The object of research, development or design (in Russian) : В качестве исходного материала использовали однолетние побеги барбариса илийского (Berberis iliensis) и барбариса каркаралинского (Berberis karkaralensis), яблони Недзвецкого (Malus niedzwetzkyana) и яблони Сиверса (Malus sieversii).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі ретінде іле бөріқарақаттың, қарқаралы бөріқарақаттың, Недзвецкий алма ағашының және Сиверс алма ағашының біржылдық сабақтары қолданылды.

Aim of work (in Russian) : Цель работы – создание in vitro коллекции клеток и тканей редких и исчезающих видов растений для сохранения биоразнообразия (яблоня Сиверса, яблоня Недзвецкого, барбарис илийский и барбарис каркаралинский).

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – биоәртүрлілікті сақтау үшін өсімдіктердің сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің жасушалары мен ұлпаларының in vitro коллекциясын құру.

Методы исследования (на русском) : Для молекулярно-генетической характеристики использованы следующие методы: выделение и очистка ДНК, ПЦР с праймерами ITS и rbcL, электрофорез в агарозном геле, очистка ПЦР продукта, определение нуклеотидных последовательностей ядерного и хлоропластного геномов с помощью ДНК-праймеров.

Методы исследования (на казахском) : Молекулалық-генетикалық сипаттау үшін келесі әдістер қолданылды: ДНҚ бөлу және тазарту, ITS және rbcL праймерлермен ПЦР, агарозды гель электрофорез, ПЦР өнімін тазарту, ДНҚ праймерлерін қолдану арқылы ядролық және хлоропластты геномдардың нуклеотидтік тізбегін анықтау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Научная новизна - впервые будет разработана схема создания и сохранения in vitro коллекции клеток и тканей эндемичных, редких и исчезающих видов растений, в том числе, яблоня Сиверса, яблоня Недзвецкого, барбарис илийский и барбарис каркаралинский. Оптимальным условием для микроклонального размножения яблони Недзвецкого является питательная среда QL с добавлением БАП 0,5 мг/л, ГК 1,0 мг/л, ИМК 0,01 мг/л для мультипликаций и среда ½QL с ИМК 1,5 мг/л для укоренения , яблони Сиверса QL с добавлением БАП 0,75 мг/л, ГК 0,2 мг/л, где на 28-ой день культивирования в среднем образуется 5,0 микропобегов, барбариса илийского питательная среда МС с добавлением БАП 0,5 мг/л, ИМК 0,01 мг/л, ГК 0,2 мг/л для мультипликаций и среда ½МС с ИМК 1,0 мг/л для укоренения, барбариса каркаралинского МС с добавлением БАП 0,5 мг/л, ИМК 0,01 мг/л, ГК 0,2 мг/л для мультипликаций и среда ½МС с ИМК 1,5 мг/л для укоренения. Для проведения молекулярно-генетической характеристики было выделено ДНК 59 образцов. При идентификации нуклеотидных последовательностей хлоропластного гена rbcL у 52 образцов, показано, что 42 образцов совпали до рода, 6 образцов у яблони Сиверса и 4 образца у барбариса илийского идентифицированы до вида. Результаты совпадают с международной базой данных http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ по алгоритму BLAST. Разработаны протокола in vitro сохранения эксплантов редких и исчезающих видов растений.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаның ғылыми жаңалығы – іле бөріқарақаттың, қарқаралы бөріқарақаттың, Недзвецкий алма ағашының және Сиверс алма ағашының in vitro коллекциясын құру және сақтау сызбасы әзірленеді. Недзвецкий алма ағашының өркендерін көбейту үшін БАП 0,5 мг/л, ГҚ 1,0 мг/л және ИМҚ 0,01 мг/л қосылған QL қоректік орта және микроөркендерді тамырлануы үшін QL ортасы 1,5 мг/л қосылған оптималды болып келеді, Сиверс алма ағашы БАП 0,75 мг/л, ГҚ 0,2 мг/л қосылған QL қоректік ортасы оңтайлы, микроөркендерін тамырландыру үшін ½QL қоректік ортасына қосылған ИМҚ 1,0 мг/л болатын оңтайлы болып табылады. Іле бөріқарақатының микроөркендерін көбеюту үшін БАП 0,5 мг/л, ИМҚ 0,01 мг/л, ГҚ 0,2 мг/л қосылған МС ортасы және микроөркендерді тамырландыру үшін ИМҚ 1,0 мг/л қосылған ½МС орталары оңтайлы болып табылады, 59 сынамасының ДНҚ-сы бөлінді. 52 сынамасында rbcL хлоропласт генінің нуклеотидтік тізбегін анықтау кезінде 42 сынама тұқымдасқа дейін анықталды, оның ішінде Сиверс алма ағашының 6 сынамасы және Іле бөріқарақаттың 4 сынамасы түрге дейін анықталды. Нәтижелер BLAST алгоритмін қолдану арқылы http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ мәліметтер базасымен расталады. 31 сынамасы әмбебап ITS маркерін қолдана отырып секвенирлеу барысында: тұқымдасқа дейін 24 сынама анықталды, оның ішінде Недзвецкий алма ағашының 4 сынамасы және Іле бөріқарақатының 3 сынамасы түрге түрге дейін анықталды. Өсімдік түрлерінің экспланттарын сақтау үшін in vitro протоколдары жасалынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Сохранение растительного мира в диких природных условиях не помогает увеличить популяцию определенного вида, так как естественное размножение требует длительных сроков, в особенности для древесных культур. Для решения этой проблемы мы используем методы биотехнологии, которые позволяют сохранить генетический материал на длительный срок, а также воспроизвести и размножить в большом масштабе.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жабайы табиғи жағдайда өсімдіктер әлемін сақтау, белгілі бір түр популяциясының өсуіне көмектеспейді, себебі ағаш өсімдігі үшін табиғи көбею ұзақ мерзімді қажет етеді. Осы мәселені шешу үшін біз биотехнологиялық әдістерді қолданамыз, ол генетикалық материалды ұзақ мерзімде сақтауға, сонымен қатар үлкен көлемде көбейту және өндіруге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Созданную in vitro коллекцию клеток и тканей редких и исчезающих видов растений можно использовать для воспроизводства генетически однородного оздоровленного посадочного материала.

Efficiency (in Kazakh) : In vitro жағдайында құрылған сирек және жоғалып бара жатқан өсімдік түрлерінің клеткаларының және ұлпаларының топтамасын генетикалық біркелкі сауықтырылған отырғызу материалын өндіру үшін қолдануға болады.

Field of application (in Russian) : лесное хозяйство, озеленение населенных пунктов.

Field of application (in Kazakh) : орман шаруашлығы, елді мекендерді көгаландыру үшін