The object of research, development or design (in Russian) : 270 сортов и перспективных линий яровой мягкой пшеницы.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жаздық жұмсақ бидайдың 270 сорты мен перспективалы линиялары.

Aim of work (in Russian) : Идентификация генов и ДНК-маркеров, связанных с признаком «прорастание на корню» у мягкой пшеницы (Triticum aestivum L.) на основе использования методологии полногеномного анализа ассоциаций.

Aim of work (in Kazakh) : Ассоциацияларды толық геномдық талдау әдістемесін қолдану негізінде нан бидайындағы (Triticum aestivum L.) «тамырда өну» белгісімен байланысты гендер мен ДНҚ маркерлерін анықтау.

Методы исследования (на русском) : Выделение и очистка тотальной ДНК, электрофорез в 1 % агарозном геле, проведение полимеразной цепной реакции, генотипирование с использованием ДНК-маркеров. Полевые опыты, структурный анализ урожайности – по Доспехову (1985). Проведение оценки устойчивости к предуборочного прорастания (ПНК) в лабораторных условиях по методикам описанных в работах Yiwen и др (2022), Liu и др (2008), Walker-Simmons и др (1988). Статистические методы с применением пакетов различных прикладных программ GraphPad, SPSS, R-studio.

Методы исследования (на казахском) : ДНҚ-ны бөліп алу және тазарту, 1% агарозды гельде электрофорез, полимеразды тізбекті реакция, ДНҚ маркерлерін пайдаланып генотиптеу. Егістік тәжірибелер, шығымдылықтың құрылымдық талдауы – Доспехов бойынша (1985). Yiwen т.б. (2022), Liu т.б. (2008), Walker-Simmons т.б. (1988) еңбектерінде сипатталған әдістерді қолдана отырып, зертханалық жағдайларда тамырда өну (ТӨ) төзімділікті бағалауды жүргізу. GraphPad, SPSS , R-studio әр түрлі қолданбалы бағдарламалар пакеттерін пайдаланатын статистикалық әдістер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведена оценка фенологической и фенотипической вариабельности коллекции мягкой пшеницы, выращенной в двух регионах Казахстана - на севере (Костанайская область) и на юго-востоке (Алматинская область). Исследованы признаки адаптивности, компоненты урожайности и проявление признака «прорастание на корню» (ПНК). Семь образцов продемонстрировали устойчивость к ПНК по результатам лабораторных экспериментов. Для оценки генетического разнообразия коллекции мягкой пшеницы была выделена ДНК из 90 образцов, и начато генотипирование по специфическим генам, связанным с цветом зерна, периодом покоя семян и устойчивостью к ПНК. В результате полногеномного анализа ассоциаций было идентифицировано 98 локусов количественных признаков (ЛКП) для исследуемых признаков в условиях Алматинской области и 75 ЛКП в условиях Костанайской области. Кроме того, ДНК банк пополнился 20 образцами коллекции местных сортов и линий мягкой пшеницы для дальнейшего генотипирования и апробации KASP-маркеров, связанных с устойчивостью к ПНК.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазақстанның екі облысында – солтүстігінде (Қостанай облысы) және оңтүстік-шығысында (Алматы облысы) өсірілген жұмсақ бидай коллекциясының фенологиялық және фенотиптік өзгергіштігіне баға берілді. Бейімделудің ерекшеліктері, өнімділіктің құрамдас бөліктері және «тамырда өну» (ТӨ) белгісінің көрінісі зерттелді. Жеті үлгі зертханалық тәжірибелерде ТӨ-ға төзімділігін көрсетті. Жұмсақ бидай коллекциясының генетикалық әртүрлілігін бағалау үшін 90 қосылудан ДНҚ бөлініп алынды және дәннің түсі, тұқымның тыныштығы және ТӨ төзімділігімен байланысты арнайы гендер үшін генотиптеу басталды. Ассоциацияларды толық геномдық талдау нәтижесінде Алматы облысы жағдайында зерттелетін белгілер үшін 98 сандық белгілер локустары (СБЛ) және Қостанай облысы жағдайында 75 СБЛ анықталды . Бұдан басқа, ДНҚ банкі ТӨ төзімділігімен байланысты KASP маркерлерін одан әрі генотиптеу және сынау үшін нан бидайының жергілікті сорттары мен линияларының коллекциясынан 20 үлгімен толықтырылды

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Cорта и перспективные линии мягкой пшеницы (270 образцов). Пополненный ДНК-банк коллекции мягкой пшеницы (90).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жұмсақ бидайдың сорттары мен перспективалық желілері (270 үлгі). Жұмсақ бидай коллекциясының ДНҚ банкін толықтыру (90).

Level of implementation (in Russian) : Высокий отложенный эффект.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоғары кейінге қалдырылған әсер.

Efficiency (in Russian) : Идентифицированные SNP-маркеры могут быть использованы в селекционных программах, направленных на повышение продуктивности и устойчивости к ПНК

Efficiency (in Kazakh) : Анықталған SNP маркерлері өнімділікті арттыруға бағытталған селекциялық бағдарламаларда қолданылуы мүмкін және ТӨ-ға төзімділік

Field of application (in Russian) : генетика, геномика и селекция растений

Field of application (in Kazakh) : генетика, геномика и өсімдік селекциясы