The object of research, development or design (in Russian) : Дренажные воды на орошаемых землях Мактааральского и Жетысайского районов Туркестанской области.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Түркістан облысы Мақтаарал және Жетісай аудандарының суармалы жерлеріндегі дренажды сулар.

Aim of work (in Russian) : Повышение водообеспеченности орошаемых земель с повторным использованием дренажно-сбросных вод на орошение сельскохозяйственных культур.

Aim of work (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруға дренаждық-ағызу суларын қайта пайдалана отырып, суармалы жерлердің сумен қамтамасыз етілуін арттыру.

Методы исследования (на русском) : Методика исследований – при выполнении НИР применен системный метод изучения эколого-мелиоративных процессов при научно-обоснованном использовании дренажных вод на орошение, выбор условий и типичности опытных участков для исследований, многофакторные методы оценки водоземельных ресурсов, методика проведения полевых и лабораторных исследований.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістемесі – зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде суаруға арналған дренаждық суды пайдалану арқылы ғылыми негізделген экологиялық-мелиоративтік процестерді зерттеудің жүйелі әдісі, зерттеулер жүргізу үшін тәжірибе алаңдарының жағдайлары мен типтілігін таңдау, су және жер ресурстарын бағалаудың көп факторлы әдістері, далалық және зертханалық зерттеулер әдістері арқылы жүргізу.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате проведения НИР были собраны и обобщены многолетние материалы по техническому состоянию ирригационных систем, качественного состава поверхностных и дренажных вод, степени засоления и солонцеватости почв орошаемых земель Мактааральского и Жетысайского районов Туркестанской области. Утверждена рабочая программа за 2024 год на заседании Ученого совета № 3 от 05.08.2024. Выбраны 2 опытных участка для проведения НИР на орошаемых землях Мактааральского и Жетысайского районов Туркестанской области. Были проведены полевые исследования по вариантам опытов на орошаемых землях Мактааральского и Жетысайского районов Туркестанской области. Были получены и обработаны результаты химических анализов проб почв по качественному составу, поверхностных и дренажных вод. Было принято участие в Международной научной конференции «Вода в Центральной Азии: будущее в сотрудничестве», 8 ноября 2024 г. Была опубликована 1 статья в международном журнале "Наука и мир" №10(134). Подготовлен и оформлен годовой отчет по результатам НИР за 2024 год. Научная новизна проекта: в условиях Мактааральского массива орошения Туркестанской области, где водные ресурсы ограничены, а в корнеобитаемом слое интенсивно протекают деградационные процессы (засоление, осолонцевание и ощелачивание почв), повышение водообеспеченности достигается путем повторного использования дренажно-сбросных вод с разбавлением - фосфогипса для улучшения качества этих вод и эколого-мелиоративного состояния орошаемых земель.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ҒЗЖ жүргізу нәтижесінде ирригациялық жүйелердің техникалық жағдайы, жер үсті және дренаждық сулардың сапалық құрамы, Түркістан облысы Мақтаарал және Жетісай аудандарының суармалы жерлерінің тұздану және сортаңдану дәрежесі бойынша көпжылдық материалдар жалпыланып, жинақталды. Күнтізбелік жоспарға сәйкес № 3 Ғылыми кеңестің 05.08.2024 жылғы отырысында 2024 жылға арналған жұмыс бағдарламасы бекітілді. ҒЗЖ жүргізу үшін Түркістан облысы Мақтаарал ауданы және Жетісай аудандарының суармалы жерлерінен 2 тәжірибелік учаске таңдалды. Түркістан облысы Мақтаарал және Жетісай аудандарының суармалы жерлерінде тәжірибе нұсқалары бойынша далалық зерттеулер жүргізілді. Топырақ сынамаларын, жер үсті және дренажды суларды химиялық талдау нәтижелері алынып сапалық құрамына талдау жасалды. "Орталық Азиядағы су: Болашақ ынтымақтастықтағы" халықаралық ғылыми конференциясына қатысылды, 8 қараша 2024 ж. "Ғылым және әлем" №10(134) халықаралық журналында 1 мақала жарияланды. 2024 жылғы ҒЗЖ нәтижелері бойынша жылдық есеп дайындалды және ресімделді. Жобаның ғылыми жаңалығы: Түркістан облысының Мақтаарал суару алабы жағдайында су ресурстары шектеулі, өсімдіктің тамыр жаю қабатында қарқынды деградациялық процестер (топырақтың тұздануы, сортаңдануы және сілтіленуі) жүріп жатқанда, сумен қамтамасыз етілуін арттырып, олардың сапасын жақсарту үшін фосфогипсті дренажды - ағынды сулармен араластырып қайта пайдалану және суармалы жерлердің экологиялық-мелиоративтік жағдайын жақсарту.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономические показатели: Повышение водообеспеченности орошаемых земель с повторным использованием дренажно-сбросных вод на орошение сельскохозяйственных культур; Улучшение почвенно мелиоративного состояния орошаемых земель за счет внесения химмелиоранта - фосфогипса с оросительной водой; Способствует повышению урожайности сельскохозяйственных культур.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Экономикалық көрсеткіштер: Ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруға дренаждық-ағызу суларын қайта пайдалана отырып, суармалы жерлердің сумен қамтамасыз етілуін арттыру; Суару суымен фосфогипс - химмелиоранттарды енгізу арқылы суармалы жерлердің топырақ мелиоративтік жағдайын жақсарту; Ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін арттыруға ықпал етеді.

Level of implementation (in Russian) : По результатам НИР на этот год внедрение не предусмотрено.

Level of implementation (in Kazakh) : ҒЗЖ нәтижелері бойынша биылғы жылы енгізу көзделмеген.

Efficiency (in Russian) : Эффективность данного проекта заключается в том что, повышение водообеспеченности орошаемых земель можно достичь путем повторного использование дренажно-сбросных вод на орошение сельскохозяйственных культур.

Efficiency (in Kazakh) : Бұл жобаның тиімділігі мынада: суармалы жерлердің сумен қамтамасыз етілуін арттыруға ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруға дренаждық-ағызу суларын қайта пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.

Field of application (in Russian) : Орошаемые земли юга Казахстана с проблемой оросительной воды, оросительные системы с дренажной сетью, засоленные орошаемые земли.

Field of application (in Kazakh) : Қазақстанның Оңтүстігіндегі суармалы жерлерінде суару суымен проблемасы бар жерлерде, дренаждық желісі бар суару жүйелері, тұзды суармалы жерлерде.