024 жылға арналған зерттеу нысандары екі функционалды N-гетероциклді карбен лигандтары және олардың рутений кешендері болып табылады.

Aim of work (in Russian) : 1) Получение ряда бифункциональных N-гетероциклических карбеновых лигандов, имеющих вторичные и третичные аминовые заместители, а также бифункциональных N-гетероциклических карбеновых лигандов без аминовых заместителей; 2) Получение небифункциональных N-гетероциклических карбеновых лигандов-наблюбдателей; 3) изучение реакций металлирования полученных лигандов с производными рутения, синтез и изучение свойств рутениевых комплексов экспериментальными и квантово-химическими методами.

Aim of work (in Kazakh) : 1) екінші және үшінші реттік амин алмастырғыштары бар бірқатар екі функционалды N-гетероциклді карбен лигандтарын, сондай-ақ амин алмастырғыштары жоқ екі функционалды N-гетероциклді карбен лигандтарын алу; 2) функционалды емес N-гетероциклді карбен лигандтарын-бақылаушыларды алу; 3) алынған лигандтардың рутений туындыларымен металдандыру реакцияларын зерттеу, синтездеу және қасиеттерін зерттеу рутений кешендерінің тәжірибелік және кванттық химиялық әдістермен.

Методы исследования (на русском) : Стандартные методы органического, металлоорганического и металлокомплексного синтеза, спектральные и структурные методы анализа органических и металлокомплексных соединений (спектроскопия ядерного магнитного резонанса, инфракрасная спектроскопия с преобразованием Фурье, ультрафиолетовая спектроскопия, элементный анализ), расчетные методы квантовой химии, в частности, методы теории функционала плотности.

Методы исследования (на казахском) : Органикалық, металлорганикалық және металлокомплексті синтездің стандартты әдістері, органикалық және металлокомплексті қосылыстарды талдаудың спектрлік және құрылымдық әдістері (ядролық магниттік-резонанстық спектроскопия, Фурье түрлендіруі бар инфрақызыл спектроскопия, ультракүлгін спектроскопия, элементтік талдау), кванттық химияның есептік әдістері, атап айтқанда тығыздық функционалы теориясының әдістері.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получена и охарактеризована серия новых бифункциональных N-гетероциклических карбеновых лигандов (CNN(H), CNN и CNC) и лигандов наблюдателей (CCC), имеющих заместители с различными электронными и стерическими свойствами. Стерические и электронные свойства лигандов изучены квантово-химическими методами. Изучена реакционная способность полученных лигандов в реакциях депротонирования с основаниями и металлирования с соединениями рутения. Получены и охарактеризованы спектральными методами анализа комплексы рутения и их свойства изучены экспериментальными и квантово-химическими методами. На основании проведенных исследований предложены пути получения нейтральных металлокомплексных соединений рутения, необходимых для дальнейшей иммобилизации катализаторов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жаңа екі функционалды N-гетероциклді карбен лигандтарының (CN(H), CNC және CNC) және әртүрлі электронды және стерикалық қасиеттері бар алмастырғыштары бар бақылаушы лигандтардың (CCC) сериясы алынды және сипатталды. Лигандтардың стерикалық және электронды қасиеттері кванттық химиялық әдістермен зерттелген. Алынған лигандтардың негіздермен депротондау және рутений қосылыстарымен металдандыру реакцияларындағы реактивтілігі зерттелді. Спектрлік талдау әдістерімен алынған және сипатталған рутений кешендері және олардың қасиеттері эксперименттік және кванттық-химиялық әдістермен зерттелген. Жүргізілген зерттеулер негізінде катализаторларды одан әрі иммобилизациялау үшін қажетті бейтарап металл кешенді рутений қосылыстарын алу жолдары ұсынылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработка простых и надежных синтетических подходов к лигандам и комплексам позволяет получать катализаторы из легкодоступного сырья. Изучение реакционной способности и свойств лигандов, изучение реакций комплексообразования и стабильности комплексов позволяет оптимизировать реакционную способность каталитических систем.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Лигандтар мен кешендерге қарапайым және сенімді синтетикалық тәсілдерді әзірлеу оңай қол жетімді шикізаттан катализаторлар алуға мүмкіндік береді. Лигандтардың реактивтілігі мен қасиеттерін зерттеу, кешендердің түзілу реакциялары мен тұрақтылығын зерттеу каталитикалық жүйелердің реактивтілігін оңтайландыруға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Получены результаты за 1 год выполнения проекта.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу жұмысы бірінші жылда алынған нәтижелерден тұрады.

Efficiency (in Russian) : Эффективность работы заключается в получении и изучении реакционной способности новых лигандов и их комплексов с рутением, что будет служить основой для создания эффективных каталитических систем для реакций восстановления и переработки органических проиводных углекислого газа в метанол.

Efficiency (in Kazakh) : Жұмыстың тиімділігі жаңа лигандтар мен олардың рутений кешендерінің реактивтілігін алу және зерттеу болып табылады, бұл органикалық көмірқышқыл газын метанолға тотықсыздандыру және қайта өңдеу реакциялары үшін тиімді каталитикалық жүйелерді құруға негіз болады.

Field of application (in Russian) : Результаты работы могут быть использованы для разработки новых каталитических систем для реакций восстановления, в том числе переработки органических производных углекислого газа в метанол. Такие технологии представляют широкий интерес для химической промышленности, ее устойчивого развития и перерабки химических отходов.

Field of application (in Kazakh) : Жұмыс нәтижелерін тотықсыздану реакциялары үшін жаңа каталитикалық жүйелерді, соның ішінде көмірқышқыл газының органикалық туындыларын метанолға қайта өңдеу үшін пайдалануға болады. Мұндай технологиялар химия өнеркәсібіне, оның тұрақты дамуына және химиялық қалдықтарды өңдеуге үлкен қызығушылық тудырады.