Inventory number IRN Number of state registration
0324РК00623 AP23487260-KC-24 0124РК00853
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 2
International publications: 0 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 22942655 AP23487260
Name of work
Деятели Алаш и история казахского литературного языка в начале ХХ века
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Құрманбайұлы Шерубай
0
0
0
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
НАО "Казахский национальный педагогический университет имени Абая"
Abbreviated name of the service recipient НАО "КазНПУ им.Абая"
Abstract

Языковые особенности деятелей Алаша во главе с А. Бокейханом, А. Байтурсыновичем, Ж. Аймаутовым, М. Жумабаевым, архаизмы, термины, неологизмы, диалектизмы, используемые казахскими писателями в начале ХХ века, и грамматические особенности газетного языка начала ХХ века

Ә. Бөкейхан, А. Байтұрсынұлы, Ж. Аймауытов, М. Жұмабаев бастаған алаш қайраткерлерінің тілдік ерекшеліктері, ХХ ғасыр басында қазақ қаламгерлері қолданған архаизмдер, терминдер, неологизмдер, диалектизмдер және ХХ ғасыр басындағы газет тілінің грамматикалық ерекшеліктері.

Cоздание «Сравнительно-исторического толкового словаря лексики, использованных деятелями Алаш»; доказать историческую обоснованность грамматических употреблений того периода; пополнение научно-практического фонда исследований, посвященных истории казахского литературного языка

«Алаш қайраткерлері лексикалық қорының салыстырмалы-тарихи сөздігін» түзу, сол кезеңдегі грамматикалық формалардың тарихи уәжін, қолдану себебін анықтау, қазақ әдеби тілінің тарихы мәселесіне арналған зерттеулердің ғылыми-деректік, практикалық қорын толықтыру.

В ходе исследовательской работы используются основные лингвистические методы, такие как метод компонентного и семантического анализа, сравнительно-сопоставительное исследование или диахрония и синхрония, методы описания, систематизации, дифференциации слов, обобщения понятий и терминов.

Зерттеу жұмысы барысында негізгі лингвистикалық əдістер, атап айтқанда компоненттік жəне семантикалық талдау əдісі, диахрония жəне синхрония бойынша салыстырмалы-салғастырмалы зерттеу, сипаттау, жүйелеу, топтау, қажетті мəліметтерді саралау, ұғымдарды және терминдерді жинақтау əдістері қолданылады.

В результате практической работы, проводимой в рамках проекта, опубликованы две (2) статьи в рецензируемом отечественном издании: 1. Адилов М.Е. Древнетюркские аффиксы причастий, сохранившиеся в активной лексике казахского языка// Turkic Studies Journal, 2024, Т. 6, № 3, 139-158 б. http://doi.org/10.32523/2664-5157-2024-3-139-158. 2. Курманбайулы Ш., Адилов М.Е. Точность в переводах Алихан Бокейхана, Вестник Торайгыров университета, Филологическая серия. № 3. 2024, № 3, 2024, 222-241 б. https://doi.org/10.48081/FOLO6225

Жоба аясында жасалатын практикалық жұмыстардың нәтижесі ретінде ҒЖБССҚК ұсынған рецензияланатын шетелдік немесе отандық басылымда eкi (2) мақала жарияланды: 1. Әділов М.Е. Қазақ тілі белсенді лексикасында сақталған көне түркі есімше жұрнақтары // Turkic Studies Journal, 2024, Т. 6, № 3, 139-158 б. http://doi.org/10.32523/2664-5157-2024-3-139-158 2. Құрманбайұлы Ш., Әділов М.Е. Әлихан Бөкейхан аудармаларындағы дәлдік, Торайғыров университетінің хабаршысы, Филология сериясы, № 3, 2024, 222-241 б.https://doi.org/10.48081/FOLO6225

По проекту опубликовано 2 статьи

Жоба бойынша 2 мақала жарияланды

не внедрено

енгізілген жоқ

В статьях, опубликованных в виде полугодового отчета, проанализирована история некоторых новых слов и терминов, используемых деятелями алаш, и внесен вклад в развитие современного литературного языка. Определены значения слов, неправильно употребляемых по смыслу и термини используемые в начале ХХ века введены в словарный запас казахского языка

Жартыжылдық есеп ретінде шығарылған екі мақалада Алаш қайраткерлері қолданған сөздер мен қолданыстар және сөйлемдердің тарихы талданып, ХХ ғасыр басындағы қайраткерлердің тілдік ерекшеліктері арқылы қазіргі әдеби тілдің дамуына, әсіресе терминтануға үлес қосылды. Қазіргі күні семантикасы жағынан дұрыс қолданылмайтын сөздердің түпкі мағынасы анықталып, қазақ тілінің сөздік қорына жаңа сөздер мен терминдер енгізілді

Эти труды могут быть использованы школьниками и студентами университетов, исследователями, преподавателями и учеными, изучающими филологию, тюркологию, историю языка, литературу. Аргументация терминов, не вошедших в употребление в начале ХХ века, будет доказана, объяснено значение и запланировано представление в Комитет по терминологии для их повторного обращения.

Бұл еңбектерді мектеп оқушылары мен университет студенттері, филология, түркітану, тіл тарихы, әдебиет, алаштану, ХХ ғасыр басындағы әдеби тілдің тарихи саласын бойынша зерттеп жүрген зерттеушілер мен оқытушылар және ғалымдар пайдалана алады. ХХ ғасыр басында қолданысқа кірмеген терминдердің уәжі дәлелденіп, мағынасы түсіндіріліп, олардың қайта айналысқа кіруі үшін Терминология комитетіне ұсыну жоспарланады.

UDC indices
81.42
International classifier codes
16.21.33;
Key words in Russian
история казахского литературного языка; Казахский письменный язык; деятели Алаш; термины; начало ХХ века;
Key words in Kazakh
қазақ әдеби тілінің тарихы; қазақ жазба тілі; Алаш қайраткерлері; терминдер; ХХ ғасыр басы;
Head of the organization Тілеп Болат Анапияұлы к.полит.н. / нет
Head of work Құрманбайұлы Шерубай Филология ғылымының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі / Профессор